Via ons politiek weekoverzicht houden we u op de hoogte van het relevante politieke nieuws voor onze sector. Met deze week onder andere:
De Kamer wil dat het kabinet alsnog op korte termijn komt met een doorbouwgarantie. Dat bleek afgelopen week bij de stemmingen naar aanleiding van het commissiedebat Woningbouwopgave. De motie (1093) was door minister De Jonge ontraden, maar werd toch aangenomen. De kwestie leidde een dag later tot een aanvaring tussen de minister en de Kamer. De Jonge is mild enthousiast over een doorbouwgarantie, maar ziet geen mogelijkheid voor een dekking.
Daarnaast werd een ChristenUnie-motie (1094) aangenomen die oproept te komen tot een transparantie en sociale grondprijs voor sociale woningbouw. Verder wil de Kamer dat het kabinet onderzoekt of er een vorm van een starterslening kan worden ingevoerd om starters meer kans te geven op de woningmarkt. Ook roept de Kamer het kabinet op om in overleg te treden met banken om te komen tot hypotheekregelingen voor wooncoöperaties.
Ingediende moties, inclusief oordeel kabinet:
Aangenomen
Verworpen
Overzicht stemmingen
Minister De Jonge is afgelopen week stevig in aanvaring gekomen met de Kamer over de aangenomen Kamermotie om een doorbouwgarantie in te voeren. Het twistpunt zat vooral in de dekking van het garantie-instrument. De motie riep op om de dekking te vinden in de BZK-begroting, maar volgens de minister is dat geld er niet. Deze middelen zijn volgens hem al juridisch verplicht of bestuurlijk belegd. Indiener van de motie Pieter Grinwis reageerde geprikkeld en stelde dat aangenomen Kamermoties dienen te worden uitgevoerd. De Jonge sprak dat tegen. Als iets niet kan dan kunnen we hem niet uitvoeren, stelde hij.
De Jonge was eerder terughoudend in het instellen van een dergelijke doorbouwgarantie, omdat hij vreest dat ontwikkelaars dan geen prikkel meer hebben om kritisch naar hun eigen plannen te kijken. "Dit is een inmenging in de woningmarkt waar nadelen aan kleven, ook met betrekking tot de doelmatigheid van de besteding van belastinggeld", hield De Jonge de Kamer voor. Inmiddels is hij wel 'slightly' enthousiast over het instrument, maar wil hij de uitkomsten uit dit onderdeel uit het interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) afwachten. Deze verwacht hij in december.
Verder liet De Jonge in het debat weten eind dit jaar met een investeringspropositie te willen komen. Hij benadrukte oog te hebben voor het interessant houden van de Nederlandse woningmarkt voor beleggers, ondanks alle fiscale- en huurregelingen die zijn doorgevoerd of worden uitgewerkt. Zo wees hij er onder andere op dat de overdrachtsbelasting voor beleggers nu wel heel hoog is.
Daarnaast liet hij weten aan een programmatische aanpak te werken om bestaande gebouwen beter te benutten. Hij denkt daarbij onder andere aan optoppen, waarbij direct bijvoorbeeld de leefbaarheid en duurzaamheid wordt aangepakt. Hij sprak hierover met gemeenten, corporaties en bouwers. Voor de kerst moet dit plan er liggen. In het verlengde hiervan wil hij ook de transformatie van gebouwen van het Rijksvastgoedbedrijf opschalen naar 15.000 woningen per jaar.
In reactie op de VVD liet De Jonge weten dat het aantal vakantieparken dat in aanmerking komt voor transformatie naar woningen is opgelopen van 60 naar 85. VVD-Kamerlid reageerde eerder teleurgesteld op het in zijn ogen lage aantal van 60 parken en vond 85 nog altijd mager. Volgens De Jonge is dat echter heel wat, zeker als het nog oploopt naar 100. Om dit mogelijk te maken is hij op zoek naar een aanjager. Over de concrete uitwerking moet na de bestuurlijke overleggen in het eerste kwartaal van volgend jaar meer duidelijk worden.
