Tijdens het BNR Woondebat dat op 2 november werd uitgezonden, deelden politieke partijen hun visie op kwesties als duurzaamheid, betaalbaarheid en leefbaarheid. Het debat werd gemodereerd door Liesbeth Staats. De inleidingen en bespiegelingen kwamen van woningbouwexpert Peter Boelhouwer. VTW was erbij en tekende op wat er werd gezegd.
DeelnemersPieter Grinwis - ChristenUnie |
De bouwproductie daalt terwijl de bevolking groeit. Investeringen en bouwactiviteiten verminderen. De vergeven vergunningen zijn de afgelopen twee jaar afgenomen. Woningbouwcorporaties hebben moeite om de nationale prestatieafspraken te halen, onder meer als gevolg van de gestegen rente. Particuliere investeerders voelen zich buitenspel gezet door politieke beslissingen. Kopers vinden niet wat ze zoeken, wat het probleem verergert in het licht van de dubbele vergrijzing. Het beleid faalt; de bouwactiviteit neemt af. Hoe denken de politieke partijen deze neerwaartse trend te kunnen omkeren?
Op zoek naar oplossingen om de huidige neerwaartse spiraal in de bouwsector te keren, opende Peter Boelhouwer het debat met deze prangende vraag, gericht aan alle aanwezige partijen.
Een korte samenvatting van de reacties van de aanwezigen:
VVD: Noemt geen vastomlijnd aantal dat bijgebouwd moet worden, maar de nadruk ligt op het streven om zoveel mogelijk te bouwen.
NSC: Voorstander van een taakstelling voor de nieuwe minister met een richtgetal voor 2030. Pleit voor gezamenlijke inspanningen en constructies waar bedrijven bijdragen aan het oplossen van het woningtekort, zoals ASML aangekondigd heeft te doen,
ChristenUnie: Pleit voor het afschaffen van de winstbelasting voor woningcorporaties om gemeenten meer financiële middelen te geven ter ondersteuning van de woningbouw. De ChristenUnie stelde ook dat de gemeentelijke capaciteit moet worden uitgebreid
PvdA/GL: Benadrukt het idee van het afschaffen van de vennootschapsbelasting, pleit voor een sterke corporatiesector en concretiseert dit met actieve grondbeleidsmaatregelen.
D66: Zegt ook voor afschaffing van de vennootschapsbelasting te zijn, maar wel te willen stellen dat Hugo De Jonge denkt dat het afschaffen van de vennootschapsbelasting vanwege Europese regels niet kan, en dat we dit serieus moeten nemen.
We hebben een ongekend hoge ambitie om onze woningen te verduurzamen. Er zijn talloze programma's in het leven geroepen met een gemeenschappelijk doel, maar eerlijk gezegd schiet het niet echt op, zo leidt Boelhouwer het thema in. Neem bijvoorbeeld 'Van gas los'; de ambities uit het klimaatakkoord om jaarlijks 100.000 tot 150.000 woningen van het gas af te halen, worden bij lange na niet gehaald; slechts enkele duizenden woningen zijn daadwerkelijk van gas losgekoppeld. Corporaties doen het relatief goed, en zij verdienen complimenten voor hun inspanningen. Ze liggen redelijk op schema. Maar ook Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties, erkent dat er veel onduidelijkheden bestaan, onder meer over wat gemeenten precies mogen en moeten doen.
De politieke partijen presenteerden verschillende oplossingen om verduurzaming aan te moedigen:
ChristenUnie: Benadrukt het belang om op termijn ook voor kopers een norm op te leggen om duurzame keuzes te stimuleren.
PvdA/GL: Stelt voor dat slecht geïsoleerde huizen van particuliere verhuurders moeten leiden tot huurverlaging (tochtkorting).
VVD: Zet in op voorlichting. Daarnaast wijst het op de vele subsidiemogelijkheden die er nu al zijn, ook voor kopers. Ook moet er volgens VVD een wijkgerichte aanpak komen om mensen mee te nemen.
D66: Wijst op 'Nationaal Isolatieoffensief' uit eigen verkiezingsprogramma waarin huizenbezitters worden geholpen om te verduurzamen
Een kwart van de huurders is iedere maand zo veel geld kwijt aan woonlasten, dat er te weinig overblijft om normaal van te kunnen leven. Tel de mensen die aangeven moeilijk financieel rond te komen daarbij op, dan gaat het zelfs om de helft van de huurders. De tweede groep heeft de maandelijkse financiën wel op orde, maar het is niet gemakkelijk. Ter vergelijking: van de mensen met een hypotheek heeft slechts 8 procent te hoge woonlasten.
