Met deze week onder andere:
De dinsdag gepresenteerde begroting Binnenlandse Zaken 2024 laat weinig nieuw beleid zien. Wel kondigt het ministerie aan dat het budget voor de Startbouwimpuls wordt verhoogd van 250 naar 300 miljoen euro. Voor de zesde tranche van de woningbouwimpuls komt 300 miljoen euro beschikbaar. Een ander belangrijk punt is de verhoging van de huurtoeslag voor lagere inkomens. Hiervoor is 750 miljoen uitgetrokken. Eerder dit jaar werd al bekendgemaakt dat 425 miljoen vrijgemaakt wordt voor verduurzaming van woningen. Dit geld komt beschikbaar via de lokale isolatieaanpak.
De Kamer heeft afgelopen week op nadrukkelijk verzoek van minister De Jonge besloten om de begrotingsbehandeling Binnenlandse Zaken met spoed te behandelen. Diverse maatregelen hebben namelijk betrekking op de woonlasten en daarvan moet voor 1 januari duidelijkheid zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om verduurzaming en de verhoging van de huurtoeslag.
"Deze maatregelen zijn van groot maatschappelijk belang. Daarom is het belangrijk dat de Staten-Generaal vóór 1 januari 2024 heeft ingestemd met de begrotingen van BZK. Voor beleid dat écht nieuw is in 2024 geldt bovendien dat dit niet in uitvoering kan worden gebracht voordat de begrotingen geautoriseerd zijn door beide Kamers. Hierdoor loopt de uitvoering van beleid mogelijk vertraging op", aldus De Jonge, die zegt bereid te zijn alle begrotingen van BZK tijdens één debat te behandelen.
In de brief licht de minister toe dat de verhoging van de huurtoeslag wordt geregeld in het Belastingplan. "Het is daarom van belang om het Belastingplan en de Ontwerpbegrotingen in samenhang te bezien", aldus De Jonge.
Het verzoek van de minister kreeg donderdag dus steun in de Kamer, waardoor de begrotingsbehandeling nog voor het verkiezingsreces (begint op 27 oktober) zal worden ingepland.
De Kamer wil ook prioriteit geven aan de begroting Economische Zaken, waarmee onder andere klimaatmaatregelen voor de gebouwde omgeving al per 1 januari van start kunnen. In de Kamerbrief noemen de betrokken ministers onder andere het verhoging van het ISDE-budget, waarmee woningbezitters ondersteund worden bij de aanschaf van warmtepompen en isolatiemaatregelen. Ook wijst het ministerie op de urgentie om de subsidies voor investeringen in warmtenetten snel te accorderen.
Het voorstel om ook de begroting Infrastructuur voor die tijd in te plannen kreeg geen meerderheid.
Afgelopen week is duidelijk geworden hoe het najaar eruit gaat zien met betrekking tot de begrotingsbehandelingen. Op verzoek van de Kamer is besloten vanwege de urgentie een aantal begrotingen al voor het verkiezingsreces te behandelen. Ook staan er (nog) twee wetgevingsoverleggen gepland in het verkiezingsreces. De overige begrotingen worden daarna gepland, maar het is niet waarschijnlijk dat ze allemaal zijn afgewerkt voor de kerst. De nu vastgestelde planning ziet er als volgt uit:
Week 3, 4 en 5 oktober:
- Algemene Financiële Beschouwingen
Week 10, 11 en 12 oktober:
- Begroting EZK
- Begroting SZW
Week 17, 18 en 19 oktober:
- Begroting Koninkrijksrelaties
- Begroting Binnenlandse Zaken
- 18 oktober: Wetgevingoverleg Belastingplan 2024
Week 24, 25 en 26 oktober:
- 23 oktober: Wetgevingsoverleg Belastingplan 2024
- Plenaire afronding Belastingplan 2024
- Stemmingen
- 13 november: Wetgevingsoverleg Water
- 20 november: Wetgevingsoverleg MIRT
Vanaf 27 oktober start het verkiezingsreces. Dit duurt tot en met de week van de verkiezingen. In de week van 5 december zal er afscheid worden genomen van de oude Tweede Kamer en de nieuwe Kamerleden zullen worden geïnstalleerd.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen is een aantal keer een onderwerp aangesneden dat raakt aan het brede thema woningmarkt. Zo vroeg het CDA of gemeenten naar aanleiding van het Didam-arrest de mogelijkheid houden om vastgoed toe te wijzen voor bijvoorbeeld gerichte woningbouw. Premier Rutte wilde dat wel, maar wees op Europese aanbestedingsregels. Volgens hem ligt spoedwetgeving niet voor de hand, maar is het ministerie wel aan het kijken wat er binnen de huidige wet mogelijk is. Het CDA diende wel nog een motie (27) in om dat kracht bij te zetten en deze motie werd ook aangenomen.
