Via ons politiek weekoverzicht houden we u op de hoogte van het relevante politieke nieuws voor onze sector. Met deze week onder andere:
Een groep van 12 belangenbehartigers en overheden in de sector hebben een gezamenlijk plan opgesteld om te komen tot de bouw van 100.000 woningen per jaar. Om hiertoe te komen is volgens hen jaarlijks 3 tot 5 miljard extra aan overheidsgeld nodig, alsmede aanpassing van wetgeving en extra capaciteit bij de Raad van State om de procedures te kunnen versnellen.
Met het geld willen partijen onder andere de vennootschapsbelasting voor corporaties afschaffen en de overdrachtsbelasting voor beleggers naar beneden. Ook moeten gemeenten meer middelen krijgen. Aedes-voorzitter Martin van Rijn wees bij de presentatie onder andere op de onrendabele top van de opgaven tot 2030 van 26 miljard euro. Voor meer dan de helft van dit bedrag (14 miljard) is nog geen dekking gevonden. Onder andere de hoge grondprijzen vormen daarbij een drempel.
Naast de bouw van woningen zijn volgens de partijen ook middelen nodig voor de aanleg infrastructuur, natuur en klimaatadaptatie. De partijen committeren zich in de uitvoeringsagenda op hun beurt aan het aanjagen van industriële bouw, inclusief uniforme eisen aan nieuwbouw. Dit moet de bouwkosten drukken en de bouw sneller en duurzamer maken.
Afgelopen week werd het plan gepresenteerd in het bijzijn van diverse Kamerleden. Minister De Jonge was niet aanwezig.
De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) waarschuwt voor een funderingscrisis als er niet snel extra geld wordt uitgetrokken om funderingsschade te herstellen. Volgens het adviesorgaan zou een subsidie van 30 procent van de herstelkosten moeten worden ingericht met een maximum van 40.000 euro. Ook moet funderingsonderzoek voor huiseigenaren worden gesubsidieerd en geld worden uitgetrokken voor standaardisatie, kwaliteitsborging en innovatie in de bouw. De totale kosten hiervan kunnen voor het Rijk oplopen tot 12,5 miljard euro. Als er niet snel wordt ingegrepen kunnen de kosten oplopen tot meer dan 50 miljard.
Tot 2035 verwacht de Rli dat 425.000 gebouwen geraakt gaan worden door te slappe ondergrond, droogte of wateroverlast. Verder stelt de Rli voor dat er een nationaal coördinator funderingsschade wordt aangesteld en een nationale databank wordt ingericht om inzicht te krijgen in de staat van de funderingen. De Rli roept ook hypotheekverstrekkers op om ruimte te bieden de herstelkosten te financieren.
Eerder riepen banken en de AFM al op om de woningmarkt klimaatbestendiger te maken, bijvoorbeeld via een klimaatlabel. Hiermee zouden potentiële kopers een beter beeld krijgen van de klimaatrisico's van een woning en worden de woningprijzen daarmee reëler.
Banken waarschuwen in een gezamenlijke publicatie voor tweedeling in de verduurzamingsopgave en roepen onder andere op om te komen tot een klimaatlabel.
De tweedeling wordt volgens de banken veroorzaakt doordat lagere inkomens zijn genoodzaakt goedkopere en kwalitatief slechtere woningen te kopen. Zij lopen dan sneller achterop bij verduurzaming, zeker als ook sprake is van funderingsproblemen of andere schade als gevolg van klimaatrisico's. Overheidsingrijpen is volgens de banken dan ook nodig en op korte termijn zou een klimaatlabel moeten worden ingevoerd. Ook dringen zij aan op duurzaamheidseisen bij de bouw van nieuwe woningen.
