Leren en verantwoorden staat centraal tijdens de nieuwe methodiek van de visitatie. Tijdens het VTW-lunchcollege op 3 april licht directeur-bestuurder Claudia Siewers van SVWN methodiek 7 toe en legt ze uit welke waardevolle informatie de vierjaarlijkse visitatie oplevert voor de RvC.
U kunt zich voor het lunchcollege aanmelden.
Elke corporatie krijgt elke vier jaar een onafhankelijke visitatiecommissie op bezoek die zich – zoals Claudia Siewers van SVWN in het voorwoord van methodiek 7 schrijft – opstelt als ‘critical friend’. Corporaties maken nationaal en lokaal prestatieafspraken over onder meer aantallen te bouwen woningen en verduurzaming. Volgens Siewers is de centrale vraag: komen de corporaties die afspraken na?
Tijdens de visitatie gaat een externe commissie in gesprek met bestuur en RvC over de plannen van de corporatie en de behaalde resultaten, maar ook met de stakeholders. Die gesprekken leveren voor de corporatie waardevolle inzichten op. ‘Doet de corporatie de goede dingen? Als je dat aan huurders vraagt, aan de gemeente of aan zorgpartijen, levert dat andere informatie op. Die inzichten kan de RvC goed gebruiken om betere afwegingen te maken.’
Perspectief van de huurder
Eén van de hoofdthema’s van methodiek 7 is het brede perspectief van de huurders. Vinden zij dat de corporatie de goede dingen doet? ‘Tijdens corona hebben we geleerd dat je digitaal makkelijker grote groepen huurders kan raadplegen. Het gaat niet alleen om de formele contacten, zoals met de huurdersorganisatie, ook de mening van bijvoorbeeld studenten en/of daklozen moet worden gehoord. Dat brede perspectief, horen wat er echt speelt, dat is belangrijk.’
Volgens Siewers blijkt uit de visitaties van de afgelopen jaren dat de stakeholders, waaronder de huurdersorganisatie, doorgaans heel tevreden zijn met de prestaties van de corporatie. ‘Terwijl iedereen weet dat er een wooncrisis is. Hoe zit dat? We willen tijdens de visitatie alle geluiden van huurders horen.’
Netwerk visitatie
Een andere belangrijke ontwikkeling is samenwerking in netwerken. Corporaties kunnen grote maatschappelijke opgaven niet alleen oplossen, maar samenwerken blijkt in de praktijk heel lastig te zijn. SVWN heeft experimenten met netwerk-visitaties gehouden: hoe kan je netwerken effectief inzetten? Volgens Siewers is het belangrijk om netwerken ook kritisch tegen het daglicht te houden.
‘Investeren in netwerken kost veel tijd en geld. Leveren ze voldoende op? Zitten de juiste mensen aan tafel? Die vraag moet je durven stellen.’
De insteek van de visitatie is om te leren en te verantwoorden, benadrukt Siewers, of het nu gaat om de effectiviteit van netwerken of prestaties van de eigen corporatie. ‘Als je bijvoorbeeld minder woningen hebt gebouwd dan afgesproken, is de vraag interessant: waarom dat niet is gelukt? Daar kan een goede reden voor zijn. Het gaat dus niet om het wel of niet behalen van prestaties, maar om het verhaal erachter. Als dat op tafel ligt, kan je er van leren. Hoe je het een volgende keer beter kan aanpakken.’
Naar de toekomst
Corporaties hebben volgens de nieuwe methodiek meer de vrijheid om de visitatie zelf in te vullen. Nieuw is ook dat de visitatiecommissie na een half jaar opnieuw op bezoek gaat bij de corporatie. De visitator zet alle waardevolle inzichten en aanbevelingen op een rij. Siewers: ‘Ik vraag alle visitatoren een luis in de pels te zijn. Ze komen bij de corporatie over de vloer, zien en horen dingen. Valt je iets op, zeg het. Juist in deze tijd, waarin de sector voor grote opgaven staat, hebben we een kritische blik nodig. Wat doet de corporatie vervolgens met die inzichten? Daarover volgt na een half jaar een gesprek.’
Beoordeling kwaliteit
De beoordeling van de kwaliteit van het intern toezicht is in de nieuwe methodiek komen te vervallen. ‘De visitatie biedt de kans om de dilemma’s van elke corporatie tegen het licht te houden. En door te praten over hoe je dat samen oppakt. Is er een veilige omgeving om alles bespreekbaar te maken, mag je fouten maken? Durf je de grenzen op te zoeken, ruzie te maken, als dat de prestatie van de corporatie ten goede komt? Daar moet het gesprek over gaan.’
Afstemming met Aw
SVWN en de Autoriteit Woningcorporaties (Aw) hebben het externe toezicht samen afgestemd. Beide partijen sloten eerder al een samenwerkingsovereenkomst om zoveel mogelijk dubbel werk en vragen te voorkomen. Dat is met de nieuwe methodiek niet anders. ‘In het jaar dat de visitator de corporatie bezoekt, komt de Aw bijvoorbeeld niet langs. En andersom. Dat hebben we recent samen nog eens nadrukkelijk bevestigd,’ stelt Siewers.
VTW-lunchcollege met SVWN en KWH
Tijdens het VTW-lunchcollege op 3 april (12.00 uur tot 13.00 uur) schuift naast Claudia Siewers (SVWN) ook directeur-bestuurder Susanne Stouten van KWH (het landelijk kennis- en kwaliteitscentrum voor en door woningcorporaties) aan. Zij geeft een toelichting op de werkwijze en diensten van de KWH. Net als de visitatie geven de onderzoeken van KWH de RvC waardevolle informatie over de corporatie.
We nodigen u van harte uit om het (gratis) webinar bij te wonen. U kunt zich aanmelden via deze link.
Handreiking
SVWN en de VTW hebben samen een handreiking opgesteld over de visitatie en de rol van de RvC. Deze wordt binnenkort geactualiseerd en zullen wij uiteraard met u delen.
De VTW heeft in 2020 de handreiking De commissaris en visitatie gepubliceerd. Binnenkort verschijnt hiervan een geactualiseerde versie.
Tekst: Lisette Vos