Deze week in het politiek nieuwsoverzicht: Minister De Jonge noemt in debat woningbouwambities grondpolitiek een belangrijke sleutel tot oplossingen en informeert Kamer over wijze waarop Rijksvastgoedbedrijf een actievere bijdrage kan leveren aan maatschappelijke uitdagingen, CU roept op tot minder strikt verantwoordingsregime voor woningcorporaties, drie relevante moties woon- en zorgplannen voor ouderen aangenomen, Kamerbrief gevolgen uitslag Provinciale Statenverkiezingen voor stikstofbeleid, Regeling tijdelijke tegemoetkoming blokaansluitingen gepubliceerd.
Tijdens het plenaire debat over het niet waarmaken van de woningbouwambities heeft minister De Jonge de hoge rente in combinatie met het niet dalen van de huizenprijzen aangemerkt als het grootste probleem. De minister noemde grondpolitiek een belangrijke sleutel tot oplossingen, maar hield zich vanwege de complexiteit nog op de vlakte over de richting die hij voor ogen heeft. Hij klonk positiever dan eerder over een maatregel als de planbatenheffing, juist vanuit de gedachte dat bij projectontwikkeling de winsten vaak terechtkomen bij de grondeigenaren en de lasten bij de overheid. Wel twijfelt hij over een dergelijke heffing nu wenselijk is, omdat het sowieso al lastig is om bouwprojecten rond te krijgen.
Volgens De Jonge zal zijn grondbrief bestaan uit drie onderdelen, zo liet hij weten. "Het eerste onderdeel gaat over welk deel van de huidige instrumenten je heel veel beter kan gebruiken om te voorkomen dat de huidige situatie blijft voortbestaan, waarbij grond en de manier waarop we daarmee omgaan tot te trage gebiedsontwikkeling leidt. De tweede lijn is wat je zou kunnen doen om te zorgen dat je een instrumentarium voor de middellange termijn kunt creëren, zodat je beter kan sturen op de waarde waarmee grond wordt ingebracht in een gebiedsontwikkeling. De derde lijn is hoe we beter om zouden kunnen gaan met de waardevangst", zo lichtte de minister toe. De verwachting is nu dat deze brief in mei verschijnt.
De Jonge toonde zich gereserveerd over het instellen van een bouwplicht voor grondeigenaren, maar wil wel het zelfrealisatiebeginsel wat minder heilig verklaren. Verder denkt hij aan het oprekken van de termijn waarop corporaties iets met hun grond moeten doen. Die beperking is nu vijf jaar.
Instrumenten bouwdip
Over de mogelijkheden om de bouw door de dip heen te helpen denkt De Jonge aan twee instrumenten, namelijk de startbouwsubsidie en de doorbouwgarantie. Na de voorjaarsnota moet daar meer duidelijkheid over komen, bijvoorbeeld over de effectiviteit van dergelijke maatregelen. Hij waarschuwde voor ongerichte maatregelen, zoals een financiële prikkel voor gemeenten om vergunningen uit te delen of het beperken van de overdrachtsbelasting. Tegen die tijd wil hij ook komen met een voortgangsrapportage nieuwbouw. De Jonge sprak met klem tegen dat de regulering van de middenhuur een showstopper is voor de nieuwbouw en ook is er volgens hem geen sprake van een uittocht van investeerders. Hij erkende wel dat het rendement omlaag gaat, maar de investeringen lopen volgens hem vooral terug door de hoge rente in combinatie met de hoge woningprijzen. "Dat geldt voor alle private kopers en dus ook voor beleggers", aldus de minister, die aangaf dat de woningmarkt ook na de regulering interessant blijft om in te investeren. Hij gaf verder aan met staatssecretaris Van Rij de stapeling van reguleringsmaatregelen te hebben onderzocht. Dat onderzoek uitgevoerd door SEO komt binnenkort naar de Kamer, en zal worden betroken bij de verdere uitwerking van de reguleringsplannen die op dit moment in consultatie zijn.
Met betrekking tot de roep om procedures te versnellen liet De Jonge weten hierop terug te komen in de Wet versterking regie volkshuisvesting.
Om vergunningverlening te versnellen wil hij daarnaast de procedure voor de ecologische toets versnellen door deze te vereenvoudigen en standaardiseren.
Ook wees hij op de mogelijkheden van schonere bouw via bijvoorbeeld prefabwoningen. In het debat liet hij verder weten deze maand nog te komen met een brief over het beter benutten van de bestaande voorraad. Bijvoorbeeld via transformaties of optoppen van gebouwen.