De Vereniging Eigen Huis heeft zich al tegen de invoering van een uniform klimaatlabel uitgesproken. "Er zijn praktische problemen waardoor een dergelijk label nog niet ingevoerd kan worden. Zo is data op het niveau van individuele woningen niet beschikbaar en kan een label, zeker in risicogebieden, een forse invloed hebben de op de waarde van de woning", aldus belangenbehartiger Ligtlee. "Huiseigenaren hebben nauwelijks tot geen invloed op de oorzaak van de schade als gevolg van extreem laag of hoog water. De lasten moeten daarom op een eerlijke manier verdeeld worden."
Op diverse plekken dreigen corporaties te stoppen met het gasvrij maken van woningen, omdat de kosten voor huurders hoger worden dan wanneer de woningen gewoon op gas aangesloten blijven. Corporaties dringen aan op lagere kosten van energieleveranciers en gemeenten, maar vragen ook het Rijk om bij te springen. Minister Jetten werkt aan een wet om de warmtenetten meer in publieke handen te krijgen en de tarieven los te koppelen van de gasprijs.
Bij het rondetafelgesprek over Circulair bouwen klonk brede kritiek op de manier waarop de overheid dit momenteel stimuleert. Breed klonk de wens voor uniforme eisen zodat bouwbedrijven willen investeren in duurzame bouw. Wel moet er voldoende ruimte zijn voor experimenteren. Diverse partijen riepen daarnaast op om breder te kijken dan enkel het aanscherpen van de milieuprestatie-eisen van gebouwen (MPG).
Zo wees Aedes erop dat circulair bouwen veel duurder is (waardoor er minder woningen gebouwd kan worden en minder woningen verduurzaamd kunnen worden) en dat het aanscherpen van normeringen de milieuprestatie van gebouwen (MPG) innovatie en experimenteerruimte beperkt.
"Woningcorporaties erkennen de noodzaak van een gebouwde omgeving met een sterk gereduceerde milieu impact, maar de hoge kosten gaan ten koste van investeringen in nieuwbouw en verduurzaming van de bestaande voorraad. Beleid moet stimulering en normering in balans brengen, waarbij verantwoordelijkheden binnen de hele keten worden belegd", zo stelde Anne Leeuw van Aedes.
Als voorbeeld noemt Aedes het schrappen van de btw op hergebruik van materialen. Daar is immers al btw over betaald. "Dat zorgt voor een incentive voor direct hergebruik en up-cycling", aldus de corporatiekoepel. Diverse partijen aan tafel wezen er wel op dat circulair bouwen uiteindelijk goedkoper kan worden dan de reguliere bouw, bijvoorbeeld door aanpassing van financieringsregels, positieve stimulans en de beperkte afschrijving.
Sander Woertman van Lente Akkoord 2.0 deelde de kritiek op de aanscherping van het MPG en drong in het gesprek aan op een roadmap voor verduurzaming van de sector, met haalbare en betaalbare eisen. "Zorg voor landelijk uniforme ambitieniveaus die conceptbouw en industrialisering van de bouwsector faciliteren", aldus Woertman.
Zijn pleidooi kreeg steun van Dianta Wilmsen (NEN). Volgens haar zijn er een aantal koplopers bezig met experimenten met circulaire bouw en is het nu zaak om het peloton mee te krijgen. Dit kan onder andere door heldere kaders en definities, om te voorkomen dat er sprake is van greenwashing. Volgens Leeuw van Aedes zijn bijvoorbeeld de constructie- en brandveiligheidseisen van circulaire materialen nu niet eenduidig. Ook verzekeringsmaatschappijen gaan volgens haar nog vaak uit van traditionele bouw.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) wees erop dat in het huidige beleid laagwaardig hergebruik meer wordt gestimuleerd, waardoor producten met een betere score op circulariteit buiten beeld blijven.
Adviesbureau Copper8 hield de politiek een reeks voorwaarden voor circulaire bouw voor, waaronder sturing op op gezonde materialen, aanpasbaarheid en losmaakbaarheid. Ook moeten streefwaarden worden geïntroduceerd voor renovatie.