Diverse partijen riepen op om leegstand tegen te gaan via een leegstandsbelasting, maar daar is De Jonge geen voorstander van. Volgens hem worden de leegstandscijfers overschat en hebben gemeenten momenteel al middelen om leegstand aan te pakken.
Tijdens het debat kwam De Jonge in botsing met SP-Kamerlid Beckerman over de huurverhogingen die het gevolg zijn van de stijgende lonen en inflatie. Volgens Beckerman is het juist nodig de huren te bevriezen, maar volgens De Jonge helpt dat ook mensen die de huur prima kunnen betalen. Bovendien gaat dat ten koste van het investeringsvermogen van de corporaties en worden huurders gecompenseerd via de huurtoeslag.
Verder zegde De Jonge naar aanleiding van een recente hoorzitting in de Tweede Kamer toe te komen met een brief over hoe architecten beter kunnen worden betrokken bij woningbouwprojecten en de hele volkshuisvestelijke opgave.
Tot slot komt De Jonge in oktober met een brief over het toewijzen van grootschalige locaties.
De Kamer wil dat de markttoets voor woningcorporaties definitief van tafel gaat. Dat bleek afgelopen week bij de stemmingen over de moties die werden ingediend tijdens het notaoverleg Prettig wonen. Verder is een SP-motie aangenomen die uitspreekt dat de belastingdruk bij corporaties de aanpak van de wooncrisis bemoeilijkt en dat zij hiervoor gecompenseerd dienen te worden. Daarbij wordt de suggestie gedaan de vennoorschapsbelasting voor corporaties af te schaffen. De motie is een zogeheten 'spreekt uit'-motie. Dat betekent dat het geen oproep is aan het kabinet, maar een standpunt van de Kamer. Een andere motie (7) die corporaties wil uitsluiten van vennootschapsbelasting en ATAD haalde geen meerderheid.
Ingediende moties, inclusief oordeel kabinet:
Aangenomen
Verworpen
Ingetrokken
Overzicht stemmingen
Het kabinet verwacht dat de maximale huurprijsstijging voor het gereguleerde segment uitkomt op 5,8 procent. Dat laat minister De Jonge weten in een verzamelbrief over huurbeleid. Hij baseert zich hierbij op de door het CPB-verwachte cao-loonstijging. De huursomstijging komt op basis van de prestatieafspraken 0,5 procentpunt lager uit. Voor het geliberaliseerde segment geldt een maximale stijging van ongeveer 4,9 procent, omdat deze gebaseerd op het laagste van inflatie of loonontwikkeling plus 1 procentpunt. In dit geval gaat het om de inflatie van 3,9 procent. In december zullen de definitieve percentages vastgesteld worden. De Jonge erkent dat een verhoging van 5,8 procent fors is, maar spreekt nog altijd over betaalbare huren.
Minister De Jonge laat verder weten niet veel te voelen voor een systematiek waarbij het toewijzen van huurwoningen niet alleen wordt gekeken naar de huurhoogte, maar ook naar de energierekening. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door te differentiëren op energielabels. Hierdoor zouden woningen met een goed label voor een hogere huurprijs kunnen worden toegewezen en woningen met een slecht label voor een lagere huurprijs. De Jonge wijst er echter op dat een dergelijke differentiatie het systeem voor passend toewijzen complexer maakt, terwijl corporaties al bezig zijn met het uitfaseren van slechte labels. Bovendien is het in de praktijk al zo dat voor woningen met slechte labels lagere huur gevraagd wordt.
