De wooncrisis en de klimaatcrisis hebben een grote impact op de sociale huursector. De opgaven van de woningcorporaties gaan binnen vijf jaar de beschikbare middelen te boven. Alle betrokken partijen moeten samenwerken om deze problemen op te lossen. Bestuurders en toezichthouders van corporaties staan pal om hun huurders een kwalitatief goede, betaalbare woning te bieden die zo duurzaam mogelijk is. Daar wordt heel hard aan gewerkt. Iedereen in Nederland heeft immers recht op een fatsoenlijke woning.
Corporaties opereren binnen een kader van strenge regelgeving, strak gehandhaafde financiële normen opgelegd door de Aw en het WSW en een vaak complexe lokale omgeving. Het is daarom een verkeerd signaal dat Kees van Nieuwamerongen, directeur van de Aw, in zijn interview in het FD van 6 februari jl. eenzijdig de schuld voor een relatief lage realisatiegraad bij de corporaties legt – en in het bijzonder bij de commissarissen. De reden voor het interview was het uitbrengen van de Staat van de corporatiesector 2020, maar uit het interview blijkt dat hij zijn boude uitspraken helemaal niet op dat rapport baseert. Waarop hij zijn ongefundeerde mening dan wel stoelt, blijft onduidelijk. In de toezichtbrieven die de Aw jaarlijks aan de corporaties stuurt is hier ook niets over te vinden.
Dat is kwalijk, want als externe toezichthouder is het verstandig om je te onthouden van uitspraken over beleid – en al helemaal niet als je dat niet kunt onderbouwen. Daarnaast zegt Van Nieuwamerongen ook dat leefbaarheid een taak is voor de gemeente en dat corporaties zich daar niet mee zouden moeten bemoeien. Wederom een beleidsuitspraak die op gespannen voet staat met zijn rol als externe toezichthouder. Corporaties hebben immers een belangrijke rol in het leefbaar houden en maken van wijken, dorpen en steden, samen met alle andere belanghouders.
RvC als maatschappelijk aandeelhouder
De VTW herkent zich dan ook totaal niet in het frame dat Van Nieuwamerongen hier neerzet. Vanuit hun maatschappelijk aandeelhouderschap houden onze leden toezicht op de corporatie en fungeren ze als klankbord voor de bestuurder. Desgevraagd geven bijna 200 voorzitters van RvC’s aan dat zij zich totaal niet herkennen in de uitspraak van van Nieuwamerongen dat commissarissen bang zijn voor investeringen. Er zijn wel legio andere redenen waarom het realiseren van nieuwbouw niet zo eenvoudig is.
Redenen voor de knelpunten
Enkele redenen die onze leden aangeven: onvoldoende bouwlocaties, soms knellende wettelijke regels, nieuwe regels rondom stikstof en PFAS, langlopende procedures en flink stijgende bouwkosten. Dit zijn overigens ook punten die wèl in de Staat van de corporatiesector genoemd worden als belangrijke oorzaken van een lagere realisatiegraad.
Uit de Staat van de Corporatiesector blijkt overigens dat het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen door corporaties in 2019 voor het eerst sinds jaren (licht) is gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Tevens is de realisatiegraad aanzienlijk hoger (78% in 2019 en 61% in 2018) dan in de drie voorgaande jaren. Naast de licht gestegen nieuwbouwrealisatie is er in 2019 ook een toename geweest van de aankopen van woningen door corporaties van 4.200 in 2018 naar 5.800 in 2019. De som van alle ontwikkelingen is dat het totale aantal woongelegenheden van corporaties met ca. 2.000 is toegenomen tot 2,380 miljoen in 2019.
Uitnodiging om de praktijk te ervaren
Het zou goed zijn als Kees van Nieuwamerongen zelf met corporaties in gesprek zou gaan over het rapport over de Staat van de corporatiesector, voordat hij een oordeel in de media geeft. Wij nodigen hem graag uit om met onze leden in gesprek te gaan. Wij vinden een eerlijke en goede relatie tussen het interne en externe toezicht van groot belang voor de corporatiesector en de huurders.
Reactie mr. Eelkje van de Kuilen (AKD)
Eelkje van de Kuilen, advocaat en partner bij AKD, schrijft dat het wat haar betreft ook tijd is dat de Autoriteit Woningcorporaties in de spiegel kijkt. Om de benodigde nieuwbouw te realiseren is ook meer medewerking van de Autoriteit Woningcorporaties nodig. Lees haar hele commentaar 'Tijd voor zelfreflectie van de toezichthouder.'
UPDATE
Op 10 februari 2021 organiseerde de Autoriteit Woningcorporaties een webinar over de Staat van de corporatiesector. VTW-lid Arnoud Spithoven, lid van de RvC IJsseldal Wonen, was één van de sprekers op dit webinar. Zijn analyse is de moeite waard en te bekijken op YouTube (04:10 min)
Elf dilemma's naar aanleiding van de herijkte NPA 2025 - 2035