Een corporatie die de wensen van de omgeving meeweegt, creëert draagvlak voor haar beleid. Niet voor niets wordt in de nieuwe Woningwet de positie van belanghouders versterkt.
Woningwet: Betrek belanghouders
In het wetsvoorstel voor de nieuwe Woningwet is een passage toegevoegd waarin staat dat commissarissen bij hun belangenafweging ook de belangen van belanghouders dienen mee te nemen. En een ander artikel regelt dat ‘corporaties met hun werkzaamheden naar redelijkheid dienen bij te dragen aan het volkshuisvestingsbeleid dat geldt in de gemeente waar zij werkzaam zijn’.
Ook de Governancecode Woningcorporaties schrijft voor dat het bestuur relevante belanghebbenden bij het beleid betrekt en nadien verantwoordt hoe ze dat gedaan hebben.
Onderzoek Tom Burgers naar betrekken belanghouders
Tom Burgers, directeur van GroenWest (voorheen Westhoek Wonen) juicht die aandacht voor belanghouders toe. ‘Haal er je maatschappelijke winst uit. Want het betrekken van belanghouders houdt meer in dan het organiseren van een jaarlijkse bijeenkomst.’
Burgers deed in 2009 onderzoek naar het betrekken van belanghouders door woningcorporaties. Dat onderzoek deed hij voor zijn Master of General Management aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn bevindingen past hij nu toe in de praktijk.
‘Die jaarlijkse bijeenkomsten raken niet de kern en leiden veelal tot valse verwachtingen. Een echte verbinding met belanghouders ontstaat daar niet. Daarvoor moet een corporatie zich toch veel kwetsbaarder leren opstellen en belanghouders daadwerkelijk betrekken bij het vinden van oplossingen.’
Burgers geeft een voorbeeld. ‘In Mijdrecht was een jarenlange impasse over het opknappen van de wijk Oranje Nassaukwartier. Op weer een nieuwe informatiebijeenkomst heb ik tegen de bewoners en andere partijen in de buurt gezegd: eigenlijk weet ik het ook niet helemaal, zou u mij willen helpen om voor uw buurt een goede oplossing te vinden? Dat leidde tot een ongelooflijke hoop positieve energie waar een plan uit voortkwam dat nauwelijks afweek van de plannen die eerst op weerbarstig verzet stuitten.’
Je gelijk verdienen
Burgers ontwikkelde een methode om greep te krijgen op het betrekken van belanghouders bij het beleid. Hen daadwerkelijk invloed geven, daar hebben veel corporatiedirecteuren en managers moeite mee.
Burgers: ‘Kern is dat de top van de organisatie niet stuurt op macht en posities, maar op bestaansrecht. Een corporatie is op aarde om prestaties te leveren die de maatschappij ten goede komen. Dat lukt alleen als je de samenleving betrekt en vertrouwen geeft.’
Uiteindelijk leidt dat tot een positieve beeldvorming. ‘De samenleving gaat je iets gunnen waardoor je beter kunt gaan presteren.’ Een voorbeeld: de gemeente gaat geloven in de meerwaarde van samenwerking en stapt samen met de corporatie in projecten met sociale opgave. Daarvoor is ze bereid lagere grondprijzen te hanteren. Een ander voorbeeld: huurders die hun corporatie beschouwen als huisvester met oog voor de menselijke maat in plaats van als vastgoedinstituut, zetten zich meer in voor de eigen woonomgeving.
Vertrouwen. Daar gaat het om. ‘Maar dat krijgt een corporatie alleen als directie en management inzien dat het niet gaat om gelijk hebben, maar om gelijk krijgen. Dat lukt alleen als je werkt vanuit zachte waarden als empathie, draagvlak, kwetsbaarheid en geduld. Niet doordrammen omdat je vindt dat je gelijk hebt, maar luisteren omdat je je gelijk wil verdienen.’