De Algemene Rekenkamer haalt uit naar minister De Jonge om de besteding van het geld aan de Woningbouwimpuls (WBI). Dat blijkt uit de aangereikte aandachtspunten met betrekking tot de ontwerpbegroting 2024. "Wij vragen uw aandacht voor het feit dat een aanzienlijk bedrag van de uit het gemeentefonds onttrokken € 1 miljard niet aan de WBI is uitgegeven, maar aan andere (woon)doelen zoals de Startbouwimpuls (Najaarsnota 2022)", aldus de Rekenkamer. "In ons verantwoordingsonderzoek 2022 constateerden we dat bijna twee derde van het bedrag voor de 4e tranche (€ 192,3 miljoen) niet is uitgegeven. Voor de 5e tranche is dit meer dan de helft1. In ons rapport Aanpak Woningtekort (2022) hebben we op basis van onderzoek naar de eerste 3 tranches van de WBI geconcludeerd dat het onvoldoende aannemelijk is gemaakt dat de WBI leidt tot een doeltreffende en doelmatige inzet van publiek geld."
Document: Aandachtspunten bij de ontwerpbegroting 2024 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
De ChristenUnie heeft een amendement ingediend om de markttoets definitief af te schaffen. Het amendement heeft betrekking op de wet om de opschorting van de markttoets te verlengen.
Amendement van het lid Grinwis over het afschaffen van de marktverkenning
De Kamercommissie wil een schriftelijk overleg over de modernisering van het grondbeleid, naar aanleiding van de brief hierover van minister De Jonge. Dat is afgelopen week besloten tijdens de procedurevergadering. De inbrengdatum voor vragen is 24 oktober 14.00.
Besluitenlijst procedurevergadering commissie Binnenlandse Zaken op 28 september 2023
Minister De Jonge acht het mogelijk dat huurders geconfronteerd zijn met onrechtmatige hoge huren. Dat laat hij weten in reactie op Kamervragen van de PvdA. De vragen werden ingediend na een aantal rechterlijke uitspraken waaruit bleek dat huurverhogingsbedingingen in strijd zouden zijn met een Europese richtlijn. De Jonge wil zich nog niet in de kwestie mengen, maar laat wel weten de zaken in de gaten te houden en is hij met huurders en verhuurders in gesprek.
"Vertegenwoordigers van verhuurders zijn bezorgd over deze rechtspraak en wat de gevolgen daarvan zouden kunnen zijn voor hun financiële positie, hun huurinkomsten en hun investeringsruimte voor nieuwbouw en verduurzaming op korte termijn en in de verdere toekomst. Een verhuurder heeft aangegeven in hoger beroep te gaan tegen een uitspraak over zijn huurverhogingsbeding en enkele andere verhuurders overwegen ook in hoger beroep te gaan", schrijft de minister. "De Woonbond, de belangenbehartiger van huurders in Nederland, heeft laten weten te onderzoeken hoe alle huurverhogingsbedingen die in strijd zijn met de Europese richtlijn vernietigd kunnen worden, en dat hij zijn leden met raad en daad bijstaat bij het verlagen en/of terugvragen van teveel betaalde huur."
Minister Jetten verwacht niet dat de 100 miljoen euro die vrijkomt als de salderingsregeling voor zonnepanelen wordt afgeschaft zal worden ingezet om het gebruik van zonnepanelen op huurwoningen te stimuleren. Dat zei hij afgelopen week tijdens het commissiedebat Klimaat en energie na vragen van D66. Volgens Jetten is er voor de plaatsing van zonnepanelen geen financiële prikkel nodig, aangezien de terugverdientijd al heel gunstig is. Wel denkt het kabinet na over het ontzorgen van de sector bij de plaatsing van zonnepanelen via een programmatische aanpak. Volgens Jetten gaat nu veel tijd zitten in het meekrijgen van 70 procent van de huurders voor dergelijke projecten. Minister De Jonge voert momenteel gesprekken met de sector. De afbouw van de salderingsregeling ligt nog altijd ter beoordeling in de Eerste Kamer.
