De maatschappelijke taak van de woningcorporaties is te zorgen voor een goede woning in een leefbare buurt voor mensen met een bescheiden inkomen en voor kwetsbare groepen. Een huis is één van de basisvoorwaarden om een volwaardig bestaan te kunnen opbouwen en deel te kunnen nemen aan de samenleving. Woningcorporaties werken daar elke dag aan met veel inzet. Hoe ze dat doen en waar ze op aan te spreken zijn, is vastgelegd in de Governancecode Woningcorporaties (hierna: de Governancecode).
De Governancecode is het kader voor woningcorporaties voor goed bestuur en toezicht. Hierin hebben de woningcorporaties normen en waarden vastgelegd waar zij zich aan houden en waaraan getoetst kan worden. Een aantal zaken die in de code zijn bepaald, betreffen: integriteit, transparantie, competenties, voorbeeldgedrag, maatschappelijke verbondenheid en goede risicobeheersing. Voor het handhaven van de regels uit de Governancecode hebben de leden van Aedes en de VTW een Commissie Governancecode Woningcorporaties ingesteld die dwingend advies uitbrengt over vragen en klachten die worden voorgelegd.
Aangepaste Governancecode 2025
De Governancecode 2020 is in 2024 geëvalueerd door de Commissie Evaluatie Governancecode Woningcorporaties. De aangepaste code is in november 2024 vastgesteld door de leden van Aedes en VTW, en is vanaf 1 januari 2025 de geldende regeling.
Lees hier het Advies van de evaluatiecommissie en de Governancecode 2025 zoals vastgesteld door de leden van Aedes en VTW.
Aedes en VTW zullen binnenkort een toegankelijke en gebruiksvriendelijke digitale versie van de Governancecode 2025 publiceren.
Vijf principes vullen elkaar aan en moeten in samenhang worden gezien
De Governancecode 2025 is een basis voor verantwoordelijk en bewust gedrag in een maatschappelijke context. De vijf principes van de code vullen elkaar aan en moeten in samenhang worden gezien.
- De woningcorporatie handelt volgens waarden en normen die passen bij de maatschappelijke opdracht
- Leden van bestuur en RvC zijn aanspreekbaar en leggen actief verantwoording af
- Leden van bestuur en RvC zijn geschikt voor hun taak en daarop aanspreekbaar
- De woningcorporatie gaat in dialoog met belanghebbende partijen
- De woningcorporatie beheerst de risico’s verbonden aan de activiteiten
Deze vijf principes gelden voor iedereen die werkt bij een woningcorporatie en betrokken is bij het bestuur van en/of het toezicht op een woningcorporatie. Medewerkers op alle niveaus van de woningcorporaties worden geacht door hun gedrag een positieve bijdrage te leveren aan de organisatiecultuur die met de code wordt beoogd. In de Governancecode 2025 wordt dit tot uiting gebracht door niet alleen bestuur en RvC, maar de gehele corporatie verantwoordelijk te maken voor principe 1, 4 en 5.
Uitwerkingsbepalingen: ''pas toe'' en "pas toe of leg uit"
De vijf principes zijn concreet uitgewerkt in bepalingen, waaraan de woningcorporaties zich dienen te houden. Afwijking van bepaalde bepalingen in de code is niet mogelijk. Dit betreft de zogenaamde "pas toe"-bepalingen. Indien dit van toepassing is, wordt dit bij de betreffende bepalingen in de Governancecode aangegeven.
Voor de overige bepalingen geldt dat woningcorporaties daarvan af kunnen wijken als afwijken volgens de betreffende woningcorporatie tot een beter resultaat leidt. Dit zijn de "pas toe of leg uit"-bepalingen. Hierbij dient echter steeds in de geest van het principe gehandeld te worden en moet de woningcorporatie de afwijking van de bepaling op inzichtelijke wijze onderbouwen en actief verantwoorden waarom zij hiervan afwijkt. De woningcorporatie kan door zowel collega’s als andere belanghebbenden worden bevraagd en aangesproken op haar toepassing en uitleg van de Governancecode.
Transparantie
De Governancecode draagt bij aan transparantie van de corporatiesector, waardoor het voor belanghebbenden en de samenleving beter inzichtelijk wordt hoe woningcorporaties met het maatschappelijk bestemd vermogen omgaan. De transparantie en de bewustwording van de normen bij woningcorporaties verstevigt de legitimatie van woningcorporaties.
Toepassing van de code
De Governancecode is niet vrijblijvend, en nodigt nadrukkelijk uit tot vertaling naar de eigen situatie en tot het nemen van actie: het voorleven (zich gedragen zoals de code voorschrijft zonder het expliciet te benoemen):
- het doorleven (een continue dialoog voeren over de principes, de normen en de waarden en hoe deze in en buiten de corporatie tot uiting komen)
- het continu reflecteren (wat nodig is omdat situaties steeds verschillen, beelden uiteen kunnen lopen, zich dilemma’s voordoen)
- het actief intern en extern uitdragen
- het naleven van de code
- het verantwoorden over die naleving van de code en op dit alles aanspreekbaar zijn
Handreikingen en richtlijnen, zoals worden uitgegeven door Aedes en VTW helpen bij de toepassing.
De Autoriteit woningcorporaties betrekt het al dan niet volgen van de Governancecode in haar risicobeoordeling van het beleid en beheer van de corporatie.
Dialoog en periodieke monitoring naleving
De Governancecode ‘leeft’ als het bestuur, het interne toezicht en alle betrokkenen bij de corporatie zowel op sectorniveau als het niveau van de eigen corporatie een continue en respectvolle dialoog voeren over de toepassing ervan in de praktijk. Aedes en VTW bevorderen, faciliteren en stimuleren deze dialoog op sectorniveau. In 2025 richten Aedes en VTW een periodieke monitoring van de naleving van de Governancecode in.
Commissie Governancecode Woningcorporaties
De Commissie Governancecode Woningcorporaties ziet toe op naleving van de Governancecode en doet conform haar reglement op verzoek uitspraak op klachten en vragen over toepassing van de Governancecode. De Commissie brengt verslag uit van haar bevindingen aan de besturen van Aedes en VTW. Indien de Commissie van oordeel is dat door het bestuur of de RvC van een corporatie de Governancecode wordt overtreden, nemen de besturen van Aedes of VTW ieder afzonderlijk een besluit over mogelijke sancties. Sancties kunnen variëren van publicatie (‘naming and shaming’) tot het uiteindelijk ontnemen van het lidmaatschap.