Politiek nieuwsoverzicht 20 december 2021: coalitieakkoord

In het politiek nieuwsoverzicht van deze week staat - uiteraard - het nieuwe coalitieakkoord centraal. We laten de belangrijkste punten nogmaals de revue passeren. Maar er gebeurde nog meer afgelopen week: de voortgang woningbouw, internetconsultatie warmtetransitie en de positie van dak- en thuisloze jongeren.

Coalitieakkoord
Het duurde heel erg lang, maar het is VVD, D66, CDA en CU gelukt om een nieuw coalitieakkoord te sluiten. Op 15 december jl. werd het gepresenteerd. We schreven er al over in het politieke nieuwsoverzicht van vorige week. Hieronder zetten we de maatregelen nogmaals op een rij.

           Volkshuisvesting en de bredere woningmarkt

• Versnellen woningbouw tot 100.000 woningen per jaar;
• Geen aanpassingen aan hypotheekrenteaftrek;
• Verhuurderheffing wordt afgeschaft, maar wel in combinatie met prestatieafspraken met corporaties over de bouw van flexwoningen, betaalbare huurwoningen, renovatie, verduurzaming en voor de leefbaarheid van wijken;
• Corporaties gaan samenwerken voor projectsteun om deze prestaties te kunnen realiseren;
• Jaarlijks 15.000 flexwoningen en 15.000 transformatiewoningen voor aandachtsgroepen als studenten, spoedzoekers, arbeidsmigranten en daklozen;
• Meer ruimte voor alternatieve woonvormen die door bewoners zelf worden ontwikkeld;
• Het Rijk neemt meer regie over de plaatsing van statushouders. Regionale afspraken moeten de druk op gemeenten verlichten;
• In een Nationale Woon- en Bouwagenda komen afspraken over te bouwen woningen en de randvoorwaarden;
• Woningbouw binnen- en buitenstedelijk en bij bestaande infrastructuur en knooppunten, met aandacht voor natuurbescherming en groene zones;
• Er komt een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening;
• Met gemeenten worden prestatieafspraken gemaakt over de bouw van nieuwe woningen;
• Belemmeringen in woningbouw in het Bouwbesluit worden weggenomen;
• De woningbouwimpuls en het volkshuisvestingsfonds worden verlengd;
• Komende 10 jaar komt 7,5 miljard beschikbaar voor ontsluiting woningen in de 14 verstedelijkingsgebieden;
• De Nationale Omgevingsvisie wordt aangescherpt om natuur te beschermen, funderingsproblemen aan te pakken, verdozing te voorkomen en de energietransitie in te kunnen passen;
• De landelijke regie en toelatingscriteria met betrekking tot hyperscale datacenters worden aangescherpt;
• De huur wordt lager voor mensen met een lager inkomen en hoger voor mensen met een hoger inkomen;
• Corporatieshuurders krijgen de mogelijkheid om hun grondgebonden woning te kopen;
• Starters worden geholpen om een woning te kopen, bijvoorbeeld via een vorm van premie A-woningen;
• Middenhuurwoningen krijgen een vorm van huurprijsbescherming;
• De markttoets middenhuur voor corporaties wordt de hele kabinetsperiode opgeschort;
• Het woningwaarderingsstelsel en de gang naar de huurcommissie worden vereenvoudigd;
• Malafide verhuurders en discriminatie worden aangepakt via een meldplicht, registratieplicht of verhuurvergunning;
• Bij starters die een hypotheek aanvragen wordt voortaan gekeken naar de actuele studieschuld;
• Senioren kunnen makkelijker een deel van de waarde van het huis opnemen;
• Deze kabinetsperiode wordt de loan to value niet aangescherpt;
• De jubelton, ofwel de schenkingsvrijstelling van een ton, wordt afgeschaft;
• De doelstellingen voor stikstofreductie worden naar voren gehaald, zodat deze al in 2030 dienen te worden gehaald. Dit moet onder andere meer ruimte bieden voor natuurherstel en woningbouw;
• Ouderen worden gestimuleerd om langer thuis te blijven wonen;
  
  Klimaat en energie
• De doelstellingen met betrekking tot klimaat worden aangescherpt: In 2030 55 procent co2-reductie, met beleid gericht op 60 procent. In 2035 70 procent, in 2040 80 procent. Uiterlijk in 2050 klimaatneutraal;
• Er komt een minister voor Klimaat en Energie;
• Een wetenschappelijke adviesraad wordt opgezet om te adviseren over het klimaatbeleid;
• Komende 10 jaar wordt in totaal 35 miljard uitgetrokken voor een klimaat- en transitiefonds, onder andere voor verduurzaming gebouwde omgeving;
• Er wordt extra geïnvesteerd in onderzoek en innovatie van klimaatneutrale technologie;
• Met een Nationaal Isolatieprogramma worden woningen sneller geïsoleerd.
• Met normering en prikkels worden verhuurders aangezet om woningen met slechte isolatie te verduurzamen. Uiteindelijk mogen deze woningen niet meer worden verhuurd;
• De hybride warmtepomp wordt de norm als warmteoplossing. Er komt een subsidie voor de meerkosten die huishoudens moeten maken;
• Op wijkniveau wordt ingezet op duurzame warmtenetten. Ook hier komt een subsidie voor de onrendabele top;
• Hernieuwbare energiebronnen worden gestimuleerd en de productie en import van waterstof opgeschaald;
• Houtige biomassa als energiebron wordt afgebouwd.

