Begroting 2024: bestaanszekerheid, bouwen en verkiezingen

Het demissionair kabinet trekt komend jaar 2 miljard euro uit om de toenemende armoede een halt toe te roepen. Onderdeel van de plannen is de verhoging van de huurtoeslag van 34 euro per maand. De Woonbond noemt die verhoging het enige lichtpuntje uit de Miljoenennota. Alle politieke partijen namen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen al een voorschot op de verkiezingen: zij kwamen met eigen voorstellen, onder meer om meer geld vrij te maken voor bestaanszekerheid. Dat leidde ook tot aanpassing van de begroting.

 De Troonrede op Prinsjesdag stond vooral in het teken van die bestaanszekerheid. Al lijkt de Nederlandse samenleving er op het eerste gezicht goed voor te staan, zo sprak de koning op 19 september, voor lang niet iedereen is een fatsoenlijk huis, een goede gezondheid en een veilige thuissituatie vanzelfsprekend. Het demissionair kabinet – dat in de Miljoennenota weinig nieuwe voorstellen doet – reserveert wél 2 miljard om de koopkracht van mensen met de laagste inkomens niet terug te laten lopen.

Die 2 miljard om de koopkracht overeind te houden, is overigens veel lager dan in de voorgaande jaren, waarin het kabinet miljarden uitgaf aan coronasteun en een bijdrage in de hoogoplopende energierekening van alle Nederlanders. Voor komend jaar kunnen mensen die hun energierekening niet kunnen betalen een beroep blijven doen op het Noodfonds Energie. Naast de verhoging van de huurtoeslag voor ruim 1,5 miljoen huishoudens maakt het demissionair kabinet geld vrij om het kindgebonden budget te verhogen, om daarmee de kinderarmoede te bestrijden. 

Door met de bouwplannen

Een fatsoenlijk huis is niet voor iedereen vanzelfsprekend: tot en met 2030 moeten er ruim 900.000 woningen bij komen, vooral voor mensen met een laag en middeninkomen. De geplande bouw blijft echter steken: onder meer de gestegen bouwkosten en hypotheekrente gooien roet in het eten. Demissionair minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening kondigde aan tot de vorming van het nieuwe kabinet te blijven volharden. In de begroting voor komend jaar is extra geld vrijgemaakt om de woningbouw te versnellen: 300 miljoen euro voor Woningbouwimpuls (voor gemeenten) en 50 miljoen euro extra voor Startbouwimpuls (totaal  300 miljoen euro). Die subsidie is bestemd voor bouwplannen die vertraging oplopen door de veranderende (economische) omstandigheden.

Daarnaast is in de begroting 425 miljoen euro opgenomen voor verduurzaming van woningen in kwetsbare dorpen en wijken. Dit geld is bedoeld voor het isoleren van woningen en het verlagen van de energierekening bij woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren. Corporaties die woningen verhuren in een gemengd complex met particuliere eigenaren lopen vast in hun plannen, als de eigenaren niet voldoende geld hebben. 

Wetgeving niet controversieel

De wetgeving die de sector helpt om het woningtekort aan te pakken en verder te verduurzamen is al eerder niet controversieel verklaard. Daarbij gaat het om de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting (regionale woondeals), de Wet Betaalbare huur (middenhuurregeling) en de nieuwe Warmtewet (collectieve warmtevoorziening). En dat is goed nieuws. De vraag is wel hoe snel de Tweede Kamer deze wetten in behandeling kan nemen en of dit voor de verkiezingen op 22 november nog lukt. Los van deze wetten moeten corporaties door met de afspraken uit de Nationale Prestatieafspraken en de regionale woondeals, zo stelt Aedes. Al blijft dat een lastige opgave, ook om voldoende beschikbare bouwlocaties te vinden. 

Verkiezingsdebat

Met de verkiezingen op komst waren de Algemene Politieke Beschouwingen anders dan voorgaande jaren. Demissionair premier Mark Rutte die na 13 jaar zijn vertrek had aangekondigd, drukte minder zijn stempel. De 21 politieke partijen die wél ambities hebben om door te gaan, grepen de Algemene Beschouwingen aan om hun eigen politieke boodschap te verkondigen. Die ruimte was er ook, omdat het demissionair kabinet een ‘beleidsarme’ begroting presenteerde. Vooraf gaven politieke duiders al aan dat de Algemene Beschouwingen meer op een verkiezingsdebat zou uitdraaien. 

Algemene Beschouwingen

Al snel werd duidelijk dat de vier coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hun eigen koers varen en zich niet meer laten leiden door de afspraken in de coalitie. Voor sommige partijen, vooral uit de linkse oppositie, was de 2 miljard voor bestaanszekerheid niet voldoende. Uitkomst was onder meer dat het minimumloon en de kinderopvangtoeslag omhoog gaan en dat de benzine en het openbaar vervoer niet duurder worden. Alle ogen waren daarnaast gericht op Pieter Omzigt die met zijn nieuwe partij, Nieuw Sociaal Contract, hoog in de peilingen staat. Op het verkiezingsprogramma is het nog wachten. Wel kondigde Omzigt eerder al aan dat goed bestuur (door de overheid) en bestaanszekerheid twee speerpunten zijn. Een goede en betaalbare woning is volgens Omzigt cruciaal voor bestaanszekerheid. 

Gevolgen voor de sector

De vraag is hoe de plannen van het demissionair kabinet en de nieuwe voorstellen van de Tweede Kamer uitpakken voor de corporatiesector en voor de huurders. Zijn die plannen voldoende en is er voldoende geld beschikbaar om de broodnodige betaalbare woningen te kunnen bouwen en de verduurzaming door te zetten? Het gaat niet alleen meer woningen bouwen en de bestrijding van armoede. De leefbaarheid in de wijken staat ook onder druk. En vooruitkijkend: wat staat het nieuwe kabinet te doen om de positie en koopkracht van huurders te behouden en de bouwplannen en verduurzaming te realiseren? Deze en andere vragen staan centraal tijdens het politieke lunchwebinar op 29 september en twee actuele podcasts van de VTW. 

Politiek lunchwebinar VTW

De VTW houdt op 29 september van 12.00 uur tot 13.00 uur een politiek lunchwebinar. Bronia Vermaas-van de Bilt (directeur VTW) en Egbert de Vries (voorzitter van VTW) en een prominente gast uit de sector duiden de plannen uit de Miljoenennota en bespreken samen met u als toezichthouders de gevolgen voor de corporatiesector en de huurders. 
Aanmelden kan via deze link.

Podcast VTW: twee gasten

In twee actuele afleveringen van de VTW podcast gaan Eelkje van der Kuilen en Frank Roerdinkholder met een gast in gesprek over de Miljoenennota. In de eerste uitzending die vrijdag 22 september online staat, is dat Aedes-voorzitter Martin van Rijn. Een week later op vrijdag 29 september staat de podcast online, waarin bestuurder Gijsbert van Herk van Staedion te gast is. 

Verder lezen:

 Alle plannen uit Miljoenennota op een rij

Aedes heeft alle belangrijke plannen uit de Miljoenennota voor woningcorporaties op een rij gezet.

Reactie Woonbond:

Miljoenennota: verhoging huurtoeslag enige lichtpuntje

Begroting volkshuisvesting (nieuwsbericht Rijksoverheid)

Prinsjesdag 2023: extra inzet op de huurtoeslag, doorbouwen en woningverbetering