NB Dit is het laatste, goed gevulde politiek nieuwsoverzicht voor de zomer. De eerstvolgende verschijnt weer op 25 augustus.
De VTW Factsheet praat jou bij over alle voor de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW) relevante politieke ontwikkelingen en mediaberichten. Met deze week onder andere:
Minister Keijzer wil op 8 december een nieuwe woontop organiseren om door te kunnen pakken bij de aanpak van het woningtekort. Dat heeft ze afgelopen week bekendgemaakt in een Kamerbrief over de voortgang van de Woontopafspraken.
"Om onze doelstellingen te halen is het van belang dat er continuïteit, zekerheid en duidelijkheid is; juist de Woontop draagt hieraan bij. Daarom vind ik het belangrijk dat er een Woontop 2025 komt, en dat we ook daarna het instrument Woontop blijven gebruiken om te zorgen voor wederkerige concrete afspraken die daadwerkelijk leiden tot de realisatie van meer woningen", aldus de minister.
"Het doel voor de Woontop 2025 is om te zorgen dat we de 100.000 woningen waarvan 2/3 betaalbaar en 30% sociaal per jaar gaan halen, waarbij de focus zal liggen op de uitvoering van de eerder gemaakte afspraken. [..] Onderwerpen waarvan we nu al in beeld hebben dat we een volgende stap kunnen en willen zetten zijn: investeringsklimaat nieuwbouw, bestaande gebouwen en bijbehorende omgeving beter benutten en STOER in praktijk."
In de brief erkent Keijzer dat de gang van zaken rondom de Voorjaarsnota 'onmiskenbaar' impact heeft gehad op de uitvoering van de woontopafspraken. "De onzekerheid en onduidelijkheid die daaruit voorkwam hebben ertoe geleid dat partijen terughoudender zijn geworden met het financieren en bouwen van woningen. Tegelijkertijd stel ik vast dat alle Woontoppartners vastberaden zijn en vasthouden aan de gemaakte afspraken en verder willen met de uitvoering. Ik wil deze energie vasthouden en uitbouwen. Stabiliteit, voorspelbaarheid en continuïteit van beleid is dan essentieel", aldus Keijzer.
In een verzamelbrief heeft minister Keijzer de Kamer bijgepraat over diverse ontwikkelingen rondom het woonbeleid. Zo komt ze met een aantal opties om het huurprijssystematiek te vereenvoudigen. Dit kan bijvoorbeeld door de jaarlijkse huurverhogingen gelijk te trekken. Nu gelden voor de diverse huurprijssegmenten verschillende regimes. Ook worden de huurverhogingen in sommige halverwege het jaar mogelijk gemaakt en in andere gevallen per heel kalenderjaar. Het gelijktrekken vereenvoudigt het beleid en kan bijdragen aan voorspelbaarheid, duidelijkheid en zekerheid voor verhuurders en huurders, schrijft Keijzer. Een definitief besluit hierover is volgens haar aan een volgend kabinet.
Ook roept Keijzer corporaties op om via het dashboard PWIK werk te maken van realistische begrotingen. "Deze informatie kan worden gebruikt bij de totstandkoming van lokale afspraken over de woningbouwrealisatie. Ik moedig woningcorporaties aan om kritisch hun begrotingen te bekijken in hoeverre de woningbouwplannen nog realistisch zijn en waar nodig te actualiseren", zo valt te lezen.
Daarnaast is in de brief onder andere aandacht voor 'Digitalisering en informatievoorziening volkshuisvesting', 'Bibob-toets bij huisvestingsvergunningen tegen criminaliteit', 'Nieuwbouwtoewijzing en lokale woningzoekenden', 'Grootschalige huisvestingslocaties voor arbeidsmigranten', 'Wonen in toercaravans', 'Openbaarmaking resultaten pilot Eerlijk te Huur' en 'Huisvesting voor mensen met een beperking'.
Minister Keijzer heeft afgelopen week in een Kamerbrief uiteengezet hoe komende jaren toegewerkt wordt naar een nieuwe manier van huisvesting van statushouders. Zoals bekend wil het kabinet de spreidingswet afschaffen, een verbod op voorrang voor statushouders, de huisvestingtaakstelling afschaffen en doorstroomlocaties/opstartwoningen realiseren. Uiteindelijk is het de bedoeling dat statushouders op een gelijke manier behandeld worden als andere woningzoekenden. In de brief schetst ze de gefaseerde aanpak.
Ook wijst ze op de financiële instrumenten om de extra (flex)woningen te realiseren en verkent ze de mogelijkheden van 'een doelgroep-flexibele regeling'. "Het doel van deze regeling is het creëren van plekken waarnaar statushouders kunnen uitstromen met inachtneming van het verbod op voorrang in de sociale huursector. Deze regeling zou in de plaats moeten komen van verschillende huidige regelingen", schrijft de minister.
Keijzer erkent in de brief dat het aangenomen amendement van de PVV ten aanzien van de Wet versterking regie volkshuisvesting aanzienlijk verder gaat dan haar voorstel om de positie van statushouders op de woningmarkt gelijk te trekken. Momenteel onderzoekt ze de juridische houdbaarheid en de uitvoerbaarheid. Ook wordt uitgezocht of de twee plannen met elkaar vervlochten kunnen worden.
