Recensie van het boek 'De Steen der Wijzen' van Edo de Vette. De recensie is geschreven door VTW-lid Maarten Vermeulen, lid van de RvC van Woonconcept in Meppel.
Het boek ‘De steen der wijzen’ heb ik met interesse gelezen. Allereerst omdat de titel mij aansprak en nieuwsgierig maakte. Maar ook omdat het boek gaat over goed bestuur en toezicht, een onderwerp dat mij beroepsmatig na aan het hart ligt. En tot slot omdat het boek ook nog eens in de romanvorm is geschreven. Iets wat het boek extra aantrekkelijk maakt, zeker in een tijd waarin ‘storytelling’ steeds meer aan belang(stelling) wint.
‘De steen der wijzen’ geeft enerzijds inzicht in de zoektocht van een secretaris van een grote woningcorporatie, die sterk geïnteresseerd is in nieuwe inzichten over goed bestuur en toezicht. Tijdens deze zoektocht komt de secretaris van alles tegen en worden vele perspectieven van bestuur en toezicht geschetst. Anderzijds laat het boek de dialoog zien tussen Max Weber en Joseph Campbell, die vanuit de hemel reflecteren op de weg die de secretaris gaat.
Max Weber was een Duitse politiek econoom, geschiedkundige, rechtsgeleerde en socioloog. Weber leefde van 1864 tot 1920 en is met name bekend geworden vanwege zijn opvatting dat er in de moderne gerationaliseerde wereld steeds minder plek is voor magische en onberekenbare machten. In het werkzame leven heeft dit ertoe geleid dat geld en macht de bepalende factoren werden en organisaties steeds meer bureaucratisch (rationeel, efficiënt en gericht op gelijke behandeling) werden ingericht. Over-rationalisering lag echter op de vloer en dit kon volgens Weber worden tegengegaan door het hebben van een ‘persoonlijkheid’. Mensen met een ‘persoonlijkheid’ werden door Weber gezien als mensen die leven en werken volgens innerlijke waarden en zelfbewust en verantwoordelijk in het leven stonden.
Joseph Campbell leefde van 1904 tot 1987 en was een Amerikaanse hoogleraar in de mythologie en schrijver. Zijn denkwijze werd vaak samengevat met zijn levensmotto ‘Volg je hart’. Campbell heeft veel geschreven en lezingen gegeven over de zoektocht naar de eigen identiteit, het diepe verlangen jezelf te zijn. Echter de weg naar het vinden van je eigen identiteit gaat niet zonder slag of stoot. Gedurende deze reis wordt je zeker geconfronteerd met je eigen emoties, maar ook bijvoorbeeld met een werkomgeving, zoals door Weber beschreven, die nagenoeg geen enkele ruimte laat voor zelfontplooiing.
Veel van de karakters die de secretaris tegenkomt zijn herkenbaar. Desondanks vind ik ze onvoldoende uitgewerkt en zijn zij vrij eendimensionaal. Ik kan wel redenen bedenken waarom de schrijver dit heeft gedaan, maar bij mij riep dit op een zeker moment enige irritatie op. Ook de secretaris zelf komt niet echt kleurrijk uit de verf en lijkt oppervlakkig in kennis en kunde. De regelmatige reflectie door Weber en Campbell op de gebeurtenissen die de secretaris beleeft, zijn aardig maar soms toch ook moeilijk te volgen. De boodschap van het boek, namelijk dat wij moeten waken voor teveel rationalisme in de bestuurskamer en toch ook ruimte moeten laten voor open en eerlijke dialoog, eigen creativiteit en inbreng, sturen op innerlijke waarden en passie, deels samenkomend in het door Weber ontwikkelde charismatisch leiderschapsprofiel, komt hiermee onvoldoende tot zijn recht. Meer diepgang en meer achtergrond met betrekking tot het gedachtengoed van Weber en Campbell is nodig om de essentie en uitwerking ervan in dit boek te kunnen waarderen.
Maarten Vermeulen
Lid RvC Woonconcept, Meppel