Nieuwe impuls aan "De aanspreekbare commissaris"

De VTW geeft in 2015 een nieuwe impuls aan "De aanspreekbare commissaris" en de campagne 'Wij toetsen ons toezicht'.

Voorzitter Heino van Essen: "De maatschappelijke aanspreekbaarheid is en blijft een cruciaal element van ons toezicht. De campagne kwam in 2013 tot een einde. Met alle ontwikkelingen sindsdien willen we vanuit de VTW onze leden blijven stimuleren om te reflecteren op hun eigen maatschappelijke aanspreekbaarheid en de initiatieven te nemen om deze te verbeteren."

Aanspreekbaar zijn voor legitimering
VTW directeur Albert Kerssies: "We roepen onze leden hierbij op om hun verantwoordelijkheid nog steviger beet te pakken en de RvC / RvT waar zij lid van zijn nóg meer aanspreekbaar op te stellen. De informatie- en verantwoordingsplicht alleen al maakt dit noodzakelijk. De legitimering van corporaties staat ter discussie, in dat licht moet je je als RvC / RvT ook aanspreekbaar opstellen. De kernopdracht voor corporaties ligt op dit vlak. In het verlengde van de nieuwe impuls die we aan de Aanspreekbare commissaris willen geven, liggen ook de vraagstukken Efficiency en betaalbaarheid. Dat worden echte speerpunten voor de VTW in 2015. Zo komt er binnenkort overigens een publicatie over legitimering uit."

Start experiment in 2011
Vier jaar geleden initieerde de VTW samen met Platform31 het experiment ‘de aanspreekbare commissaris’, een praktijkgerichte verkenning naar de mogelijkheden de bijdrage van de interne toezichthouder aan het externe vertrouwen in de corporatie te vergroten.
Van Essen: "Het initiatief kwam voort uit de discussie die destijds in het kader van de nieuwe herzieningswet werd gevoerd over de formele verantwoordelijkheden van het interne toezicht. Tegelijkertijd deden wij met het experiment recht aan de toenemende maatschappelijke en politieke verontwaardiging over het grote aantal incidenten dat in de jaren daarvoor bij corporaties had plaatsgevonden."

De bevindingen van het experiment, eigenlijk waren het negen deelexperimenten door evenzoveel Raden, maakten duidelijk dat Raden van Commissarissen zich bewust zijn van hun eigen onmisbare plaats in de vertrouwensrelatie tussen corporatie en samenleving. Maar de conclusie was ook dat het niet altijd duidelijk is hoe die plaats dient te worden ingevuld. Vooral de vrees om als Raad te veel op de stoel van de bestuurder te gaan zitten, zorgde ervoor dat veel Raden terughoudend waren in het nemen van eigen initiatieven om in contact te treden met stakeholders.
"Ik begrijp die aarzeling," zegt Van Essen. "Bij de discussie met de leden zagen we dat het vrij snel over de rolverdeling tussen bestuur en toezicht gaat. Toch is die aarzeling niet nodig. Gelet op alle ontwikkelingen en het denken over toezicht houden, is die maatschappelijke aanspreekbaarheid alleen maar belangrijker geworden. De afstand tot het bestuur moet ook niet onnatuurlijk groot gemaakt worden."

Wij toetsen ons toezicht
Voor het VTW bestuur was die aarzeling bij veel Raden in 2012 aanleiding om het experiment op te volgen met de campagne "Wij toetsen ons toezicht". Doel van deze campagne was en is om onze leden te informeren, maar vooral ook te motiveren en te inspireren om de maatschappelijke aanspreekbaarheid van het interne toezicht, een impuls te geven, zodat het de aanspreekbaarheid blijvend vergroot wordt.

In het experiment is verkend hoe de relatie tussen het intern toezicht en de externe omgeving gestalte krijgt. Vier hoofdlijnen kwamen daarbij naar voren:

1) maatschappelijke sensitiviteit
gaat over de vraag hoe het intern toezicht voeling houdt met het publiek belang en de belangen van de belanghouders van de corporatie;

2) de organisatie van het interne toezicht,
gaat over de vraag hoe het interne toezicht zich organiseert als een eenheid die het bestuur scherp houdt en waar nodig corrigeert;

3) transparantie en verantwoording,
gaat over de vraag hoe het interne toezicht aan de belanghouders van de corporatie laat zien hoe zij het toezicht op de maatschappelijke taak van de corporatie uitoefent

4) signalen over de bestuurder,
gaat over de vraag hoe het intern toezicht bewaakt dat het persoonlijk belang van de bestuurder niet prevaleert boven het belang van de corporatie.

Dit zijn vier aanvullende lijnen die aan actualiteit niets hebben ingeboet. Integendeel, ze worden bevestigd door de bevindingen van de commissie Hoekstra en de Parlementaire Enquête Woningcorporaties. En ook in de reactie van de VTW op de novelle / Herzieningswet hebben we expliciet benoemd dat we in een aantal bepalingen van de wet onze eigen principes van de aanspreekbare commissaris herkennen. In de nieuwe Governancecode komt dit ook nadrukkelijk terug.

Nieuwe praktijkvoorbeelden
In dit kader heeft de VTW aan Derk Windhausen, projectleider van het experiment ‘De aanspreekbare commissaris’, gevraagd om de komende weken een aantal voorbeelden te beschrijven van aanspreekbaar toezicht in de praktijk. Daarvoor zal hij in gesprek gaan met Raden van Commissarissen die een vorm hebben gevonden om een eigen verbinding met de beleidsomgeving van de corporatie te leggen. Zijn bevindingen leest u de komende weken in de e-NIEUWS en op de website.

Oproep: doe mee!
Van Essen: 'Namens het bestuur roep ik u op mee te doen. Heeft uw eigen raad initiatieven genomen om de eigen aanspreekbaarheid te versterken? Wilt u deze delen? Dan nodig ik u hiervoor van harte uit om uw ervaringen en praktijkvoorbeelden ook aan andere leden en Raden kenbaar te maken."

U kunt daarvoor contact opnemen met Hans Geurts, beleidsmedewerker VTW via h.geurts@vtw.nl of 030 25 25 762.

Links:
- Eindrapportage aanspreekbare commissaris (Platform 31 / SEV)
- Prezi (prezi over de Aanspreekbare commissaris)
- kaartjes (kaartenset te gebruiken voor leden van de RvC over aanspreekbaarheid)