Minister De Jonge heeft op basis van het advies van de Raad van State een aantal aanpassingen gedaan aan het wetsvoorstel Wet versterking regie op de volkshuisvesting. Dat valt op te maken uit de besluitenlijst van de ministerraad van afgelopen vrijdag. "Tegemoet wordt gekomen aan de opmerking van de Afdeling dat het niet past bij het uitgangspunt van de Omgevingswet om in een omgevingsvisie een expliciete opdracht te geven om aandacht te besteden aan het belang van voldoende woongelegenheid", zo valt te lezen. Ten aanzien van het beperken van de beroepsmogelijkheden neemt De Jonge het advies niet over. De details worden waarschijnlijk komende week duidelijk bij publicatie van het advies en het nader rapport.
Verder is door de ministerraad ingestemd met het Besluit versterking regie volkshuisvesting. Deze zal ter internetconsultatie worden aangeboden. "Ten aanzien van het versnellen van procedures wordt voorgesteld om het omgevingsplan, de omgevingsvergunning voor de omgevingsplanactiviteit bestaande uit de bouwactiviteit en voor de bouwactiviteit voor woningbouwprojecten van 12 of meer woningen aan te wijzen tot 1 januari 2031. Op voornoemde besluiten zullen de procedurele versnellingen van toepassing zijn, waaronder beroep in één instantie en de uitsprakentermijn van zes maanden", zo valt te lezen.
Geannoteerde besluitenlijst ministerraad 1 maart 2024
Update: lees ook Wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar Tweede Kamer
Tijdens het debat over democratische zeggenschap over publieke voorzieningen kwam het tot een ideologisch debat tussen minister De Jonge en SP-Kamerlid Dijk over inspraakmogelijkheden van huurders van corporaties. Dijk stelde voor om corporaties meer als verenigingen te laten werken met veel inspraak van de huurders. Volgens De Jonge zijn de uitdagingen op de woningmarkt te groot om aan participerende vrijwilligers over te laten.
Ingediende moties, inclusief oordeel minister:
Dinsdag zal over de moties worden gestemd.
Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) slaagt er momenteel onvoldoende in om grond te benutten voor maatschappelijke opgaven als woningbouw. Dat valt op te maken uit de Stand van de uitvoering Rijksvastgoedbedrijf. Het RVB bezit zogeheten compensatiegronden die beschikbaar gemaakt zouden kunnen worden voor woningbouw. Dit kan echter slechts deels, omdat een deel beschikbaar moet zijn voor agrarische toepassingen. Ook heeft het RVB onvoldoende mogelijkheden om nieuwe grondposities te verwerven. "De slinkende portefeuille beperkt onze flexibiliteit en effectiviteit, waardoor we regie en speelruimte verliezen", zo valt te lezen.
Het RVB vraagt daarom vanuit de ministeries op hoofdlijnen prioriteiten en beleid aan te geven. "Een duidelijk kader zorgt ervoor dat we niet op basis van individuele gevallen hoeven te vragen om beleid en het geeft ons de ruimte om voortvarend aan de slag te gaan op basis van een duidelijke opdracht, voldoende financiën en extra capaciteit", zo valt te lezen.
Tijdens het gesprek met de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 is aan de Kamer de verdieping toegelicht op het terrein van wonen en ruimtelijke ordening. Commissievoorzitter Richard van Zwol lichtte toe dat bij ruimtelijke ordening ook is gekeken naar de context met betrekking tot klimaattransitie, landbouwtransitie, energietransitie en de regie op de ruimte. Met betrekking tot wonen stelde hij het vaststellen van het aantal woningen niet alleen is gekeken naar het aantal mensen, maar ook naar de samenstelling van huishoudens. "Het klinkt wat koud, maar de verdunning van de gemiddelde huishoudens in Nederland, zorgt voor een groter beroep op de woningvoorraad dan alleen de stijging van de bevolking als zodanig", aldus Van Zwol. Ook wees hij erop dat komende tijd vanwege de vergrijzing veel woningen voor ouderen nodig zijn, maar dat je ook al moet nadenken over de samenstelling daarna.
