Door Kim Putters (hoogleraar Management van instellingen in de gezondheidszorg iBMG/EURl) en Sharon van de Veerdonk (governanceconsultant en promovenda iBMG/EUR).
Dit artikel verscheen eerder in het Financieele dagblad van 21 mei 2012.
In de maatschappelijke sectoren, en dus ook in de zorgsector, wordt steeds vaker betoogd dat de stichtingsvorm niet voldoet voor het raad van toezicht-model. Daarbij wordt de coöperatie veelal als alternatief genoemd. Maar is aanpassing van de structuur de oplossing om te komen tot ‘good governance’? Het gaat bij het streven naar good governance niet om de structuur, maar om de wil de structuur te laten werken. Het toezicht zal zich moeten afvragen namens wie en voor wie het zijn taak vervult en wat die taak is. Zorgbestuurder en toezichthouders hebben een gedeeld belang: de maatschappelijke taak van de organisatie.
In deze taakvervulling hebben zij gescheiden bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Het draait om de vraag wat de zorgorganisatie voor waarde toevoegt aan de maatschappij: draagt onze zorg bij aan het welbevinden van de bewoners van onze instelling? Kunnen onze medewerkers zorg verlenen volgens de waarden die wij voorstaan?
In organisaties met maatschappelijke belangen en grote maatschappelijke vermogens is het belangrijk tegenwicht en tegenmacht te organiseren. Dit betekent dat de raad van toezicht ‘nee’ zegt als de meerwaarde van de fusie maar niet duidelijk wordt, dat hij halt roept als ‘rankings’ belangrijker worden dan veilige zorg en dat hij weet wat goede zorg inhoudt. Het betekent dat het geluid van belanghebbenden ingebracht en zorgvuldig afgewogen wordt.
Het gaat om het inzicht geven
In de verantwoording naar in- en externe stakeholders volstaat het niet dat een besluit technisch mogelijk is. Het gaat om het inzicht geven in de afweging waarom een bepaald besluit genomen is. Good governance draait dan niet om het voldoen aan regels, maar om een andere manier van werken. Dit betekent dat toezichthouders moeten balanceren tussen controleren en waarde toevoegen. Voor het beoordelen van de gang van zaken bestaat de bekende verslaggeving, zoals planning- en controlrapportages, klachtenmeldingen en tevredenheidrapportages. Deze leveren de cijfers waarop ingezoomd kan worden.
De medische missers, doorgeschoten fusies en de waarde van zorg vinden we echter vooral in de wereld achter die cijfers. Om daarop toezicht te houden is het nodig sectorinformatie te betrekken en zijn aanvullende instrumenten nodig: de dialoog met de bestuurder; met de OR, CR en medische staf; met eerstelijnszorgverleners, zorgverzekeraars, gemeenten en mantelzorgers. Met steeds de toetssteen midden op tafel: draagt dit besluit bij aan onze maatschappelijke opdracht?