‘Duizend kleine plannen veel robuuster dan tien grote’ - interview met Rijksadviseur Wouter Veldhuis over kansen voor bouwen in de buurt

Corporaties staan volgens de Nationale Prestatieafspraken voor de opgave om veel woningen te bouwen. Het College van Rijksadviseurs houdt een pleidooi voor (kleinschalig) bouwen in de buurt. Volgens Rijksadviseur Wouter Veldhuis ligt het accent te veel op grootschalige projecten. ‘Duizend kleine plannen zijn veel robuuster dan tien grote.’

Tekst: Lisette Vos

Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) maakte in juni van dit jaar samen met Aedes, de Woonbond en de VNG afspraken over de bouw van 900.000 woningen in twaalf provincies. De corporaties bouwen een groot deel: 250.000 sociale huurwoningen en 50.000 woningen in de middenhuur. Alle provincies hebben inmiddels vastgelegd hoeveel woningen zij tot en met 2030 gaan bouwen. In de loop van dit jaar worden deze afspraken omgezet in regionale woondeals, op het niveau van bouwlocaties.

Die bouwlocaties zijn voor corporaties echter een groot probleem: waar kunnen zij bouwen? Tijdens een gesprek met VTW-leden tijdens een werkbezoek in Helmond stelde de minister dat bouwen in het groen, buiten de steden, voor hem geen taboe is. ‘We moeten zuinig omgaan met groen, maar ook naar praktische oplossingen kijken. Aan de rand van de steden is ruimte. Let wel: het gros van de woningen bouwen we binnen de steden,’ aldus De Jonge.

Twee van drie woningen in buurt gebouwd
Volgens Rijksadviseur Wouter Veldhuis worden kleinschalige projecten in de buurt te veel over het hoofd gezien. De afgelopen vijftien jaar werden twee van de drie woningen in een bestaande buurt gebouwd. ‘Het idee dat met grootschalige bouwlocaties grote stappen worden gemaakt, valt in de praktijk bitter tegen. Bovendien: als een groot plan niet van de grond komt, loop je veel meer woningen mis.’

Veldhuis begrijpt dat minister De Jonge aanstuurt op grote bouwlocaties. ‘Dat geeft meer controle om de grote aantallen te halen. Bovendien is het veel lastiger om vanuit het ministerie de kruimeltjes in de stad aan te wijzen.’

Leefbaarheid
Bouw in de buurt levert niet alleen meer woningen op, maar levert ook een bijdrage aan de leefbaarheid in de buurten, aldus het College van Rijksadviseurs. Om de doorstroming te bevorderen, is er vooral behoefte aan woningen voor senioren en starters/studenten. Die wonen bij voorkeur in een buurt, in de nabijheid van anderen, of in een levendige stad. Zij kiezen niet voor een woning op een grote buitenlocatie. ‘Bouw de juiste woningen op de juiste plaats,’ stelt Veldhuis.

Drie praktijkvoorbeelden
In de publicatie Bouw in de buurt worden drie praktijkvoorbeelden uitgelicht: Osdorp in Amsterdam, Brouwerspoort in Veenendaal en het centrum in Sint Oedenrode. ‘We laten zien dat bouwen in de buurt overal in Nederland kan, ongeacht de plek, de grootte van een stad of politieke signatuur van het bestuur. Terwijl het accent voor nieuwbouwplannen nog steeds op bepaalde locaties in het land ligt.’

Volgens de Rijksadviseur kan bouwen in de buurt ook de energietransitie een impuls geven. Een energieleverancier legt eerder een warmtenet aan als er voldoende woningen op kunnen worden aangesloten. ‘Bij de bouw van nieuwe duurzame woningen kan je dan de bestaande voorraad betrekken. De energietransitie in de buurt wordt dan eerder wél haalbaar.’

Puzzel
Het College van Rijksadviseurs heeft de publicatie Bouw in de buurt naar gemeenten en provincies opgestuurd, samen met de publicatie Bouwen aan leefomgevingskwaliteit van het Planbureau voor de Leefomgeving. ‘Zij kunnen onze inzichten gebruiken om de puzzel van ruimte, woonwensen en kwaliteit van leefomgeving beter te leggen.’ Directies van het ministerie Binnenlandse Zaken en de commissie van de Tweede Kamer ontvingen de publicatie.

Oproep
Voor bestuurders en toezichthouders van corporaties is de publicatie online beschikbaar. De Rijksadviseur roept hen op om bouwen in de buurt een kans te geven en de leefbaarheid te vergroten. ‘Corporaties kunnen bouwen voor de lage huren én de middenhuur voor verschillende doelgroepen. Bovendien hebben zij belang bij leefbare buurten en spelen ze een grote rol in de energietransitie. Zij zijn de aangewezen partij om hiermee aan de slag te gaan.’

Meer informatie
Het College van Rijksadviseurs is een adviescollege dat vanuit een onafhankelijke positie bewindspersonen gevraagd en ongevraagd adviseert over actuele maatschappelijke opgaven en omgevingskwaliteit.

De publicatie Bouw in de buurt is hier te downloaden:

https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/adviezen-publicaties/publicatie/2022/10/18/bouw-in-de-buurt