Transcript: Gesprek met Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050
Minister De Jonge heeft de Kamer bijgepraat over een aantal onderzoeken en ontwikkelingen rondom het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Zo is de minister enthousiast over het toenemende gebruik van het Warmtefonds en de ISDE. Zo werd de ISDE, onder andere vanwege de versoepeling van de regels, in de eerste helft van vorig jaar al anderhalf keer vaker ingezet dan in heel 2022. Met name warmtepompen waren populaire investeringen. In de brief worden de cijfers toegelicht.
Op andere punten zijn bepaalde verbeteringen nodig, bijvoorbeeld rondom de bouwregelgeving en de energieprestatie van gebouwen (EPG). Het gaat dan om verzoeken tot stroomlijning en vereenvoudiging. De minister wil deze punten op tafel brengen bij het Bouwberaad.
Verder heeft de minister onderzoek laten doen naar het verkorten van het hypotheekadvies voor verduurzaming. Hier is een tijdwinst van 3 uur per advies mogelijk. In de bijlage bij de brief wordt het onderzoek nader uitgediept.
Ondanks berichten dat de realisatie van flexwoningen ver achter ligt bij de gestelde ambities blijft minister De Jonge in antwoord op Kamervragen van NSC hoopvol. "De jaarlijkse groei van het aantal flexwoningen stemt positief", aldus de minister. "Er zijn veel positieve signalen zoals in plancapaciteit, capaciteit bij bouwers dat flexwoningen een volwassen product is geworden. Ook is de markt gestart met het realiseren van (midden)huur flexwoningen." Wel moet hij erkennen dat de realisatie minder snel gaat dan gehoopt. Volgens hem komt dit door een combinatie van factoren, zoals draagvlak bij omwonenden, ingewikkelde businesscases, locaties en de aansluiting op nutsvoorzieningen. Ook wijst hij erop dat deze vorm van woningbouw voor alle partijen nieuw is en dat het daarom al een prestatie van formaat is dat er steeds meer flexwoningen bij komen.
Antwoord op vragen van de leden Welzijn en Postma over het artikel 'De bouw van snelle flexwoningen ligt mijlenver achter op schema'
In Kamervragen vragen de SP en GroenLinks/PvdA om uitleg aan minister De Jonge over de uitspraak van de kantonrechter in Amsterdam dat enkel glas moet worden vervangen door de verhuurder. De minister wilde eerder juist niet dat enkel glas als gebrek werd aangemerkt, omdat volgens hem het brede plaatje belangrijker is en hij niet wil dat verhuurders eenzijdig focussen op glas bij verduurzaming. Kamerlid Beckerman en Kamerlid De Hoop willen van de minister weten of hij nu toch maatregelen wil treffen.
"Deelt u de mening dat het effectiever en goedkoper is voor de verhuurderssector om als overheid met een duidelijke termijn voor het uitfaseren van enkel glas te komen en dit juist wel als gebrek aan te merken? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid te zoeken naar extra middelen voor corporaties om sneller enkel glas en andere gebreken te vervangen? Zo nee, waarom niet?", zo valt te lezen.
Vragen van de leden Beckerman (SP) en De Hoop (GroenLinks-PvdA) aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de uitspraak van de kantonrechter in Amsterdam om enkel glas als gebrek te erkennen
Tijdens de tweeminutendebatten netcongestie en Nationaal Plan Energiesysteem werden een aantal relevante moties ingediend. De Tweede Kamer wil vooral waarborgen dat elektriciteitsbedrijven niet zomaar elektrische apparaten kunnen uitzetten als het net te vol raakt. De PVV diende ook nog een motie in die oproept om lokale overheden te stimuleren te stoppen met het bouwen van aardgasvrije woningen, zolang de problemen met netcongestie nog niet zijn opgelost.
