Politiek nieuwsoverzicht 19 september 2022: Coalitie oneens over voorstel voorrang op woning voor eigen inwoners

In het politiek nieuwsoverzicht van deze week: VVD springt uit de coalitie kruiwagen om voorrang eigen inwoners; minister De Jonge: meer confrontaties met provincies om ruimtelijke ordening; en vraagt geduld om ruimtelijke puzzel te kunnen leggen; verdozing: grootschalige bedrijfsvestiging zal nodig blijven; en buitenstedelijke nieuwbouw door nieuwe inzichten restrictiever.

Coalitie oneens over voorstel voorrang op woningen voor eigen inwoners
De VVD sprong vorige week als grootste kikker uit de coalitie kruiwagen bij een voorstel van minister De Jonge om gemeenten de mogelijkheid te geven om de helft van hun huurwoningen en koopwoningen tot NHG-grens toe te wijzen aan eigen inwoners. Coalitiegenoot D66 keek over de rand van de kruiwagen of ze ook zou springen, maar bleef vooralsnog twijfelend achter.  

Momenteel kunnen gemeenten al de helft van de huurwoningen toewijzen aan inwoners op basis van maatschappelijke binding. Daarbinnen mocht weer een kwart worden toegewezen aan eigen inwoners. Minister De Jonge heeft nu een voorstel om die lokale binding voor het hele voorrangsdeel beschikbaar te maken. In dat geval kunnen gemeenten er dus voor kiezen om de helft van de woningen toe te wijzen aan eigen inwoners.

"Starters kunnen vaak op het eigen dorp geen betaalbare woning vinden, omdat de prijzen de pan uit rijzen doordat er fors wordt overboden. Vaak door mensen van buiten de regio. Ook senioren kunnen geen geschikt appartement vinden in hun eigen gemeente als ze willen doorstromen. Voor de leefbaarheid en de vitaliteit van de regio is het cruciaal dat mensen op het dorp kunnen blijven wonen als ze willen verhuizen. Door de herziening van deze wet krijgen gemeenten daar meer grip op door meer woningen toe te kunnen wijzen aan inwoners uit de eigen gemeente," aldus de minister.

Binnen het voorstel krijgen gemeenten ook de mogelijkheid om beroepen aan te merken als cruciaal zodat zij voorrang krijgen op een woning. De Jonge wil de wet al in 2023 in laten gaan. Mogelijk zelfs al op 1 januari indien de parlementaire behandeling snel verloopt. Het is nog onduidelijk of er zonder de steun van de VVD een meerderheid mogelijk is.

Minister De Jonge: meer confrontaties met provincies om ruimtelijke ordening...
Minister De Jonge erkent dat door de sterkere regie vanuit het Rijk op de ruimtelijke ordening de verschillende onderwerpen 'politieker' zullen worden en kunnen zorgen voor confrontaties met provincies en gemeenten. Toch is het volgens hem noodzakelijk om te doen, omdat er grote opgaven zijn rondom klimaat, landbouw, woningbouw, verdozing, etcetera. Nationale regie moet voorkomen dat er een afwenteleffect of solidariteitsconflict ontstaat tussen provincies en gemeenten. Volgens De Jonge zal het beleid stringenter worden, zoals eerder te zien was bij het moratorium op de plaatsing van hyperscale datacenters, maar houden provincies en gemeenten ruimte voor invulling.

Hij blijft er wel op hameren dat zij in het licht van de grote opgaven hun verantwoordelijkheid moeten pakken. De eerder door minister Ollongren opgestelde Nationale Omgevingsvisie (NOVI) miste volgens hem wat dat betreft scherpte, zeker met betrekking tot de implementatie. In de Kamer klonken twijfels door of de minister voldoende doorzettingsmacht krijgt. Het zal immers ook meer vragen van de provincies, waarvan de rol ten opzichte van de opgaven richting gemeenten een stuk groter zal worden. De Jonge zei zich ervan bewust te zijn dat niet alle besluiten met applaus zullen worden ontvangen. "Regie zonder bemoeienis kan niet, maar toch is het nodig."

... en vraagt geduld om ruimtelijke puzzel te kunnen leggen
Met betrekking tot de inhoudelijke invulling vraagt de minister de Kamer tegelijk om enig geduld. Dit is volgens hem nodig, omdat de verschillende opgaven nu met elkaar botsen en onder diverse bewindspersonen vallen. Hij wil eerst daarin een weging maken om vervolgens het gesprek aan te kunnen met de provincies. Volgend jaar zomer wil hij met de provincies deze 'puzzel' gelegd hebben, waarna door provincies afspraken gemaakt moeten worden met de gemeenten.

Vakblad Cobouw schreef naar aanleiding van Prinsjesdag al 'Nog meer geld voor wonen voor een minister zonder mandaat.' (mogelijk alleen voor abonnees)

Verdozing
Ook vraagt De Jonge om geduld met betrekking tot de groeiende weerstand tegen de verdozing van het landschap door grote distributiecentra. Hij liet de Kamer weten geen voorstander te zijn van een algehele stop op de ontwikkeling van grootschalige bedrijfsvestiging, omdat gemeenten en provincies ook ruimte moeten hebben voor economische ontwikkeling. Hij wil hierover samen met minister Adriaansens in het vierde kwartaal met een landelijke beleidslijn komen.

Buitenstedelijke nieuwbouw door nieuwe inzichten restrictiever
Volgens De Jonge is het wenselijk om de nieuwbouw vooral binnenstedelijk te realiseren om de buitengebieden beschikbaar te houden voor andere opgaven. Uiteraard is het echter niet mogelijk om dit uitsluitend binnenstedelijk te doen. Volgens hem zorgen nieuwe inzichten op het gebied van bodem en water dat er nu wel andere keuzes worden gemaakt dan een aantal jaar geleden. Ook dit beleid zal restrictiever worden om toekomstbestendig te kunnen bouwen.

- - - 

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28