Daarnaast wil de Kamer de energiebelasting verlagen met 200 miljoen structureel. Dit voorstel (motie 14) kwam vanuit de koker van de VVD. De motie werd ontraden door het kabinet, maar wel aangenomen. BBB diende daarnaast nog een motie (38) in om snel gemeenten te helpen bij de belemmeringen met spouwmuurisolatie als gevolg van de recente uitspraak van Raad van State.
Tijdens het debat maakte Pieter Omtzigt nog wel een punt van de stapeling van fiscale maatregelen en de hardheid in beleid die zorgen dat bepaalde groepen in de knel komen. Zo komen groepen boven een bepaald salaris niet in aanmerking voor een sociale huurwoning en zijn zij aangewezen op duurdere huur. Hierdoor loont het nauwelijks nog om te gaan werken. De SP hamerde daarnaast op het opknippen van grote corporaties en inspraak voor huurders bij sloop en renovatie.
Ingediende relevante moties, inclusief oordeel kabinet:
Motie VVD (14) verzoekt de regering te voorkomen dat de benzine- en dieselaccijnzen in 2024 stijgen, door het met een jaar verlengen van de huidige korting en het eenmalig niet indexeren van de accijnzen; verzoekt de regering de energiebelasting voor huishoudens te verlagen met 200 miljoen structureel; verzoekt de regering deze noodzakelijke koopkrachtplannen te financieren uit de incidentele en structurele middelen van de aanvullende post, uitgezonderd Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en uit meeropbrengsten in de aardgasbaten, en indien nodig resterende middelen te halen uit het Nationaal Groeifonds; Ontraden
Motie CDA (27) verzoekt de regering een onderzoek te starten naar de wettelijke mogelijkheden om gemeenten meer ruimte te geven om grond en vastgoed uit te geven bij plannen waarmee maatschappelijke meerwaarde wordt gerealiseerd en waarbij een-op-eencontracten aangegaan kunnen worden met lokale niet-commerciële partijen; Oordeel Kamer
Motie BBB (38) verzoekt de regering om gemeenten te helpen met zo snel mogelijk belemmeringen bij isolatie van spouwmuren ten gevolge van de RvS-uitspraak weg te nemen en daar voor de behandeling van de begroting BiZa over te rapporteren; Oordeel Kamer
Alle drie de moties werden aangenomen.
De zesde tranche van de woningbouwimpuls kijkt niet meer naar de omvang van een gemeente, zo valt op te maken uit het persbericht. Voor alle gemeenten geldt een minimale grootte van 200 woningen. Ook krijgen regio's die de ambitie opschroeven urgentiepunten en komt er een mogelijkheid voor een herkansing na afwijzing.
In het schriftelijk overleg over de initiatiefwet om weeskinderen te beschermen tegen uitzettingen hebben de initiatiefnemers de vragen vanuit de Kamer beantwoord en kwamen met een nota van wijziging om een en ander te verduidelijken. In de antwoorden lichten de initiatiefnemers toe waarom is gekozen voor een leeftijdsgrens van 27 jaar. Ook lag de vraag op tafel waarom de initiatiefwet zich richt op corporaties en niet op particuliere verhuurders. De initiatiefnemers vrezen dat de juridische houdbaarheid in gevaar komt als de wet wordt uitgebreid naar particuliere verhuur, omdat zij geen algemeen belang dienen en er sprake is van eigendomsrecht.