Dinsdag zal over de moties worden gestemd.
Verslagen Tweeminutendebatten Nationaal Plan Energiesysteem en Nieuwe maatregelen netcongestie
In een opiniestuk in De Telegraaf waarschuwt Jasper H. van Dijk van het Instituut voor Publieke Economie dat de Wet betaalbare huur lagere inkomens dupeert. Volgens Van Dijk zullen investeerders huurwoningen verkopen en die zullen worden gekocht door rijkere kopers. Starters en lage inkomens hebben dan alsnog geen kans op de woningmarkt.
In Trouw stelt de Woonbond juist dat minister De Jonge verhuurders te erg tegemoet gekomen is. Met name nieuwbouwwoningen zouden in veel gevallen buiten de regels vallen, omdat deze alsnog snel boven de puntengrens uitkomen.
Het FD en NEPROM stellen vast dat de uitspraken van diverse kantonrechters dat beleggers oneerlijke huurverhogingen doorvoerden mogelijk vergaande gevolgen kunnen hebben. Een expert spreekt zelfs van een atoombom die tot faillissementen kan gaan leiden. De kwestie is inmiddels voorgelegd aan de Hoge Raad. In potentie kan de uitkomst ervoor zorgen dat vele verhuurders hun huren moeten verlagen, met grote gevolgen voor rendementen en investeringsruimte. Branchevereniging van de institutionele beleggers IVBN zegt de gevolgen nog niet goed te kunnen overzien.
De partijen verenigd in het Bouwberaad roepen de politiek op om infrastructurele projecten door te zetten. Dat valt op te maken uit hun position paper. Bij het Bouwberaad zijn onder andere Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, Techniek Nederland, VNG en WoningbouwersNL aangesloten.
Bouwberaad: Schuif vernieuwing van infrastructuur niet langer vooruit
Het uitgebreide monitoringsrapport van het PBL, RIVM en de WUR naar het stikstofbeleid doet aanbevelingen om het beleid effectiever te maken. Daarbij wordt onder andere voorgesteld om een juridische oplossing te vinden voor activiteiten met een geringe stikstofuitstoot, zoals woningbouw. "Om de vergunningverlening voor substantieel veel maatschappelijke activiteiten met een minimale stikstofuitstoot – zoals de bouw van woningen of energieprojecten – te kunnen vergemakkelijken is bovenal een andere juridische kijk nodig op de verslechtering van de natuurkwaliteit in relatie tot het ingezette stikstofreductiebeleid, en de zeer geringe hoeveelheden extra stikstof die vrij komen bij (bouw)activiteiten", zo valt te lezen.
Publicatie PBL
In een publicatie adviseert de Rabobank om het wat en hoe aan nieuwbouw aan de markt en corporaties over te laten. "Verminder de stapeling van eisen en vergroot de flexibiliteit bij individuele projecten. Het bouwen van duurdere huizen en huizen voor ouderen biedt via het doorstroomtreintje ook belangrijke kansen voor starters", zo valt te lezen. Wel zou de overheid meer regie moeten pakken op de vraag waar er gebouwd moet worden. In het rapport worden tien kansen geschetst om de woningbouw vlot te trekken.
Rabobank: Hoe trekken we de nieuwbouw vlot?
De instemming van vve's en erfpacht zijn belangrijke struikelblokken om te komen tot het benutten van de potentie van optoppen, zo valt te lezen in een uitgebreid achtergrondartikel in De Volkskrant. Architecten roepen daarnaast op om te komen tot een systematische aanpak om de doelstelling van 100.000 optopwoningen te kunnen halen.
Volkskrant: Het dak op voor extra woonruimte: is het ‘optoppen’ van gebouwen de oplossing voor het woningtekort?