Tijdens een Q&A sessie op het kantoor van Woonpartners in Helmond riep minister Hugo de Jonge commissarissen op om de randen op te zoeken om de bouw van 900.000 woningen, zoals vastgelegd in de Nationale prestatieafspraken, te versnellen. De aanwezige VTW-leden vroegen de minister zélf ook om drempels weg te nemen. Onderwerpen van gesprek waren onder meer: de rol van de provincie, trage juridische procedures, belastingdruk, bouwen in het groen en definitie sociale huur.
Tekst: Lisette Vos
Hugo de Jonge, minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, had in juni aangegeven graag met VTW-leden in gesprek te gaan en hun vragen over zijn portefeuille te willen beantwoorden. VTW-voorzitter Guido van Woerkom gaf tijdens zijn welkomstwoord aan dat er genoeg te bespreken is, met onder andere de uitwerking van de Nationale prestatieafspraken, de afschaffing van de verhuurderheffing en alles wat er speelt rond volkshuisvesting.
 |
Voorzitter Guido van Woerkom en minister De Jonge (foto: Ad Vereijken, FotoID)
De Jonge erkende aan het begin van de sessie dat het geen gemakkelijke opgave is om de afspraken – onder meer de bouw van 900.000 woningen in negen jaar – na te komen. ‘We hebben meer tegenwind dan verwacht, maar dat betekent niet dat we de weg van de minste weerstand moeten kiezen. We moeten juist harder trappen. Voor mij is de steeds de vraag: hoe dan wél? Die moeten we samen beantwoorden.’
Bekijk hieronder het videoverslag van de dag. De tekst gaat verder onder de video.
Video door Studio Levien, in opdracht van de VTW
Regionale woondeals
Directeur a.i. Mette Vernooij van de VTW leidde het gesprek. In sneltreinvaart beantwoordde de minister alle vragen, onder meer over de rol van de provincie. Alle provincies hebben inmiddels vastgelegd hoeveel woningen zij tot en met 2030 gaan bouwen. In de loop van dit jaar worden deze afspraken omgezet in regionale woondeals, op het niveau van bouwlocaties, en komen er per provincie middelen vrij. ‘De provincies hebben hun handtekening gezet, dus we gaan ze houden aan de aantallen woningen.’
 |
Directeur a.i. Mette Vernooij leidde het gesprek (foto: Ad Vereijken, FotoID)
Bouwen in groen
Dat in de volle Randstad meer woningen worden gebouwd dan in andere delen van het land, waar meer ruimte is, is volgens De Jonge te verklaren. In de oostelijke en noordelijke provincies worden meer woningen gebouwd dan volgens de demografische ontwikkeling nodig zou zijn, in de Randstad juist minder. Bouwen in het groen, buiten de steden, is voor de minister geen taboe. ‘We moeten zuinig omgaan met groen, maar ook naar praktische oplossingen kijken. Aan de rand van de steden is ruimte. Let wel: het gros van de woningen bouwen we binnen de steden.’
Procedures korter
Vanuit de zaal kwam de vraag wat de minister zélf kan bijdragen om de bouw van woningen te versnellen. Vooral trage (juridische) procedures zijn corporaties een doorn in het oog. De Omgevingswet moet procedures versnellen, maar die is een half jaar uitgesteld, erkende De Jonge. Daarnaast nemen de bezwaar- en beroepsprocedures veel tijd in beslag. Waar het volgens de Europese regelgeving kan, moeten die procedures korter, aldus De Jonge. ‘We beschermen de mensen die iets níet willen beter dan de mensen die iets wél willen.’
Niet afwachten
De Jonge stelde dat corporaties die snel meer woningen willen toevoegen – met flexwoningen – de uitkomst van juridische bezwaarprocedures tot aan de Raad van State niet hoeven af te wachten. De kans dat het misgaat, is volgens hem niet meer dan een enkel procent. Hij is bereid om te kijken naar een regeling voor corporaties waar het wél misgaat. ‘Van mij hoeven jullie niet te wachten, van de rechter hoeft het ook niet.’
 |
(foto: Ad Vereijken, FotoID)
Planvorming
De minister stelde tegelijkertijd dat vooral in de fase van de planvorming tijdwinst is te boeken. Het samenspel tussen gemeente, corporaties en ontwikkelpartijen aan de voorkant kost tot nu toe het meeste tijd. Het ministerie werkt een plan uit om dat deel te versnellen. ‘Daar gaan we ons op het hinderlijke af tegen aan bemoeien.’ Hij prees het initiatief in de regio Eindhoven/Helmond waarin dertien corporaties (waaronder Woonpartners) in negen gemeenten versneld gestandaardiseerde sociale huurwoningen willen realiseren.
