Dat bleek tijdens een recent symposium.
Bron: Erik Hessels voor accountant.nl
Artificial intelligence (AI) is geen technologisch onderwerp meer, maar een strategisch thema dat direct raakt aan toezicht en governance. Dat was de rode draad tijdens het Commissarissen Symposium 2025 op 22 september jl., waarvoor ruim tachtig commissarissen en chief audit executives bijeenkwamen in Amstelveen. Het symposium werd georganiseerd door de NBA-ledengroep Intern en Overheidsaccountants (LIO) en IIA Nederland, met dank aan KPMG als gastlocatie.
Dagvoorzitter Edo Roos Lindgreen zette meteen de toon: AI ontwikkelt zich razendsnel en raakt vrijwel elk domein van cybersecurity en ethiek tot besluitvorming en personeelsvraagstukken. De vraag is dus niet óf, maar hóe bestuurders en toezichthouders AI in hun werk moeten integreren, aldus de dagvoorzitter.
Rob van Wingerden, de nieuwe voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance, schetste de ontwikkeling van de Corporate Governance Code en de recente herziening waarin de Verklaring Omtrent Risicobeheersing (VOR) is opgenomen. Zelfregulering en de rol van de code als richtinggevend instrument stonden daarbij centraal.
Volgens Van Wingerden is AI niet slechts een technische innovatie, maar een strategisch vraagstuk dat bedrijfsmodellen, besluitvorming en risicobeheersing beïnvloedt. Commissarissen moeten AI daarom niet overlaten aan één specialist, maar de hele raad actief betrekken. "AI is te belangrijk om de kennis bij één commissaris te laten."
Tim Vermeulen, directeur Digital Strategy & Architecture bij Alliander, liet zien hoe AI kan bijdragen aan een toekomstbestendig energiesysteem. Zijn voorbeelden varieerden van beeldherkenning bij netbeheer tot algoritmen die congestie in het netwerk voorspellen.
Vermeulen benadrukte dat AI vooral waarde creëert wanneer processen en organisaties opnieuw worden ontworpen. Daarbij blijft de mens centraal. Tegelijk benoemde hij de keerzijde: AI-toepassingen brengen operationele, financiële en reputatierisico's met zich mee én een stevige ESG-discussie. Het energie- en waterverbruik van AI staat namelijk op gespannen voet met duurzaamheidsdoelen. Verantwoord bestuur vraagt volgens hem om een zorgvuldige afweging van deze effecten.
Mona de Boer, partner Data & AI bij PwC, zoomde in op de voorwaarden voor verantwoord gebruik van AI. De Europese AI Act biedt een belangrijk referentiekader, met risiconiveaus van onaanvaardbaar tot minimaal.
Aan de hand van herkenbare dilemma's liet zij zien waarmee toezichthouders en bestuurders krijgen te maken: eerlijkheid in sollicitatieprocedures, de balans tussen winst en duurzaamheid in logistiek en generatieve AI in de zorg. Haar boodschap: toezicht op AI gaat verder dan techniek en raakt ook strategie en maatschappij. Commissarissen doen er goed aan principes, beleid en training te benutten, om te sturen op ethische en transparante toepassing.
Tijdens de rondetafelsessies bleek de urgentie breed gedeeld. AI vraagt om structurele aandacht op de agenda van de raad van commissarissen, niet alleen om risico's te beheersen, maar ook om kansen tijdig te benutten. Een belangrijk discussiepunt was de spanning tussen innovatie en regelgeving, zoals de AI Act. Hoe voorkom je dat regeldruk innovatie afremt, zonder risico's uit het oog te verliezen? Deelnemers benadrukten dat kennisontwikkeling en regelmatige kennissessies noodzakelijk zijn. Ook werd gewezen op de meerwaarde van samenwerking tussen commissarissen en chief audit executives: twee rollen die elkaar versterken in signalering en toezicht.
Het symposium maakt duidelijk dat AI inmiddels een game changer is voor bestuur en toezicht. Commissarissen en internal auditors zullen hun kennis verder moeten vergroten en AI structureel moeten verankeren in governance en risicomanagement. Alleen zo blijven organisaties weerbaar in een wereld waarin technologie, mens en businessmodel steeds nauwer verweven raken.
Met dank voor de input van LIO-voorzitter Fred Go
Erik Hessels is Senior Beleidsmedewerker vaktechniek bij NBA
Roadshow Solidariteit met Aedes en de VTW - Regio Groningen (G13)
VTW bijeenkomst samen met Maaskoepel “De stem van de woningzoekende”