Luister hier de VTW Podcast over het coalitieakkoord

Aedes voorzitter Martin van Rijn heeft een interview gegeven aan Trouw. Hierin toont hij zich tevreden met de aangekondigde plannen. Hij spreekt van een herwaardering van de corporatiesector. "De corporaties hebben de afgelopen jaren veel aan slagkracht ingeboet, door een stapeling aan overheidsmaatregelen. Tot frustratie van de corporaties zelf. Die hebben jarenlang aan de deur gerammeld, ze hebben knarsetandend moeten toezien hoe ze steeds minder konden doen aan leefbaarheid in wijken, hoe ze minder nieuwbouw van de grond konden krijgen. Nu wordt de kracht van corporaties weer losgemaakt", aldus Van Rijn.

Interview Trouw: Martin van Rijn: ‘Woningcorporaties gaan de kracht van vroeger inzetten in een nieuwe tijd’ (mogelijk alleen voor abonnees)

Voortgang woningbouw
Minister Ollongren presenteerde afgelopen week een voortgangsbrief met betrekking tot de woningbouw. Een overzicht van de belangrijkste punten:

• In de derde tranche van de woningbouwimpuls wordt 253 miljoen (incl btw) toegekend aan 36 projecten die in totaal 44.277 woningen moeten opleveren. Hiervan is 64 procent 'betaalbaar', ofwel onder NHG- of huurliberalisatiegrens. Door overschrijding van het budget vallen wel drie projecten af die wel positief waren beoordeeld.
• De projecten kennen een totaal tekort van 463 miljoen (ex btw). Deze tekorten worden veroorzaakt doordat er steviger wordt ingezet op betaalbare en dus minder rendabele woningen. Ook zijn er kosten voor publieke maatregelen, zoals investeringen in de ontsluiting, uitplaatsing van bedrijvigheid of saneringskosten. Deels worden de tekorten opgevangen door de decentrale overheden.
• Van de 'betaalbare' woningen bestaat 42 procent uit sociale huurwoningen, 28 procent middenhuur en 30 procent koopwoningen onder NHG. Ook komen er 500 tijdelijke woningen.
• Uit een quickscan grondexploitaties blijkt dat businesscases woningbouwontwikkeling voor gemeenten overwegend onrendabel zijn. Dit effect wordt onder andere versterkt door aangescherpte duurzaamheidseisen, eisen aan betaalbaarheid en de verschuiving naar binnenstedelijk bouwen.
• Als het in het kader van de 14 grootschalige woningbouwgebieden het aandeel betaalbare woningen met 20 procentpunt wordt verlaagd (van 70 naar 50 procent) zal het bedrag aan vereiste publieke investeringen dalen met 14 procent (2,7 miljard). "Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een hogere grondopbrengst per woning en meer mogelijkheden voor het verhalen van kosten als de gronden in privaat bezit zijn", aldus de minister. Ook leidt een lager aandeel betaalbare woningen tot 27.000 minder woningen.

Internetconsultatie wetsvoorstel warmtetransitie
Het Rijk heeft het wetsvoorstel gemeentelijke instrumenten warmtetransitie in consultatie gebracht. Dit wetsvoorstel biedt gemeenten de mogelijkheid om te regelen welke wijken op termijn overstappen op een duurzaam alternatief voor aardgas. Het wetsvoorstel vloeit voort uit afspraken die in het Klimaatakkoord hierover zijn gemaakt.

Meer informatie over de consultatie

Dak- en thuisloze jongeren
Staatssecretaris Blokhuis (VWS) stelt dat, hoewel het aantal dak- en thuisloze jongeren is gedaald, blijvende aandacht nodig is voor deze problematiek. Dat laat hij weten in een voortgangsrapportage. Een belangrijke tegenvaller is dat het doel uit het programma 'Een (t)huis, een toekomst' van 10.000 extra woonplekken niet is gehaald. Volgens Blokhuis blijft de teller steken op 6.000-7.000 plekken. "De strategie was o.a. gericht op nieuwbouw, transformatie, woningdelen en het met voorrang toewijzen van woonruimten", aldus de staatssecretaris.

"Sommige plannen hebben door de coronacrisis en/of het aanwijzen van geschikte locaties vertraging opgelopen. Daardoor zullen gemeenten een deel van de middelen naar 2022 doorschuiven, waardoor de doelstelling van de 10.000 extra woonplekken met vertraging zal worden behaald."

Kamerbrief: Voortgangsrapportage maatschappelijke opvang en beschermd wonen

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28