Minister De Jonge heeft in een Kamerbrief toegelicht waar de 425 miljoen euro aan zal worden uitgegeven die is vrijgemaakt voor de verduurzaming van kwetsbare wijken. Zo zal 400 miljoen worden opgenomen in de bijdrage die gemeenten al krijgen voor de lokale aanpak. "Hiermee kunnen gemeenten bij de meest kwetsbare woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) met kwetsbare bewoners meer doen om energie te besparen voor een lagere energierekening. De middelen worden toegevoegd aan de SPUK lokale aanpak isolatie met een hiertoe aangepaste regeling die ik binnenkort ter consultatie publiceer", aldus De Jonge. "Gemeenten met relatief veel kwetsbare woningeigenaren en complexe problematiek, krijgen de meeste extra middelen per woning." De overige 25 miljoen komt op de begroting voor 2025 en is bedoeld voor aansluiting op warmtenetten.
Minister Harbers verdedigt na vragen van D66 de afwijzingsgrond van minimaal vijftig procent betaalbaarheid in de ontwerpregeling specifieke uitkering woningbouw op korte termijn door bovenplanse infrastructuur. De partij vroeg waarom niet gekeken worden naar twee derde betaalbaarheid, zoals in de landelijke regelingen.
Harbers wijst erop dat betaalbaarheidseisen niet per project worden vastgesteld. "De woningbouwprogrammering is per locatie in eerste plaats afhankelijk van het volkshuisvestelijk beleid, de huidige samenstelling van de woningvoorraad en opgaven die per gemeente en binnen de gemeente van wijk tot wijk en buurt tot buurt kunnen verschillen", aldus de minister. De eis is vooral bedoeld om snelle ontwikkeling en voldoende betaalbaarheid te realiseren, stelt hij, met ruimte voor gemeentelijk maatwerk.
In het afgelopen week gepresenteerde verkiezingsprogramma van D66 hamert de partij erop dat de overheid weer werk moet maken van volkshuisvesting als sociaal grondrecht. De partij wil onder andere woningdelen makkelijker maken en meerdere woningen zwaarder belasten. Ook moet de hypotheekrenteaftrek worden afgeschaft en moet de zeggenschap voor huurders worden verbeterd. Bij de bepaling van de maximale hypotheek moet breder gekeken worden dan naar inkomen, bijvoorbeeld door te kijken naar draagkracht. D66 is voorstander van een doorbouwfonds. Verder wil de partij net als alle andere partijen meer woningen realiseren en verduurzamen.
In de Kamer leven nog diverse zorgen over de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie. Met name de betaalbaarheid blijft een vraagstuk, bijvoorbeeld wanneer een gemeente een aanwijzing inzet om een woning van het gas af te halen. Diverse partijen willen dat de belangen van bewoners worden geborgd. D66 vraagt daarnaast waarom gebouwgebonden financiering geen plek heeft in de wet.
Ook in de Eerste Kamer heersen zorgen over de extra mogelijkheden die gemeenten krijgen om woningen toe te wijzen. Voor de zomer zorgde deze wet voor veel discussie in de Tweede Kamer en de VVD bedong dat er een uitzondering geldt voor bestaande koopwoningen. Diverse partijen vragen in het schriftelijk overleg wat de gevolgen zijn voor de wet nu het amendement van de VVD is aangenomen. Het wetsvoorstel werd afgezwakt wel door de Tweede Kamer aangenomen. Dat betekent dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om in geval van schaarste toewijzingsregels in te stellen voor nieuwbouw en huur. Maximaal de helft van deze woningen mag dan worden toegewezen aan eigen inwoners of mensen met cruciale beroepen of binding met de gemeente.
