‘We moeten ook kijken naar wat wél kan’ - interview Aedes-voorzitter Martin van Rijn over zijn kennismakingsronde en rol toezichthouders

De nieuwe Aedes-voorzitter Martin van Rijn wil samen met de Woonbond, Vereniging Eigen Huis, VNG, provincies, Bouwend Nederland én de VTW een plan voor de toekomst van de woningmarkt opstellen. Hij ziet voor de toezichthouders een belangrijke rol weggelegd. Zij moeten de balans bewaken tussen de financiële continuïteit en de maatschappelijke ambities van corporaties.

Tekst: Lisette Vos

De volkshuisvesting is geen nieuw terrein voor Martin van Rijn die zich tot begin juli tijdelijk als minister inzette voor de bestrijding van de coronacrisis. Hij was onder meer hoofd van de afdeling Inspectie Woningcorporaties op het toenmalige ministerie VROM. Op dat ministerie was hij vanaf 1995 als plaatsvervangend directeur-generaal verantwoordelijk voor het grotestedenbeleid en de sociale huursector. ‘Ik keer terug naar een oude liefde,’ verklaart hij.

Cement van de samenleving  
De tijden zijn veranderd, maar de klassieke taken van woningcorporaties staan volgens de nieuwe Aedes-voorzitter nog steeds overeind. ‘Woningcorporaties zijn het cement van de samenleving. We zorgen voor betaalbare woningen voor mensen met een kleine portemonnee. Zonder corporaties hebben we geen krachtige, leefbare wijken. We zijn ons zeer bewust van onze maatschappelijke opdracht.’

In de ogen kijken
Deze andere tijd vraagt wél om actie. De crisis op de woningmarkt is met het tekort aan betaalbare sociale huurwoningen groot en de sector staat voor de enorme opgave om het woningbezit te verduurzamen, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord. Tegelijkertijd beperkt onder meer de verhuurderheffing de ruimte voor corporaties om te investeren. Van Rijn, die goed de weg weet in politiek Den Haag, wil de relatie met de overheid verbeteren. ‘We hebben teveel met de ruggen naar elkaar gestaan. Ik zie het als mijn opdracht dat we elkaar weer in de ogen kunnen kijken. En samen aan oplossingen voor de wooncrisis werken.’

Belastingdruk te groot
Van Rijn stelt dat het huidige kabinet het belang van de volkshuisvesting weer meer omarmd, maar er moeten – in zijn woorden – nog wel een paar wissels om. Het geld dat corporaties door de verhuurderheffing jaarlijks moeten overmaken aan Den Haag hebben zij keihard nodig voor de grote maatschappelijke opgaven. Tot 2035 is er een tekort van 30 miljard, zo staat in het rapport Opgaven en middelen van drie ministeries en Aedes. De recente verhoging van de overdrachtsbelasting die nadelig uitpakt als corporaties woningen verkopen om meer te kunnen investeren, helpt ook niet mee. ‘De belastingdruk is te groot. Er moet investeringsruimte komen voor de lange termijn.’

Plan voor de toekomst
Van Rijn wacht niet af tot Den Haag in beweging komt: in aanloop naar de verkiezingen in maart volgend jaar wil de Aedes-voorzitter samen met andere belangenorganisaties in de sector, zoals de Woonbond, Vereniging Eigen Huis, VNG, provincies, Bouwend Nederland én de VTW een plan voor de toekomst opstellen. Daarbij gaat het volgens hem niet alleen om meer geld. Om snel en veel te kunnen bouwen, zijn bouwlocaties hard nodig en moet de overheid de bouwprocedures versnellen. Ook zijn slimme oplossingen nodig om de woningen te verduurzamen.

Rol toezichthouders
Van Rijn ziet in deze tijd een belangrijke rol weggelegd voor de VTW-leden: zij moeten toezicht houden op de financiële continuïteit van de organisatie en er tegelijkertijd op toezien dat hun corporatie hun maatschappelijke opdracht vervullen. ‘Elke corporatie moet de balans tussen opgaven en middelen bewaken. Dat is een spanningsveld, zoals die in het rapport Opgaven en middelen voor de hele sector is beschreven. Maar zijn we ambitieus genoeg? We moeten samen ook kijken naar wat wél kan. Het is aan de toezichthouders om hierin de goede afwegingen te maken.’

Volgens Van Rijn – die ook met VTW-directeur Albert Kerssies en VTW-voorzitter Guido van Woerkom kennismaakte – kunnen beide verenigingen elkaar versterken. ‘Door samen op te trekken en kennis uit te wisselen.’

Autoriteit Woningcorporaties
Tijdens zijn ronde door de sector sprak Van Rijn niet alleen met de VTW, maar ook met directeur Kees van Nieuwamerongen van de externe toezichthouder Autoriteit woningcorporaties (Aw). Volgens Van Rijn is het tijd dat corporaties weer ruimte krijgen om hun maatschappelijke rol goed te kunnen vervullen: de regeldruk moet omlaag. ‘Dat was ook de kern van ons gesprek. Tegelijkertijd moeten corporaties zich op een goede manier over hun prestaties verantwoorden.’

Neus op de feiten
Tijdens zijn kennismakingsronde viel Van Rijn verder de gedrevenheid van de medewerkers van corporaties en het hoge percentage vrouwen dat in de sector werkt in positieve zin op. Tijdens een bezoek aan de corporatie HaagWonen sprak Van Rijn – met mondkapje op - met oudere huurders in de Haagse wijk Mariahoeve. Zij hebben het niet altijd gemakkelijk. ‘Deze gesprekken drukken je met je neus op de feiten. Corporaties moeten dicht bij de huurder staan. Dat geldt zeker in deze tijd.’

Meer informatie:
Martin van Rijn is per 1 september de nieuwe voorzitter van Aedes (voor 32 uur per week). Hij is te volgen op zijn Twitter-account @mjrijn (met 26,9K volgers). Op de website van Aedes stelt hij zich voor (met video):

https://www.aedes.nl/artikelen/aedes/vereniging/martin-van-rijn-nieuwe-voorzitter-aedes.html