De Opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport heeft een belangrijke, maar vaak nog onderbelichte rol binnen de ILT in relatie tot woningcorporaties. Op hun verzoek is het hoofd, Edwin Lakerveld, geïnterviewd voor deze e-NIEUWS.
Edwin Lakerveld geeft sinds 2014 leiding aan de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Inspectie leefomgeving en Transport. (ILT/IOD). De ILT/IOD voert strafrechtelijk onderzoek uit binnen het werkveld van de Inspectie, waartoe ook de Autoriteit woningcorporaties (Aw) behoort. Er werken rechercheurs, analisten, technische en juridische specialisten, forensisch accountants, digitale rechercheurs, strategisch adviseurs en experts op het gebied van het inwinnen van inlichtingen en informatie. Een belangrijk aandachtsgebied is integriteit van en bij woningcorporaties. Ook wordt onderzoek gedaan naar malversaties buiten de corporatiesector op het gebied van milieu en transport.
Strafbare feiten
“Wij gaan over tot strafrechtelijk onderzoek als sprake is van ernstige strafbare feiten die vaak een structureel karakter hebben”, vertelt Lakerveld. “Denk aan fraude, zelfverrijking en illegale constructies om middelen te ontvangen waar geen werkzaamheden tegenover staan. Indien binnen een corporatie sprake is van mogelijke fraude of zelfverrijking dan kan iedereen dat melden bij het Meldpunt Integriteit Woningcorporaties van de Autoriteit woningcorporaties (Aw). Daarbij kan ook gedacht worden aan belangenverstrengeling of vriendjespolitiek die een cultuur in de hand werkt van strafbaar handelen. De Aw gaat vertrouwelijk met de meldingen om. Maar als bekendmaking van de identiteit verregaande persoonlijke consequenties heeft, zoals ontslag of bedreiging, dan is rechtstreeks melden bij het Team Criminele Inlichtingen (TCI) van de ILT/IOD de meest aangewezen weg. Alle activiteiten die het TCI in dit kader verricht, staan in het teken van de absolute afscherming van de identiteit van de melder.’’
Anonimiteit gewaarborgd
Lakerveld: “Op jaarbasis doen we gemiddeld twee strafrechtelijke onderzoeken naar fraude bij woningcorporaties. Een van die zaken waarbij het meldpunt van de Aw en ons team betrokken waren, was bij de corporatie waarbij zeven ton cash werd gevonden. Om tot die twee onderzoeken te komen hebben we enkele tientallen meldingen of signalen via Aw gekregen. Enkele meldingen kregen wij zelf rechtstreeks binnen.” De ILT/IOD heeft regelmatig overleg met de Aw. “We bespreken dan onder meer de ernst van specifieke signalen of meldingen die bij de Aw zijn binnengekomen. Op het moment dat de Aw het gevoel heeft dat het strafrecht om de hoek komt kijken, komen wij direct in beeld.”
Commissarissen kunnen een aarzeling voelen om - vermeende - strafbare handelingen door de bestuurder te melden. Dat zou immers ook voor de toezichthouder in kwestie gevolgen kunnen hebben in termen van imago en positie. “Commissarissen zijn echter verplicht melding te maken van gevallen waarbij de bestuurder zijn taak verwaarloost of betrokken is bij malversaties. Die moét dat doen bij de Aw vanwege de meldplicht ongewone voorvallen die voor commissarissen geldt”, zegt Lakerveld. “Een corporatiemedewerker kan bang zijn dat zijn melding hem persoonlijk schade berokkent, zoals het verlies van zijn positie, zijn baan of zelfs bedreigingen. Dan is zo’n melding een niet geringe stap. Om die reden is er de mogelijkheid je anoniem bij ons te melden. Het eerdergenoemde TCI waarborgt dat niemand - óok niet binnen onze eigen organisatie - achter de identiteit van een melder kan komen.”
Goed en integer bestuur
“Het is van groot maatschappelijk belang dat corporaties hun taak - zorgen voor goede en betaalbare woningen - naar behoren vervullen en beschikken over goed en integer bestuur. Professioneel intern toezicht is daarbij een eerste waarborg. Vervolgens is er de Aw die als onafhankelijk extern orgaan toeziet op het reilen en zeilen van corporaties. Ondanks het feit dat het huidige stelsel goed in elkaar zit en echt is ingericht op het garanderen van good governance en een integere werkwijze bij corporaties, blijft de realiteit dat er op alle niveaus mogelijkheden zijn om te frauderen. De mogelijkheid van strafrechtelijk onderzoek door de ILT/IOD is dan het uiterste redmiddel dat ingezet kan worden. Dat maakt de cirkel rond.”