Het kabinet heeft inzage gegeven in de gevolgen van de Prinsjesdagplannen op eenverdieners of alleenstaanden met twee kinderen in een huurwoning. In het overzicht worden wel diverse uitzonderingen genoemd. Zo heeft niet iedereen recht op toeslagen. Daarom wordt naast de marginale druk ook inzicht gegeven in de gemiddelde druk. Op die manier is het effect van toeslagen zichtbaar. Voor sommige groepen is de gemiddelde druk negatief, omdat doordat het netto-inkomen via toeslagen hoger wordt dan het bruto-inkomen. Dat is weer wat anders dan het besteedbaar inkomen, omdat daar de zorgpremies en huur weer van af moeten. Ook is geen rekening gehouden met bijvoorbeeld de kinderbijslag.
Het kabinet slaagde er afgelopen week in om de groene oppositie wat wind uit de zeilen te nemen. Blijkens de PBL-doorrekening zou Nederland het klimaatdoel van 55 procent minder co2-uitstoot in 2030 kunnen halen. Daar zit wel een waaier aan parameters aan gekoppeld die toevallig de juiste kant op moeten bewegen. Zo zijn veel plannen nog niet concreet uitgewerkt en is het onduidelijk welke plannen er gezien de val van het kabinet daadwerkelijk worden gerealiseerd. Voor het PBL weegt echter mee dat het kabinet dit jaar een aanvullend klimaatpakket presenteerde. Dit was een nadrukkelijke vereiste om dit jaar een positievere beoordeling te kunnen krijgen.
De Raad van State en de Belastingdienst hebben zorgen over een extra tarief voor de overdrachtsbelasting (ovb). Dat valt op te maken uit het advies van de Raad van State en de uitvoeringstoets van het Belastingplan 2024. Het nieuwe tarief van 4 procent wordt ingezet voor gevallen waarbij de overdrachtsbelasting wordt omzeild (overloopvrijstelling) door aandelen over te dragen.
De Raad van State vreest voor een extra complexiteit in de fiscaliteit, terwijl het uitgangspunt juist was dat het belastingstelsel eenvoudiger moest worden. Bovendien worden er straks mogelijk ook andere gevallen onder een ander ovb-regime geplaatst. In de uitvoeringstoets wordt gesproken over "(aanzienlijke) handhavingsrisico's".
Minister De Jonge is tevreden met de aangekondigde verscherping van de governancecode voor corporatiebestuurders. Dat laat hij weten naar aanleiding van Kamervragen over berichten dat bestuurders in corporatiesector ook zelf actief zouden zijn als vastgoedbelegger. In de door Aedes en VTW aangescherpte code geldt het 'nee, tenzij'-principe. "Dit is een streng uitgangspunt, dat er in de praktijk naar verwachting toe zal leiden dat er minder topfunctionarissen met een eigen commerciële vastgoedportefeuille bij woningcorporaties werkzaam zullen zijn", aldus De Jonge.
In NRC doen Ballast Nedam en de Amsterdamse wethouder Reinier van Dantzig een oproep om de nieuwbouwsubsidiepot flink te vergroten. De 250 miljoen die aanvankelijk voor de startbouwimpuls werd vrijgemaakt is volgens hen veel te weinig. Zij willen naar een miljard in 2024. "Er is voor ruim 3 miljard aan woningbouwplannen aangekondigd, dus 250 miljoen is echt een druppel op een gloeiende plaat", aldus Onno Dwars van Ballast Nedam.
Door het omvallen van vastgoedbedrijf Certitudo wordt gevreesd dat de bouw van tienduizenden woningen niet door zal gaan. Daarover schreven onder andere NRC en FD. Schulden als gevolg van gestegen rentes en de afgenomen interesse onder kopers zouden de oorzaak zijn. Ook is de waarde van vastgoed gedaald.