Boelhouwer wilde na deze woorden van de aanwezigen weten hoe zij voor oplossingen gaan zorgen.
ChristenUnie: De partij benadrukt het belang van huurbescherming uit te breiden om problemen met schaarste te voorkomen (D66, NSC en GroenLinks-PvdA delen dit standpunt).
NSC: Denkt dat het van belang kan zijn om normen aan duurzaamheid te stellen aan particuliere verhuurders en zo de energierekening omlaag te krijgen.
PvdA/GL: De partij wil vrije sector huur reguleren, de vennootschapsbelasting (VPB) voor corporaties afschaffen en benadrukt de noodzaak van actief grondbeleid door de overheid en differentiatie in tarieven.
D66: Benadrukt het belang van een sterke sociale huursector en zoekt naar oplossingen voor mensen met een middeninkomen.
VVD: Pleit voor maximale woningbouw en moedigt investeerders, zoals pensioenfondsen, aan om de woningproductie te vergroten. Hij uit zorgen over het afschrikken van investeerders door uitbreiden van huurprijsbescherming.
Lees ook: Schrikt uitbreiding van de huurprijsbescherming investeerders af? | BNR Nieuwsradio
Volgens I&O Research is 85 procent van de Nederlanders 'tevreden tot zeer tevreden' over de leefbaarheid in hun buurt. Maar de verschillen zijn groot. Zeker tussen kopers en huurders. Die verschillen zijn sinds 2012 bovendien gegroeid, zo blijkt uit het onderzoek Veerkracht en corporatiebezit van Aedes. In veel buurten neemt de leefbaarheid toe, maar in een aantal neemt hij juist af. De grootste leefbaarheidsproblemen doen zich voor zich voor in naoorlogse wijken met veel corporatiebezit en in vooroorlogse wijken met veel particulier bezit. Er wordt zelfs gesproken over ‘vervalspiralen’.
Boelhouwer vroeg hoe de politieke partijen het tij gaan keren.
NSC: Legt de nadruk op activiteiten om de leefbaarheid te verbeteren en stelt voor om op dit punt dwingender prestatieafspraken te maken. Daarnaast zou de bouw van sociale woningbouw een kwaliteitsslag moeten maken. NSC wijst op hoe vroeger meer gemeenschapsgericht gebouwd werd door Dudok.
D66: Zegt dat er ook een grote rol is weggelegd voor de voorzieningen in de wijk. Bepleit een gemengde samenstelling van wijken. Ook pleidooi voor het toptoppen van woningen en D66 is voor een regeling dat zittende huurders hun huizen kunnen kopen.
VVD: Pleit voor een uitbreiding van de Rotterdam-wet (ook bekend als: Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek) naar meer gebieden en voor het zwaarder bestraffen van woonovertredingen.
ChristenUnie: Benadrukt het belang van ‘buurtgericht toewijzen’ en stelt dat er voldoende menging van inkomensgroepen moet zijn en dat er dus een gemengd woningaanbod moet zijn. Daarnaast pleit CU voor meer doorzettingsmacht voor provincies en voor vaste huurcontracten.
PvdA/GL: Pleit voor gemengd bouwen, en voor mooie sociale huurwoningen waar we over 100 jaar trots op kunnen zijn. Ook moet er een Vitaliteitsfonds komen van ‘een paar honderd miljoen euro’ om de voorzieningen in wijken en dorpen op peil te houden. Daarnaast wordt het belang van vaste huurcontracten benadrukt.
Lees ook: Vaste huurcontracten en een gemengd woningaanbod om de leefbaarheid te verbeteren | BNR Nieuwsradio
Na levendige debatten en diverse inzichten eindigde het debat met een concluderend slotwoord van Peter Boelhouwer. Hij ziet veel overeenkomsten tussen de politieke partijen, met name als het gaat om de aandacht voor de middeninkomens, hoewel, zo stelt hij, er ook veel problemen zijn bij juist de laagste inkomens. Een gedeelde probleemanalyse is een positief punt, zo zegt hij. We zijn het erover eens dat er actie ondernomen moet worden. Er is echter tijdens dit debat niet gesproken over waar we precies gaan bouwen, en hier zien we veel vragen en tegenstellingen tussen de partijen. Daarnaast zijn er nog steeds kwesties zoals regelgeving en financiering die aandacht verdienen, volgens Boelhouwer. Sommige bouwprojecten liggen jarenlang te wachten, en we kunnen niet langer volhouden dat de markt deze problemen op zal lossen. Het is tijd voor concrete actie.
Lees ook: Het BNR Woondebat | BNR Nieuwsradio