Onderscheid maken
Prima, luisteren naar de samenleving. Maar luister je naar iedereen evenveel? Of maak je onderscheid? En geef je de ene belanghouder meer invloed dan de ander?
Burgers onderscheidt zijn belanghouders op basis van macht, urgentie en legitimiteit. Hoogste prioriteit krijgen degenen die op alle drie scoren. Zij kunnen dus invloed uitoefenen op de corporatie, voor dezelfde urgente opgaven staan en met hun opvattingen in hoge mate de legitimiteit van de corporatie bepalen.
Welke partijen dat zijn, bepaalt iedere corporatie zelf. Bij GroenWest zijn dat de huidige en toekomstige huurders, de ondernemingsraad, de raad van commissarissen en de betrokken gemeenten. Burgers: ‘Zij krijgen per definitie invloed op ons beleid en onze strategie. Als zij op sommige terreinen een andere koers nodig vinden, dan zullen we hen daarin in beginsel moeten volgen.’
Dat geldt niet voor belanghouders die maar op twee van de drie factoren mee tellen. ‘In ons geval de welzijns- en zorgpartijen. Een zorgpartij heeft in de zorg meer expertise dan wij en kan daarom ons beleid op dat vlak beïnvloeden. Invloed op het algemene beleid ligt niet voor de hand.’
Bovendien, zegt Burgers, kunnen er ook belangentegenstellingen zijn. ‘Waar het belang van een zorgpartij tegen ons belang indruist, stopt haar invloed. Daar ligt dus een duidelijke grens.’
Partijen die nog minder belang vertegenwoordigen, hoeven geen beleidsinvloed te krijgen. Maar daarmee moet je ze niet over het hoofd zien. Denk aan een vereniging van eigenaren van een complex tegenover een bouwkavel.
‘Met bouwplannen wil je niet dat deze partij procedures start en zich negatief uitlaat in de pers. Dit voorkom je door vooraf rekening te houden met de positie van deze belanghouders in deze bepaalde situatie.’ Conclusie is dan dat ze geen invloed hebben op je beleid, maar wel een plek krijgen in bijvoorbeeld het ontwikkelproces van dat complex.
Imago is essentieel
Wie niet schroomt om belanghouders daadwerkelijk invloed te geven, krijgt na verloop van tijd meer mogelijkheden om gerichte maatschappelijke prestaties neer te zetten. ‘Een redenering die in de commerciële wereld volstrekt logisch is. Elk bedrijf weet dat imago essentieel is om de boodschap en daarmee producten aan de man te brengen.’
Het is dus vooral een kwestie van ‘relatiestrategie’, stelt Burgers. ‘Denk bij elke belanghouder na over hoe en waarover je met deze partij praat en hoever diens invloed mag reiken. Weeg af of de contacten structureel dan wel situatie gebonden zijn. En herhaal dit wegingsproces regelmatig. Want de omgeving staat niet stil en de rol van belanghouders kan verschuiven. Geef belanghoudermanagement dus ook een plek in de planning- en controlcyclus van de organisatie.’
Dat betekent niet dat corporaties de regie moeten overgeven aan belanghouders. ‘Natuurlijk houden we de regie in eigen hand. Maar corporaties moeten wel hulp durven vragen wanneer dat nodig is.’
Het onderzoek is te verkrijgen via een e-mail aan Ton Burgers.
Praktijkvoorbeelden corporaties
Op welke manier gaan de corporaties Woonpartners Midden-Holland en Ymere in dialoog met hun belanghouders? Lees meer over hun aanpak.
Publicatie Maatschappelijke legitimatie
Waarom is het belangrijk lokaal of regionaal maatschappelijk verankerd te zijn? Wat zijn succesfactoren, tips en bouwstenen voor een effectieve maatschappelijke dialoog? Daarover publiceerde Aedes de brochure Maatschappelijke legitimatie.
Bron: Aedes-Magazine 24/2011