De stikstofproblematiek heeft niet geleid tot minder vergunningen voor nieuwbouwprojecten. Dat zegt econoom Jan Rouwendal in een stuk op ESB. Opvallend is dat in stikstofgevoelige gebieden juist meer vergunningen zouden zijn vergeven, onder andere via intern salderen.
Voor veel huishoudens is geen sprake van een verplichte overgang op de warmtepomp, blijkt uit een artikel in AD. Eerder kondigde minister De Jonge aan dat de warmtepomp de cv-ketel per 2026 zal gaan vervangen. Huishoudens zouden dan bij vervanging verplicht worden over te stappen. Door de gestegen energieprijzen zijn mensen echter zuiniger gaan leven en voldoen daarmee niet meer aan de voorwaarde dat de investering in zeven jaar terug is te verdienen. Voor hen blijft daarom een nieuwe cv-ketel dus alsnog een optie.
De proef om duurhuurders aan een hypotheek te helpen is geen succes geworden. Daarover schreef De Telegraaf. Onder andere NHG en BLG Wonen boden in de proef woningzoekers de optie voor een hypotheek aan als ze konden aantonen langere tijd een hoge huur te betalen. Door de gestegen woningprijzen daalde de interesse en zijn er uiteindelijk slechts zeven van dergelijke hypotheken afgesloten.
Prijzen van uitgeponde woningen zijn in de eerste helft van 2023 meer gedaald dan die van andere beleggingswoningen en koopwoningen. Dat blijkt uit onderzoek door Vastgoedmarkt. Uit een ander onderzoek blijkt dat de prijzen voor beleggerswoningen scherp zijn gedaald. Ook zijn de verkoopaantallen gezakt.
In Amsterdam heeft de gemeente samen met diverse betrokken partijen een Doorbouwakkoord gesloten die de malaise in de woningbouw moet doorbreken. De afspraken hebben bijvoorbeeld betrekking op het versnellen van transformatieprojecten. De afgesproken grondprijzen worden daarbij later opnieuw bekeken. Ook wordt gekeken naar alternatieve indexatie van de grondprijzen.
Neprom vreest voor ontslagen in de bouw nu het kabinet in hun ogen te weinig doet om de bouw aan te jagen. Desiree Uitzetter: "De bouwproductie daalt volgend jaar fors. Wij verwachten dat in 2024 met de bouw van niet meer dan 50.000 woningen wordt gestart in plaats van de noodzakelijke 100.000. Al meer dan een jaar signaleren we dat de verkoop van woningen aan beleggers en particulieren instort. Vorig jaar werd dat al zichtbaar in het aantal bouwaanvragen. Nu leidt dat tot ontslagen bij architecten en vacaturestops bij opdrachtgevers. Volgend jaar zal dat zichtbaar worden in de orderportefeuille van aannemers. Daarin vallen grote gaten en het kan haast niet anders dan dat in 2024 op grote schaal ontslagen gaan vallen. Daar zijn woningzoekenden de dupe van. Het helpt dat het kabinet in de Miljoenennota 50 miljoen extra voor de Startbouwimpuls beschikbaar stelt, maar het is geen oplossing voor de problemen."
Volgens Vastgoedmarkt blijkt uit de Prinsjesdagstukken dat het kabinet komende vijf jaar fors minder inkomsten uit overdrachtsbelasting verwacht. Oorzaak is de snelle afkoeling van de woningmarkt. In totaal gaat het om een strop van 14 miljard.
In een reactie op berichtgeving van Trouw en Vastgoedmarkt stelt Vastgoed Belang dat het massaal uitponden van woningen door vastgoedbeleggers wel degelijk een probleem is. In de stukken werd op basis van Kadaster-cijfers de conclusie getrokken dat het met de massale verkoop wel meeviel. Vastgoed Belang stelt echter dat uit een peiling blijkt dat door de stapeling van maatregelen 90 procent zal moeten uitponden bij mutatie.
Het politiek nieuwsoverzicht wordt gemaakt door de VTW in samenwerking met 1848.nl