Bestuurders en commissarissen in de corporatiesector worden sinds 1 juli 2015 door de Autoriteit woningcorporaties (Aw) getoetst op geschiktheid en betrouwbaarheid bij hun benoeming of herbenoeming. Daarbij wordt onder meer gekeken naar de mate van authenticiteit, bestuurlijk inzicht, integriteit, maatschappelijke sensitiviteit, onafhankelijke oordeelsvorming, vakinhoudelijke kennis en vermogen tot zelfreflectie. Voor de toets maakt de Aw gebruik van diverse informatiebronnen, waaronder de mogelijkheid tot het voeren van een gesprek met de kandidaat. Willemien Bekius, senior-inspecteur bij de Aw: “Er zijn mensen die aangeven dat het beoordelingsgesprek precies zo loopt als verwacht, maar er zijn er ook bij voor wie de procedure en vragen enigszins als een verrassing komen. Er kan wat mij betreft nog wel een slag worden gemaakt waar het gaat om de bekendheid van ons beoordelingskader, zeker ook onder commissarissen. Het kader is echt bedoeld als een handvat voor zowel de kandidaat als de aanvragende corporatie. Het helpt daarmee niet alleen bij het indienen van het dossier, maar zorgt er ook voor dat je weet waar je aan toe bent als je op gesprek komt.”
Goede voorbereiding
“Je kunt je als (aankomend) bestuurder of commissaris goed voorbereiden op de geschiktheid en betrouwbaarheidtoets zoals wij die afnemen”, zegt Bekius. “Bedenk bijvoorbeeld bij iedere gewenste competentie welke persoonlijke, concrete voorbeelden je kunt bedenken en wanneer je die competentie hebt moeten toepassen.” Ook onderbouwing van je motivatie, kennis van de corporatie(sector) en de toezichtrol zijn belangrijke elementen in het gesprek. “Er is natuurlijk een enorme diversiteit in commissarissen. Van zeer onervaren tot doorgewinterd en van jong tot oud, maar ook van kleine tot zeer grote corporaties. Een uitvoerige voorbereiding is dan ook niet voor iedereen noodzakelijk, maar in bepaalde mate is dat zeker nodig, ook als je al twintig jaar commissaris bent.”
Goede dossiers cruciaal
“De geschiktheid en betrouwbaarheidtoets is onderdeel van het integraal toezicht door de Aw op de corporatiesector”, legt Bekius uit. “De basis is het interne toezicht bij de corporaties zelf. Onze toets is als het ware een ‘eerste beschermingslinie’, om ervoor te zorgen dat besturen en raden van commissarissen bestaan uit mensen die geschikt zijn voor hun rol. Ook in hun dagelijks functioneren moeten zij immers aan de eisen voldoen. In het reguliere toezicht van de Aw wordt gekeken of dit inderdaad het geval is en als nodig kunnen interventies worden opgelegd.” De Aw is momenteel druk bezig haar huidige werkwijze aan te passen. “Het beoordelingskader loopt daar al wat op vooruit. We willen toe naar een overwegend papieren toetsing, maar zullen gesprekken blijven voeren met kandidaten waarmee we dat nodig vinden. In een aantal gevallen zal (vooralsnog) altijd een gesprek plaatsvinden, zoals wanneer het een bestuurder of voorzitter RvC betreft, of kandidaten van corporaties onder verscherpt toezicht. Voor ons is het dan ook cruciaal om goede dossiers te ontvangen van de aanvragende corporaties. Met zoveel mogelijk ondersteunende documenten en onderbouwing. Wij kunnen daardoor immers veel breder toetsen en daarmee zijn gesprekken lang niet altijd nodig. Leg om te beginnen goed uit wat iemands competenties zijn en voer daar ook bewijs voor aan. Daarnaast is het van belang dat effort wordt gestopt in het goed onderbouwen en motiveren van de werving- en selectieprocedure bij eerste benoemingen. Ook als sprake is van een ogenschijnlijke onverenigbaarheid met een bepaalde functie hoeft dat niet per definitie een deal breaker te zijn, maar een heldere uiteenzetting van de visie van de corporatie op dat punt is wel een voorwaarde. Een belangrijk neveneffect van de toets is geweest dat het de bewustwording in de sector heeft vergroot”, zegt Bekius. “Het zorgvuldig onderbouwen en motiveren van nieuwe benoemingen en herbenoemingen is voor steeds meer corporaties een vanzelfsprekendheid en niet het resultaat van een opgelegde verplichting.”
Begin april zijn op de website van de Aw nieuwe formulieren te vinden waarin meer specifieke vragen worden gesteld over - met name - de competenties van een kandidaat.