De interne beheersing en externe controle bij woningcorporaties zijn sterk verbeterd na invoering van de Woningwet. Vervolgens kregen corporaties met meer dan 5.000 woningen in 2020 de status van Organisatie van Openbaar Belang (OOB). Dit heeft niet tot verdere noemenswaardige verbetering geleid, zo blijkt uit onderzoek. Wel bracht het extra kosten met zich mee. Aedes en VTW pleiten daarom voor afschaffing van de OOB-status. Alternatief is een ondergrens van 35.000 woningen.
Onderzoek effecten OOB-status
Sinds 2020 hebben corporaties met meer dan 5.000 verhuureenheden (vhe) de status van OOB. Ruim 140 corporaties hebben daardoor te maken met een strenger controleregime van de accountant. Aedes en VTW hebben laten onderzoeken of de strengere regels de kwaliteit van de controle (extern en intern) heeft verbeterd. Ook lieten zij bekijken wat de OOB-status voor gevolgen heeft voor de kosten en inzet van personeel van corporaties.
Ben Spelbos en Huub Bröring, beiden (voormalig) accountant en commissaris, spraken met 6 accountantskantoren die een OOB-vergunning hebben. En ze hielden een enquête onder de financiële medewerkers van 21 corporaties, gevolgd door een verdiepende sessie met 9 corporaties. Hun conclusies zijn te vinden in het rapport Wat heeft de OOB-status de woningcorporaties gebracht?
Accountants: controle niet verbeterd
Volgens accountants heeft de extra controle door een onafhankelijke kwaliteitsbeoordelaar geen zichtbaar effect gehad op de kwaliteit van de controle. De corporaties hebben hun interne beheersing verder geprofessionaliseerd, maar dat komt voornamelijk door de invoering van de Woningwet in 2015. Bijna alle accountants pleiten ervoor om alleen corporaties met een erg grote leningenportefeuille (systeem-corporaties) de OOB-status te verlenen.
Kosten gestegen en accountants moeilijker te vinden
Als gevolg van de OOB-status zijn de accountantskosten significant gestegen. Voor de ruim 140 corporaties gezamenlijk bedraagt die stijging ongeveer € 2,5 miljoen per jaar, gemiddeld zo'n € 17.500 per corporatie. Een andere zorg van corporaties is dat ze op termijn geen accountant met een OOB-vergunning meer kunnen vinden. Nu al krijgen wij signalen dat slechts enkele accountantskantoren zich inschrijven voor offertes.
VTW en Aedes: OOB-status corporaties afschaffen of drempel verhogen
Bij de invoering van de OOB-status hadden Aedes en VTW al vraagtekens bij de meerwaarde voor corporaties. Het uitgevoerde onderzoek bevestigt dit beeld: de OOB-status heeft de interne en externe controle niet verbeterd. Het bijbehorende accountantsregime dat oorspronkelijk bedoeld was voor beursgenoteerde bedrijven, is voor corporaties niet proportioneel. Bij een corporatie van 5.000 woningen werken gemiddeld niet meer dan zo’n 50 personen.
Aedes en VTW pleiten dan ook voor afschaffing van de OOB-status voor corporaties. Vooruitlopend hierop kan in ieder geval de drempel van 5.000 woningen worden verhoogd naar 35.000 woningen, de systeemcorporaties. Alleen die kunnen van systemische impact zijn op de corporatiesector. Zo worden voor veel corporaties onnodige extra kosten voorkomen en blijven accountants beter beschikbaar.
Lees hier het rapport: Wat heeft de OOB-status de woningcorporaties gebracht?
Lees hier het interview met Ben Spelbos, medeauteur van het rapport
Elf dilemma's naar aanleiding van de herijkte NPA 2025 - 2035