Politiek nieuwsoverzicht 14 november: twee dagen debatteren over Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening; kritiek op wetsvoorstel normhuren; minister nuanceert Porthos uitspraak

In het politiek nieuwsoverzicht van deze week: de Tweede Kamer debatteerde op 7 én 14 november jl. over de begroting Wonen en Ruimte met de minister. Tijdens het debat was er kritiek - ook van coalitiepartijen - op het wetsvoorstel hervorming huurtoeslag ("normhuren") en nuanceerde de minister de Porthos uitspraak van de Raad van State over de stikstofvrijstelling.

Begrotingsbehandeling
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening staat weer hoog op de politieke agenda door de wooncrisis en de ambitieuze plannen van minister Hugo de Jonge om die te lijf te gaan met de bouw van ruim 900.000 nieuwe woningen. 

De begroting stond gepland in een wetgevingsoverleg met de Tweede Kamer op 7 november van 10.00-16.30 uur. Die tijd bleek veel te kort, want de Kamer had veel vragen en de minister veel uitleg, waardoor een tweede wetgevingsoverleg nodig was. Op maandag 14 november kwam de hele club weer bij elkaar om door te debatteren van 16.15 uur tot 21.00 uur. 

Hervorming huurtoeslag ("normhuren")
Tijdens het debat werd duidelijk dat D66 en het CDA moeite hebben met de voorgestelde herziening van de huurtoeslag. Uit berekeningen van het Nibud blijkt namelijk dat veel huishoudens er op achteruitgaan. De linkse fracties probeerden Boulakjar (D66) en Geurts (CDA) uit te dagen om de plannen te herzien en zij leken daar voor open te staan. Boulakjar: "We hebben nu te maken met 700.000 mensen die erop achteruitgaan. Die probeerden we te helpen in de augustusbesluitvorming door de huurverlagingen en de ophoging van de huurtoeslag. Maar we moeten de komende weken met elkaar bespreken hoe we dit gaan bezien. En heroverwegen ... Ik kan hier geen hom of kuit over geven, maar ook ik zie de noden in het land. Het coalitieakkoord is destijds opgeschreven op grond van de toenmalige situatie. We moeten nu natuurlijk ook kijken naar de hoge inflatie en de hoge energieprijzen en hoe lastig mensen het hebben om rond te komen". Geurts: "Als de minister deze wetgeving in de huidige vorm aan mijn fractie zou aanbieden, dan denk ik dat er daarover nog wel een hele discussie in mijn fractie komt."  

De minister leek het signaal in zijn oren te knopen. Het wetsvoorstel ligt nu voor advies bij de Raad van State, zo lichtte de minister toe, en daarna gaat het ministerie naar dat advies kijken. Tijdens de consultatie kwamen al veel kritiekpunten naar voren. Onder andere de VTW, Aedes en de Woonbond waren uitermate negatief over het wetsvoorstel. 

Uitspraak in Porthos-zaak
De Raad van State werd nog vaker genoemd tijdens het wetgevingsoverleg. Zo nuanceerde minister De Jonge de gevolgen van de Porthos-uitspraak van de afdeling Advisering van de Raad van State op de woningbouw. "De grootste tegenvaller zit bij de infra en de energieprojecten, want daar komt tijdens de bouwfase vaak veel meer stikstof vrij. Bij woningbouw is de stikstofemissie tijdens de bouwfase vaak relatief overzichtelijk", aldus De Jonge. "De mate van nabijheid van een Natura 2000-gebied maakt ook uit voor de mate waarin het problematisch is. Maar de mate van uitstoot is ook nog eens op een andere manier terug te brengen, namelijk met het veel sneller verduurzamen van bouwmaterieel, bijvoorbeeld."

Wel erkent De Jonge dat er sprake is van vertraging. "Waarom? Omdat je per project moet gaan onderbouwen of die stikstofruimte er eigenlijk wel is. Dat is natuurlijk heel ingewikkeld — dat zei de heer Klaver terecht — in een periode dat het sowieso al moeilijk is om aan de mensen te komen die de onderbouwing per project daadwerkelijk leveren." Naast het terugdringen van de stikstofuitstoot is het volgens De Jong ook van belang om te komen tot een vorm van standaardisatie van de onderbouwing van de uitstoot. "Dat maakt dat je minder rekencapaciteit en minder ambtenaren nodig hebt om die onderbouwing per project te leveren", aldus de minister.

Woonmanifest
VVD-woordvoerder Peter de Groot presenteerde een "Woonmanifest", gericht op de middeninkomens. De liberalen vinden dat er teveel aandacht gaat naar de sociale huursector en dat de middeninkomens vergeten worden. 

Grondpolitiek
Minister De Jonge zegde in reactie op de ChristenUnie en de PvdA toe om in het eerste kwartaal van 2023 te komen met een brief over grondpolitiek. Sturing hierbij is volgens de minister nodig om ervoor te zorgen dat er gebouwd wordt binnen de doelstelling van betaalbaarheid. "Daar neem ik ook de suggesties in mee die de heer Nijboer vandaag weer doet, mede op gezag van de AFM. En ik kom daarbij terug op de suggesties die de heer Geurts, ook niet helemaal voor het eerst, op dit punt doet", aldus de minister. Volgens De Jonge ligt de zaak wel complex, omdat er sprake is van de eigendomsrecht.

Procedures
Minister De Jonge liet in reactie op de VVD weten nog deze maand met een plan te komen waarmee hij de procedures in planvorming, besluitvorming en bezwaar/beroep wil versnellen en versimpelen. De Jonge: "De vierde fase is de bouwfase zelf. Die bouwfase zit niet in het plan. Daar doen we wel veel dingen voor, maar dat komt eigenlijk vooral neer op het standaardiseren van allerlei eisen. Standaardisatie komt moeilijk van de grond als je bijvoorbeeld ruimte biedt op lokaal niveau, maar vervolgens allerlei aanvullende duurzaamheidseisen stelt."

De ingediende moties door de Kamerleden komen op 22 november in stemming; over de begroting zelf wordt op 8 december a.s. gestemd.

Beleggers 
Het Kadaster vermoedt dat de maatregelen om beleggers van de woningmarkt te weren effectief zijn. Vooral in grote steden zouden beleggers zich in rap tempo terugtrekken. Dat valt op te maken uit een artikel in NRC. "Dat het beleid werkt, is nog niet significant vastgesteld", aldus Paul de Vries van het Kadaster. "Maar we vermoeden het wel. We zien bijvoorbeeld dat in gemeenten met opkoopbescherming het aandeel verkopen van ‘eigenaar-bewoners’ aan beleggers daalt, terwijl het in gemeenten zonder opkoopbescherming juist stijgt."

Vanuit de investeerders klinkt in De Volkskrant kritiek op de maatregelen vanuit het kabinet om beleggers te ontmoedigen. Volgens hem gaan veel kleine investeerders kapot door het dalende rendement. "De meesten zitten er met flink wat vreemd vermogen in. Straks is de hypotheek hoger dan de taxatiewaarde. Mogelijk vraagt de bank dan om een bijstorting, als extra zekerheid. Niet iedereen kan zich dat veroorloven. Grote kans dat de zaak voor een aantal collega’s gaat ontploffen. Voor de overheid weer begrijpt wat wij betekenen voor de stad, moet de sector kennelijk eerst helemaal kapot."

---

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28