Minister De Jonge heeft in antwoord op Kamervragen van D66 toegelicht waarom het niet mogelijk is om onder de aanvliegroute van Schiphol studentenwoningen aan te leggen. Volgens hem spelen er gezondheidsrisico's, bijvoorbeeld als gevolg van geluidshinder. Wel wordt gezocht naar alternatieve oplossingen. In de beantwoording gaat de minister verder in op de opdracht van adviseur Hans van der Vlist met betrekking tot de Novex Schiphol. Specifiek voor Kronenburg stelt Van der Vlist dat een politieke afweging gemaakt moet worden.
Afgelopen week zijn diverse feitelijke vragen ingediend en beantwoord over de suppletoire begrotingen 2023 en hebben dus betrekking op het lopende jaar. Ook zijn relevante vragen gesteld over de Miljoenennota zelf. Diverse vragen raken aan het thema woningmarkt.
Staatssecretaris Heijnen heeft een RIVM-onderzoek naar de gevolgen van spoortrillingen voor omwonenden naar de Kamer gestuurd. Volgens haar is daarmee voldoende basis om te komen tot verdere beleidsvorming rond spoortrillingen. Ze wil hiervoor nog dit jaar een verkenning in gang zetten.
De gemeente Zaltbommel spreekt tegen dat bouwvergunningen in aanloop naar de invoering van de Omgevingswet niet meer in behandeling genomen worden. Dat laat minister De Jonge weten na vragen van de VVD. "Wel heeft de gemeente aangegeven dat als het gaat om de zogenaamde planvorming nieuwe verzoeken tot vaststelling van een bestemmingsplan niet meer worden behandeld, omdat deze niet meer tijdig, vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet, in procedure gebracht kunnen worden", aldus de minister.
In antwoord op Kamervragen van de VVD licht minister De Jonge toe hoe hij het probleem van het ambtenarentekort bij gemeenten wil aanpakken. De tekorten belemmeren komende jaren de woningbouw, bijvoorbeeld in Gelderland. Daarbij gaat het volgens de minister niet alleen om capaciteit, maar ook om een slimmere inzet. "Met het ‘Plan van aanpak versnellen processen en procedures woningbouw’ zet ik met partijen in op het maken van die benodigde efficiëntieslag. Slimmere werkwijzen leggen een kleiner beslag op de beschikbare capaciteit", aldus de minister.
"Zo ben ik een pilot gestart waarin een nieuwe werkwijze in de planvormingsfase wordt getest, waarin procedures parallel lopen i.p.v. achtereenvolgend. Hiermee kan het planvormingsproces met jaren worden verkort. Daarnaast werk ik aan een bredere aanpak om ambtelijke capaciteitstekorten in de woningbouwopgave duurzaam en zo efficiënt mogelijk aan te pakken, samen met VNG en IPO."
Uit de ingediende vragen in het kader van het schriftelijk overleg over het Nationaal Actieplan Dakloosheid en beschermd wonen blijkt dat er nog veel twijfels leven over de plannen van de staatssecretaris. Zo vinden PvdA en GroenLinks de inzet teleurstellend. "Deze leden hadden gehoopt dat er inmiddels al meer voortuitgang te melden is en hopen de in de brief toegezegde informatie vóór het commissiedebat dat gepland is in december te ontvangen", zo valt te lezen. Ook zijn er twijfels over de aantallen daklozen en vraagt de SP hoe de ambities gehaald kunnen worden als gemeenten hier niet in geloven.
De Duitse bouwbedrijven hebben voor 50 miljard euro steun nodig om de bouw weer op gang te krijgen. Dat stelt vakbond Bauen-Agrar-Umwelt (IGBAU).
Zowel de Woonbond als Aedes kwamen afgelopen week met analyses van de verkiezingsprogramma's. Volgens Aedes ontbreekt de urgentie om de wooncrisis aan te pakken.
Woonbond: Wie helpt verkoop van sociale huur stoppen?
Aedes: Veel over woningbouw in verkiezingsprogramma’s, urgentie aanpak wooncrises ontbreekt