Praktijkvoorbeeld werkgeversrol RvC: 'Toezichthouden op de randvoorwaarden en omstandigheden in het dagelijks werk van alle werknemers'
De werkgeversrol van de RvC verdient aandacht. In de praktijk lopen bestuur en toezicht tegen dilemma’s aan. Een VTW-werkgroep heeft zich over praktijkvoorbeelden gebogen om meer inzicht te krijgen in die dilemma’s en de geleerde lessen op een rij te zetten. We publiceren casussen die aansluiten op de aandachtsgebieden uit de handreiking De smalle en brede werkgeversrol van de commissaris of te maken hebben met 'kracht & tegenkracht', dit keer: ‘Toezichthouden op de randvoorwaarden en omstandigheden in het dagelijks werk van alle werknemers'. De samenwerking tussen de huurdersorganisatie (HO) en de bestuurder is verre van constructief.
Bij een corporatie die goed presteert is jarenlang sprake van een structureel verziekte relatie tussen bestuur en HO. Binnen de HO – een fusie van een aantal HO’s uit verschillende dorpen met verschillende culturen – was jarenlang onderling veel frictie. De verhoudingen binnen de HO zijn redelijk sinds een paar jaar geleden een aantal leden zijn vertrokken. Omdat dit leden van het ‘platteland’ waren, bestaat de HO nu alleen nog uit leden van de ‘stad’. De corporatie heeft sinds anderhalf jaar een nieuwe bestuurder die goed functioneert. Maar het lukt ook haar niet een goede relatie met de HO op te bouwen. De relatie tussen de RvC en de HO is goed, maar de RvC ziet ook dat de HO moeilijk is om mee samen te werken en de corporatie heel veel energie kost.
Ondanks dat de RvC probeert de verhoudingen te normaliseren, door het aanspreken van de bestuurder en in gesprek te blijven met de HO, komt een goede samenwerking niet van de grond.
Hoe kan de RvC invloed uitoefenen om de relatie tussen de bestuurder en de HO te verbeteren? Wat kan de RvC doen om de bestuurder te bewegen tot een (meer) constructieve samenwerking? Wat kan de RvC doen in de richting van de HO?
Een paar leden van de werkgroep herkennen het dilemma. Aangegeven wordt dat de RvC een bestuursopdracht kan geven om tot een constructieve samenwerking met de HO te komen. Anderen benadrukken dat het belangrijk is om als RvC altijd in gesprek met de HO te blijven. En om scherp te blijven of de HO voldoende wordt betrokken.
Een aantal andere werkgroepleden ervaren problemen in de samenwerking met HO’s die te maken hebben met frictie in de HO zelf. Bijvoorbeeld een gefuseerde HO waarvan het bestuur niet goed samenwerkt of verschillende HO’s die het niet lukt tot een gezamenlijke bindende voordracht voor een huurderscommissaris te komen. Het is voor de RvC bijzonder moeilijk om in dat soort situaties invloed uit te oefenen aangezien een HO een zelfstandig orgaan is. De RvC kan dan vaak niet meer zijn dan een klankbord voor de bestuurder.
Alle werkgroepleden hebben zorgen over de samenstelling van HO’s en in het bijzonder de toenemende vergrijzing. Sommigen merken op dat het vaak maar een paar actieve (oudere) bewoners zijn die heel veel energie in huurdersparticipatie steken en lukt het HO’s niet altijd meer de opvolging te regelen. Als te weinig bewoners betrokken zijn bij huurdersparticipatie en alles door enkele bewoners gedaan wordt, komt de kwaliteit en het draagvlak van de inbreng onder druk te staan. Men waardeert de (vaak langdurige) inzet van betrokken bewoners (als vrijwilliger) maar vindt tegelijkertijd dat de huurderparticipatie naar een hoger niveau getild zou moeten worden. Zeker gezien ook de meervoudige en complexe context waarin corporaties functioneren en de toenemende complexiteit van regelgeving.
Iedereen vindt dat (meer) aandacht nodig is voor het zoeken naar en stimuleren van vernieuwing van huurdersparticipatie, ook gezien de rol die aan HO’s wordt toegekend door de Woningwet (gemeenten, woningcorporaties en huurdersorganisaties maken op gelijkwaardige basis afspraken over de volkshuisvestelijke opgave in hun gebied en leggen dit vast in de prestatieafspraken; instemmingsrecht bij fusies en verbindingen) en door de Overlegwet (recht op ondersteuning door de corporatie; informatierecht, adviesrecht, overlegrecht, agenderingsrecht en instemmingsrecht bij tal van onderwerpen zoals renovatie, verkoopbeleid, herstructurering, leefbaarheid buurt, uitspraken klachtencommissie verhuurder). De bestuurder heeft hierin een verantwoordelijkheid, en ook de RvC in zijn toezichthoudende rol en rol als klankbord van de bestuurder.
Veel corporaties en HO’s zijn bezig met (een zoektocht naar) andere aanpakken en vormen van participatie – naast de formele huurdersparticipatie – die betekenisvolle huurdersparticipatie mogelijk maken.
Dit is een verslag van de bespreking van de casus in de VTW-werkgroep werkgeversrol RvC: https://www.vtw.nl/werkgroep-werkgeversrol
Handreiking De smalle en de brede werkgeversrol van de commissaris
Eerdere praktijkvoorbeelden