Commissiedebat Woningbouwopgave

Afgelopen week debatteerde de Kamer over de woningbouwopgave en koopsector. De belangrijkste punten:

Planbatenheffing
Tijdens het commissiedebat ontstond afgelopen week een meerderheid in de Kamer om een planbatenheffing in te voeren. Dat werd duidelijk toen PVV-Kamerlid Barry Madlener hier nadrukkelijk voor pleitte. Uit de recente tussenrapportage van het IBO onderzoek Woningbouw en grond werd deze optie al voorgesteld, nadat eerder onder andere GroenLinks/PvdA en ChristenUnie hier actief voor pleitten.

De Jonge waarschuwde voor de zomer dat een dergelijke maatregel de nieuwbouw verder zou kunnen vertragen, al erkende hij dat het een mogelijkheid is om grondeigenaren en grondspeculanten indirect mee te laten betalen aan publieke voorzieningen bij nieuwbouwprojecten. Tijdens het debat afgelopen week kwam minister De Jonge wegens tijdgebrek niet meer aan een reactie toe. Op 4 april wordt het debat vervolgd.

Zuid-Holland
In het debat kreeg De Jonge verder brede steun voor zijn harde opstelling tegenover Zuid-Holland. Ook van BBB-Kamerlid Mona Keijzer, waarvan de partij in het college zit. In het debat stelde de minister dat de provincie "op de rem staat" met betrekking tot woningbouw.

Hij legde voor op vier punten een dispuut te hebben met de provincie. Zo wil de provincie niet qua plancapaciteit niet over de 100 procent, terwijl 130 procent de opdracht is. Ook is in de provinciale coalitieafspraken de lat qua woningbouwopgave lager gelegd, terwijl de landelijke opgave juist omhoog is gegaan. Verder stoort het een groot deel van de Kamer en de minister dat de provincie geen locaties wil die groter zijn dan 3 hectare en legt de provincie strengere eisen op voor betaalbaarheid.

In reactie op vragen lichtte hij toe dat hij op de eerste twee punten al mogelijkheden heeft om juridisch in te grijpen en dat op de laatste twee punten de Wet versterking regie volkshuisvesting gaat helpen.

Doorbouwfaciliteit
In het debat ontstond onder aanvoering van de PVV debat over de wenselijkheid van publieke investeringen in woningbouw. PVV-Kamerlid Madlener betoogt dat in een markt van krapte altijd een business case te bedenken moet zijn voor alle vormen van woningbouw. Volgens Madlener is woningbouw vooral een zaak van gemeentelijke besluitvorming. Als er voldoende mogelijkheden zijn om te bouwen (weinig regels, veel locaties) zal er volgens hem ook vanzelf betaalbaar gebouwd worden.

De Jonge bracht daar tegenin dat er altijd onrendabele toppen zullen blijven. Een structurele faciliteit is daarom in zijn ogen nodig, ook voor de periode na 2030. De Jonge erkende dat de reacties vanuit de markt op de doorbouwfaciliteit lauw zijn. Dit heeft er volgens hem mee te maken dat de rente nu stabieler is. In de Kamer is nog wel brede steun voor een dergelijke structurele maatregel om in te zetten bij plotselinge rentestijgingen.

Woningcorporaties
Tijdens het debat temperde De Jonge wensen om corporaties verder tegemoet te komen via het afschaffen van de vennootschapsbelasting en de ATAD voor corporaties. Hij wees op het gat van 1,3 miljard dat daardoor in de begroting ontstaat. Besluitvorming hierover is volgens hem aan een volgend kabinet.

Overdrachtsbelasting
Minister De Jonge wilde in het licht van de formatie niet vooruitlopen op een eventuele verlaging van de overdrachtsbelasting voor beleggers. In de Kamer is breed de overtuiging dat deze belasting nu te hoog is. Wel wordt de gedifferentieerde overdrachtsbelasting versneld geëvalueerd, zodat deze kan worden meegenomen in de besluitvorming voor de begroting van 2025.

Overige punten
Verder liet minister weten enthousiast te zijn over het doorbouwakkoord dat in Amsterdam is gesloten tussen marktpartijen en gemeenten, omdat er een zeker pragmatisme vanuit gaat. In dat kader noemt hij het een voorbeeld voor andere gemeenten.

De minister is eveneens enthousiast over de manier waarop pensioenfondsen PME en ABP hun verantwoordelijkheid pakken in het aanjagen van investeringen in woningbouw. Hij wees erop dat de institutionele beleggers kunnen werken met de Wet betaalbare huur.

De naar boven bijgestelde woningbouwopgave vereist volgens de minister dat woondeals worden bijgesteld. Met name in Eindhoven is dat relevant om de groei (bijvoorbeeld in het llicht van ASML) te kunnen accomoderen.

Vanuit diverse partijen kwam de oproep om meer mogelijk te maken door minder regels te stellen. Bijvoorbeeld voor splitsen, woningdelen, transformaties, etcetera. Ook de ladder voor duurzame verstedelijking en verduurzaming worden vaak als knelpunten genoemd.

Het definitieve IBO-rapport Woningbouw en grond verwacht de minister voor de zomer.