Belastingdruk
Met de afschaffing van de verhuurderheffing is de belastingdruk op corporaties zeker niet verdwenen. Een VTW-lid stelde dat bij zijn corporatie 40 procent van de verhuurderheffing vervliegt door de ATAD en vennootschapsbelasting. Bovendien zijn deze belastingen bedoeld voor het bedrijfsleven, niet voor corporaties. ‘Aedes-voorzitter Martin van Rijn wees mij daar al meerdere keren op,’ reageerde De Jonge. ‘Ik ga hier nog naar kijken, zonder daar toezeggingen over te kunnen doen. We moeten ook rekening houden met Europese regelgeving.’
Definitie sociale huur
Een ander VTW-lid vroeg om de definitie van sociale huur zwart-wit vast te leggen. Een projectontwikkelaar zet de rem op plannen van een bouwtoren (met een mix van woningen), omdat een definitie ontbreekt. Volgens De Jonge wordt de definitie van sociale huur opgenomen in de Wet Regie op de volkshuisvesting, net als de huivestingsverordening (inclusief woonruimteverdeling). Ook wil hij in deze wet de middenhuur reguleren.
Bouwconcepten
Als gastheer ging directeur-bestuurder Bas Sievers van Woonpartners – voorafgaand aan het vragenuur – kort in op de inkoop van bouwconcepten om sneller nieuwe woningen te plaatsen, in samenwerking met twaalf andere corporaties. ‘We willen allemaal versnellen, maar we hebben te maken met de spelregels van gisteren voor de producten van morgen.’ Gaby van den Waardenburg, wethouder Wonen van Helmond schetste kort de plannen voor 10.000 woningen in de stad. Volgens haar zorgen de lange procedures (tot aan de Raad van State) voor veel vertraging. ‘We hebben ook een verantwoordelijkheid voor toekomstige bewoners,’ stelde zij voorafgaand aan de Q&A sessie.
 |
Wethouder Gaby van den Waardenburg (foto: Ad Vereijken, FotoID)
Excursie in de wijk
Na afloop gingen de VTW-leden met medewerkers van Woonpartners op excursie in Weverspoort (onderdeel Binnenstad) in Helmond. De wijk is in de afgelopen jaar fors opgeknapt: circa 400 woningen werden gesloopt om plaats te maken voor ruim 450 nieuwe woningen, met een mix voor verschillende doelgroepen, onder meer in de stijl van de Amsterdamse School. Daarnaast kreeg de wijk een nieuw park, een winkelplein en een brede school. De forse ingreep in de wijk was nodig: de woningen waren te verouderd om te renoveren.
Woonpartners kiest in Weverspoort voor een nieuwe manier van toewijzen, zoals bij een project met woningen voor 66 huishoudens. Niet de eerste op de wachtlijst komt per definitie in aanmerking voor een woning, de doelgroep en de motivatie van de woningzoekende spelen bijvoorbeeld een rol. In het project De Kleine Vos – met kleine studio’s - mogen bewoners bijvoorbeeld meepraten over de keuze voor een nieuwe huurder. Deze maatschappelijke toewijzing organiseert Woonpartners samen met de gemeente. Doel is meer sociale cohesie in de wijk.
Te durven en te doen
Minister Hugo de Jonge bezocht na de Q&A sessie het Brainport Smart District in Helmond, in gezelschap van onder anderen voorzitter Guido van Woerkom en Bronia Vermaas, per 17 oktober de nieuwe directeur van de VTW. Vlak voor zijn vertrek naar het Smart District benadrukte De Jonge nog een keer dat de toezichthouders de komende periode een belangrijke rol vervullen. ‘Ik roep iedereen in deze onzekere tijd op om te durven en te doen.’
Meer informatie
Lees het interview met minister De Jonge in de VTW Special 'Toekomst van het toezicht'.