Aedes noemt de plannen van het kabinet 'onuitvoerbaar' en ook in de media verscheen afgelopen week veel kritiek op de geamendeerde wet. Zo wordt gevreesd voor grote maatschappelijke problemen en hoge kosten als statushouders helemaal geen voorrang meer kunnen krijgen op de huurwoningmarkt. Zij zullen dan immers gezien de beperkte beschikbaarheid van woningen langer in tijdelijke locaties moeten verblijven.
Minister Keijzer heeft afgelopen week het voorstel voor de gewijzigde regels voor projectsteun voor corporaties in consultatie gebracht. Uitgangspunt wordt dat projectsteun pas aan de orde is als onderlinge solidariteit tussen corporaties geen soelaas biedt. Ook kan projectsteun alleen worden aangevraagd als de woningcorporatie over onvoldoende middelen beschikt om de opgave (zoals overeengekomen in de prestatieafspraken) te realiseren. Daarnaast krijgen corporaties de mogelijkheid van vrijwillige projectsteun en wordt er een Adviescommissie projectsteun opgezet. Verder staat in de consultatie aangegeven dat corporaties zijn uitgesloten die te maken hebben met een saneringstraject.
Het huurbeleid moet minder complex, bestaande voorraad moet beter worden benut en het investeringsklimaat moet worden verbeterd. Dat zijn belangrijke aanbevelingen in het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar het huurbeleid. Het rapport werd afgelopen week door minister Keijzer naar de Kamer gestuurd, een beleidsreactie volgt later. De onderzoekers benadrukken dat een herziening van het beleid solidariteit vereist en dus voor sommige groepen pijn kan doen.
Volgens het IBO staat beleid vaak op gespannen voet met elkaar en is de focus te sterk gericht op het belang van zittende huurders. Als voorbeeld wordt de huurbevriezing genoemd. Deze is gunstig voor zittende huurders, maar beperkt de mogelijkheden om te investeren in nieuwe woningen en onderhoud. Private investeerders zullen bovendien hun rendement elders gaan halen. "Het inzetten van woningmarktbeleid als koopkrachtinstrument om ad hoc de betaalbaarheid voor zittende huurders te verbeteren draagt via minder investeringen bij aan blijvende krapte op de woningmarkt", zo valt te lezen.
Concrete voorbeelden die genoemd worden om het investeringsklimaat te verbeteren zijn het mogelijk maken van geborgde leningen voor middenhuur en het indexeren van de aftoppingsgrenzen voor passend toewijzen. Ook kan gedacht worden aan een landelijk woonruimteverdeelsysteem.
Verder stellen de onderzoekers voor om de regels minder complex te maken, bijvoorbeeld via het gelijktrekken van de systematiek voor huurverhogingen. Ook zou het aanpakken van de ondoelmatige stimulering van de koopsector de scheve verhouding met de huursector kunnen verminderen. "Door de fiscale stimulering af te bouwen ontstaat er meer gelijkheid tussen deze groep en kopers en wordt huren een meer volwaardig alternatief voor kopen. Ook kan het aantrekkelijker worden om te investeren in huurwoningen", zo valt te lezen. Daarnaast is het van belang dat budget en ambities goed op elkaar zijn afgestemd.
Samen met het IBO Huur stuurde Keijzer ook een DNB-analyse naar doorstroming op de woningmarkt en een RIGO-rapport over woonruimteverdeling naar de Kamer. Het laatstgenoemde rapport gaat onder andere in op de voor- en nadelen van een nationaal woonruimteverdeelsysteem.
Naar aanleiding van het IBO-rapport heeft NSC alvast Kamervragen ingediend over de concrete opvolging ervan.
Een breed collectief aan partijen (waaronder Aedes, IVBN, NEPROM en Vastgoed Belang) heeft een oproep gedaan aan de Kamer en het kabinet om het investeringsklimaat voor huurwoningen te versterken. "De stapeling van (gewijzigde) fiscale maatregelen en huurregelgeving, in combinatie met bijvoorbeeld stijgende bouwkosten en onzekere (geo)politieke situatie zorgt ervoor dat broodnodige investeringen uitblijven. Dit raakt direct de grote groep woningzoekenden in heel Nederland", zo valt te lezen in het statement. "Wij roepen het kabinet, de Kamer en lokale politieke partijen op om, juist vanwege het belang van woningzoekenden, geen politiek te bedrijven over dit onderwerp, maar met ons werkbare afspraken te maken die het vertrouwen bij woningcorporaties en marktpartijen herstelt en versterkt."
Ontwikkelaarskoepel NEPROM is kritisch over het voorstel om in de Wet versterking regie volkshuisvesting te regelen dat binnen de tweederde betaalbaar minstens 25 procent betaalbare koop gerealiseerd moet worden. "Volgens ons is niemand gebaat bij gedwongen percentages, maar moeten we vooral focussen op een gezonde woningmarkt waarin alle woningzoekenden worden bediend. Daarin moet per project de juiste mix tussen koop- en huurwoningen en de verdeling over verschillende prijssegmenten kunnen worden bepaald", aldus NEPROM.