Betaalbaarheid
Onder het kopje betaalbaarheid ontstond een discussie over de stelling van hoogleraar woningmarkt Johan Conijn dat met de plannen van het kabinet het aandeel sociale huurwoningen daalt. Volgens De Jonge is dat in lijn met wat het kabinet altijd heeft gezegd. Hij stelt dat het 'aandeel' wel mag dalen, aangezien het 'aantal' zal stijgen. Dat ging er bij diverse Kamerleden niet zomaar in, zeker niet omdat de cijfers zeer onzeker zijn. Volgens De Jonge zal veel afhangen van het aantal woningen dat gesloopt zal worden en zijn de gemaakte afspraken het maximale wat van corporaties is te vragen.
Of de aantallen voldoende zijn is volgens hem ook afhankelijk van de doorstroming.
Waarborggrens
Minister De Jonge liet tijdens het debat verder weten het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) te vragen met voorstellen te komen "voor een methodiek voor de onderbouwing en de ontwikkeling van de maximale borg, met als doel om in 2023 helderheid te scheppen voor corporaties". Volgens De Jonge is er niet voor niets een grens aan de waarborg, maar is het gezien de omvang van de sector de vraag of de huidige limiet van 3,5 miljard nog passend is. Het WSW doet hier momenteel onderzoek naar.
Minister De Jonge heeft afgelopen week de Kamer geïnformeerd over de manier waarop het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) een actievere bijdrage kan leveren aan maatschappelijke uitdagingen, zoals het oplossen van de woningnood. Om dit mogelijk te maken wordt binnen het RVB een 'ontwikkeleenheid' opgezet.
"Deze eenheid richt zich, in opdracht van de betrokken departementen, op het transformeren van rijksgronden en -gebouwen om bij te dragen aan de opgaven uit de NOVEX, waaronder de woningbouw, maar ook andere ruimtelijke opgaven en beleidsprioriteiten", zo valt te lezen. "Bij het ontwikkelen van grond- en vastgoedposities gaat het om de volgende kernactiviteiten: het deelnemen aan het planproces, het daadwerkelijk tot stand (laten) brengen van een functie op de plek die in het bestemmingsplan daarvoor bedacht is, het maken van afspraken daarover met publieke en private partijen en het monitoren van deze afspraken, en het daadwerkelijk beschikbaar krijgen/stellen van de gronden om de functie daarop te kunnen realiseren."
Kamerlid Grinwis stelde dat corporaties met meer dan vijfduizend woningen net zo zwaar worden beoordeeld als beursgenoteerde bedrijven en vroeg zich af of dat wel proportioneel is, zeker gezien de enorme kosten. Minister Kaag liet weten dit te gaan bespreken met minister De Jonge.
De drie relevante moties die werden ingediend tijdens het debat over de woon- en zorgplannen voor ouderen zijn allemaal aangenomen. Bekijk het overzicht stemmingen.
Ingediende moties, inclusief oordeel kabinet:
Met de pauzeknop die het kabinet heeft ingedrukt bij het stikstofbeleid blijft ook de onzekerheid over de gevolgen voor de woningbouw langer voortduren. Afgelopen vrijdag stuurde premier Rutte na lang overleg in het kabinet een brief naar de Kamer waarin een reactie wordt gegeven op de gevolgen van de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Duidelijk is dat het CDA grote moeite heeft met de deadline van 2030 en hierover opnieuw wil onderhandelen. Ook wil het kabinet afwachten hoe de nieuwe provinciebesturen tegen de kwestie aankijken. Dinsdag wordt hierover gedebatteerd in de Kamer.
Minister Jetten heeft afgelopen week het concept van de subsidieregeling voor blokaansluitingen (TTB) gepubliceerd. Eerder had Jetten al aangegeven dat de totstandkoming van de regeling complex was en niet perfect zal zijn. In de begeleidende Kamerbrief zegt Jetten er rekening mee te houden dat de regeling als onrechtmatig wordt aangemerkt door de Auditdienst Rijk (ADR) en de Algemene Rekenkamer (ARK). "De TTB kent risico’s op fouten, misbruik en oneigenlijk gebruik (waaronder het risico dat niet de volledige tegemoetkoming door de contracthouder wordt verrekend met de huishoudens), handhaafbaarheid en financieel beheer, maar het kabinet is bereid deze risico’s te accepteren, omdat we een snelle tegemoetkoming voor deze huishoudens belangrijker vinden dan volledige afdekking van deze risico’s", zo valt te lezen. In de brief worden de details nader uitgewerkt.
---
Het politiek nieuwsoverzicht wordt gemaakt door de VTW in samenwerking met 1848.nl.