Bestuur en toezicht is lange tijd ondermaats geweest. Dat is een van de belangrijkste conclusies van de Raad van Toezicht van Woningbouwcorporatie Servatius uit een onafhankelijk onderzoek dat vandaag openbaar is gemaakt. Het onderzoek betreft de periode 2006-2009. Aanleiding hiervoor waren de problemen bij enkele grote projecten, met name het grootschalig universitair campusproject dat een jaar na de bouwstart in 2009 werd stopgezet. Dit project leidde tot een verlies van € 75 miljoen. Uit het onderzoek blijkt dat het bij Servatius ontbrak aan adequate regelgeving. Het toezicht op naleving van de regels die wel waren gesteld, was daarnaast niet afdoende. Volgens Marijke Clerx, voorzitter van de huidige Raad van Toezicht, laat het rapport zien dat het aannemelijk is dat hierdoor een omvangrijke schade voor Servatius is ontstaan: ''Wij zijn ontsteld over de uitkomst van dit onderzoek. Het bestuur van deze corporatie en het toezicht daarop is ernstig onder de maat geweest. Servatius is een maatschappelijke onderneming en wij werken met gemeenschapsgeld. Wij zien het als onze belangrijkste opdracht te voorkomen dat dit nogmaals kan gebeuren, maar ook om te onderzoeken of en hoe de betrokkenen verantwoording moeten afleggen.''
Maatschappelijk ondernemen
Marijke Clerx erkent dat de onderzochte periode een lastige tijd was voor woningcorporaties: ''Corporaties werden in die tijd gezien als steenrijke maatschappelijke organisaties die breed moesten investeren. De grote druk om maatschappelijk te presteren rechtvaardigt echter deze handelwijze niet. Het opzoeken van grenzen kan onderdeel zijn van maatschappelijk ondernemerschap. Maar het nemen van grote financiële risico's, zonder noodzaak vanuit het oogpunt van sociale volkshuisvesting, gaat echt veel te ver.''
Bestuur en Toezicht
IFO (Instituut Financieel Onderzoek) is eind 2009 gevraagd onderzoek te doen naar de kwaliteit van het bestuur en de effectiviteit van het toezicht gedurende de periode 2006-2009. Gevraagd is het onderzoek toe te spitsen op negen projecten van Servatius, met de nadruk op het Campusproject. Door dit laatste project kwam Servatius in 2009 in een bestuurlijke- en organisatorische crisis terecht. De toenmalige directeur-bestuurder werd in 2009 ontslagen en de voltallige Raad van Toezicht stapte op. Tot 1 april 2010 heeft Servatius onder verscherpt toezicht gestaan van de toenmalige minister van WWI (Wonen, Wijken en Integratie).
Herstelplan
In opdracht van toenmalig minister Van der Laan is eind 2009 een financieel herstelplan opgesteld met daarin een aantal ingrijpende maatregelen: bezuinigingen op organisatie en onderhoud, verkoop van bestaande huurwoningen en het afstoten van commerciële projecten.
Het herstelplan heeft inmiddels op een aantal fronten tot een ommekeer geleid. Servatius is door het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) in juli 2010 weer als A-corporatie gekwalificeerd. Dat wil zeggen dat het vermogen in overeenstemming is met de plannen voor de komende vijf jaar. De voorlopige cijfers over het jaar 2010 laten zien dat de verbetering gestaag door gaat. De financiële resultaten over het jaar 2009 werden nog aanzienlijk beïnvloed door het verlies op het Campusproject ad € 60 miljoen. In 2008 werd ook al een verlies genomen van € 15 miljoen.
Herstructureringsopgave
Bij Servatius staat het belang van de huurders en de herstructureringswijken weer voorop. Ondanks de problemen heeft Servatius veel projecten gerealiseerd binnen de herstructureringsopgave. Het betreft huur- en koopwoningen in de betaalbare sector. De projectenportefeuille binnen de herstructurering is nog steeds rijk gevuld en bestaat uit een mix van renovatie van complexen en het realiseren van koop- en huurwoningen. De focus is verlegd van nieuwbouw naar bestaand bezit. De prestatieafspraken die met de gemeenten Maastricht en Eijsden zijn gemaakt, liggen hieraan ten grondslag. Door die verscheidenheid aan projecten binnen de herstructureringsopgave komt Servatius tegemoet aan de behoeften van verschillende doelgroepen in de Maastrichtse wijken.
Veerkracht
Inmiddels is de organisatie ingrijpend op de schop genomen en is het roer om. Marijke Clerx: ''De snelheid waarmee dit gebeurt, laat ook zien dat Servatius een vitale organisatie is met veel veerkracht, maar wij zijn er nog niet. Als gevolg van het geleden grote verlies moet gedurende een reeks van jaren op de kleintjes worden gelet, met een focus op volkshuisvestelijke doelen. Wij moeten kritisch kijken naar de voorgenomen projecten. Servatius is op de goede weg. Maar de gevolgen blijven de komende jaren voelbaar.''
Samenvatting conclusies RvC (download)
Rapportage Onderzoek Bestuur en Toezicht (download)
Bron: www.servatius.nl