Na 10 jaar politiek debat nam de Tweede Kamer donderdagavond 5 juli unaniem de Herzieningswet toegelaten instellingen volkshuisvesting aan. De nieuwe Woningwet behandelt onder meer het werkdomein van corporaties, de relatie met de gemeenten, het toezicht, de betrokkenheid van huurders en de gevolgen van de Europese beschikking over staatssteun.
In onderstaand artikel wordt ingegaan op de veranderingen die de nieuwe Woningwet betekent voor het interne toezicht en de governance.
Kwaliteit interne toezicht
De Woningwet stelt een aantal eisen aan de leden van de RvT om de kwaliteit van het toezicht langs deze weg te kunnen borgen. Voor een deel betreft het onderdelen die nu al deel uitmaken van de Governancecode Woningcorporaties.
De positie van een bindende voordracht vanuit de huurdersorganisaties waarbij huurders niet worden uitgesloten, is in de wet vastgelegd.
Het amendement van de PvdA om de gemeente het recht te geven voordrachten te doen voor de RvT's van woningcorporaties is verworpen.
In de Woningwet is opgenomen dat de minister - net zoals de RvT zelf - de Ondernemings Kamer kan verzoeken één of meer leden van de RvT te ontslaan indien deze niet in het belang van de volkshuisvesting handelen of wensen te handelen.
In aanvulling op het stichtingen- en verenigingsrecht is een aantal aanvullingen en wijzigingen in de Woningwet opgenomen. Een deel hiervan stond ook al in het BBSH. Enkele nieuwe verplichtingen zijn vooral gericht om het “meer ogen principe” binnen de corporatie te borgen, zoals het benoemen van drempelbedragen waarover voorafgaand instemming van de RvT nodig is en de verantwoording in voorgenomen en gedane activiteiten.
Door het aangenomen amendement (32769 nr. 56) van de PvdA moet besturen voor investeringen boven de 3 miljoen euro - in plaats van 10 miljoen euro zoals door de minister voorgesteld - goedkeuring van de RvT hebben. Hiermee worden de risico’s verkleind en de investeringsbevoegdheid van de bestuurder in lijn gebracht met vergelijkbare sectoren.
Governancecode Woningcorporaties algemeen verbindend
De Algemene Vergadering van de VTW stemde in het najaar van 2010 voor het algemeen verbindend verklaren van de Governancecode Woningcorporaties inclusief de Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties en de Honoreringscode commissarissen. De VTW heeft de afgelopen anderhalf jaar hiervoor een lobby gevoerd. Door de aangenomen amendementen van het CDA en D66 wordt de Governancecode Woningcorporaties via de Woningwet verplicht gesteld voor alle woningcorporaties en moeten alle corporaties zich verplicht eens in de vier jaar laten visiteren (amendement 32796 nr. 100 en amendement 32796 nr. 31).
Actieve informatieplicht intern-extern toezicht
De VTW is van mening dat de (directe) relatie tussen het interne en externe toezicht in de Woningwet te summier wordt beschreven. Zij heeft altijd gepleit voor een gestructureerde relatie tussen het externe en interne toezicht met een directe informatie uitwisseling. Door het aangenomen amendement (32769 nr. 59) van de Christen Unie wordt een actieve informatieplicht voorgesteld tussen het intern en het extern toezicht voor bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te bepalen situaties. Dit zorgt ervoor dat beide toezichthouders hun taak beter kunnen uitoefenen en wordt voorkomen dat één van de toezichthouders te laat wordt betrokken bij een situatie waar de andere toezichthouder reeds van op de hoogte is.
Burgemeester en wethouders geen commissaris
Voor ambtenaren geldt dat ze commissaris mogen zijn mits ze werken voor een overheid die geen belangen heeft in het werkgebied van de betreffende corporatie.
In het voorstel van de minister was het burgemeester- en wethouderschap onverenigbaar met het lidmaatschap van de RvT. Door het aangenomen amendement (32769 nr. 45) van de Christen Unie kunnen burgemeesters en wethouders niet commissaris zijn van een RvT bij een corporatie die gevestigd en/of actief is binnen de betreffende gemeente. Burgemeesters en wethouders zullen zich ook moeten terugtrekken als commissaris als het werkgebied van de corporatie wordt vergroot en hun gemeente hierdoor onder het werkgebied gaat vallen.
Verklaring directieleden, bestuurders en toezichthouders
Door het aangenomen amendement (32769 nr. 69) van de SP wordt een verklaring voor directieleden, bestuurders en toezichthouders verplicht. Hieruit moet blijken dat de betreffende personen niet eerder te maken hebben gehad met een aanwijzing of maatregel voor falend beleid of toezicht, en dat zij nooit voor financieel-economische antecedenten zijn vervolgd.
Falende bestuurders en toezichthouders
Door het aangenomen amendement (32769 nr. 61) van de PVV is een eerder lidmaatschap van het bestuur of de RvT van een corporatie onverenigbaar met het lidmaatschap van het bestuur of de RvT, indien ten tijde van dat lidmaatschap is ingegrepen middels een aanwijzing of maatregel wegens een slechte bedrijfsvoering.
Zie ook de volgende links op de website van Aedes: