Integriteit hoort onderdeel te zijn van alle gesprekken in de RvC, met de bestuurder en in de organisatie. Dat stelt Lydia van Oudenaren, VTW-bestuurslid en toezichthouder, die mee heeft gewerkt aan de geactualiseerde handreiking Integriteit voor woningcorporaties van de VTW en Aedes. ‘Integriteit is geen apart thema, maar vanzelfsprekend onderdeel van je werk.’
Tekst: Lisette Vos
De VTW en Aedes hebben de handreiking Integriteit voor woningcorporaties geactualiseerd, inclusief zeven praktische tools om ook toezichthouders handvatten te bieden. De inhoud van de publicatie sluit nauw aan op de praktijk bij woningcorporaties: een klankbordgroep met commissarissen, een bestuurder en een bestuurssecretaris heeft de handreiking - met input van leden van Aedes en de VTW - ontwikkeld. Van Oudenaren is lid van de klankbordgroep.
Maatschappelijke druk
Volgens Van Oudenaren, huurderscommissaris bij Stadlander in Bergen op Zoom, is het thema integriteit altijd actueel en moeten we juist in deze tijd extra goed opletten. De maatschappelijke druk op corporaties is alleen maar toegenomen, denk alleen al aan de forse bouwopgave. Daarnaast dreigen steeds meer huurders in de knel te komen door inflatie en gestegen energielasten. ‘Door die druk ontstaat het risico dat mensen over de schreef gaan. Een bevriende aannemer benaderen om sneller te kunnen bouwen, is een voorbeeld. Of een medewerker die, met alle goede bedoelingen, tegen de regels ingaat om een huurder in nood te helpen.’
 |
Lydia van Oudenaren (foto: blik & bloos fotografie)
Een psychologisch veilige werkomgeving waarin mensen hun verhaal kunnen delen, fouten mogen maken en leren, kan integriteitskwesties voorkomen, stelt Van Oudenaren. Uit onderzoek van Amy Edmondson, auteur van De onbevreesde organisatie, blijkt dat een organisatie waarin medewerkers geen angst voelen veel beter presteert. Ze durven fouten bespreekbaar te maken en leren daardoor van elkaar. Het onderzoek van Marilieke Engbers over het ongezegde dat de besluitvorming in de boardroom beïnvloedt, gaat daar ook over, stelt Van Oudenaren. ‘De cultuur in een organisatie of bestuurskamer is zeer bepalend.’
Op afstand
Een toezichthouder die op afstand van het bestuur en de organisatie staat, heeft minder zicht op wat er zich achter de schermen afspeelt, erkent Van Oudenaren. ‘Wat je kan doen als commissaris? Nieuwsgierig zijn, vragen stellen. Over iets dat je opvalt in documenten of verslagen bijvoorbeeld. Of vraag de bestuurder eens waarover hij of zij twijfelt. En andersom: ga bij jezelf als toezichthouder na waarover je twijfelt. Maak dat bespreekbaar. Zo wordt integriteit vanzelfsprekend onderdeel van je werk. Of je altijd alles kan voorkomen? Dat denk ik niet. Als een bestuurder willens en wetens iets achterhoudt, dan kom je daar niet achter. Dan is er al iets mis in de cultuur of in de samenwerking. Maar ik ga uit van vertrouwen.’
Moresprudentie
De RvC van Stadlander maakt onderwerpen die integriteit raken bespreekbaar. Zo praat een commissaris die een visitatie uitvoert voor een collega-corporatie op de rand van het werkgebied van Stadlander niet mee als het gesprek (zijdelings) over die andere corporatie gaat. Tijdens de zelfevaluatie hebben de RvC-leden besloten om alle besproken integriteitskwesties op een rij te zetten. ‘Zo bouwen we moresprudentie op. Integriteit is vaak niet zwart-wit. En toezicht is mensenwerk. Ook ik ben niet foutloos als mens. We blijven leren van elkaar.’
Eigen inzicht
Van Oudenaren roept de toezichthouders op om de handreiking door te nemen. De zeven tools uit de handreiking kunnen zij naar eigen inzicht te gebruiken. ‘Het thema integriteit is altijd actueel. In deze tijd moeten we allemaal onze voelsprieten extra uitzetten. Het thema moet normaal worden. De handreiking kan zeker helpen om integriteit als vanzelfsprekend onderdeel van je werk te laten zijn. Het werkt niet als je op een middag de tools bespreekt en afvinkt en weer over gaat tot de orde van de dag.’
Handreiking integriteit voor woningcorporaties
De handreiking is beschikbaar via onze website, zowel digitaal doorbladerbaar of als pdf download. De zeven tools in de handreiking zijn afzonderlijk te gebruiken. Drie van de tools zijn tevens los als pdf-bestand te downloaden):
De volledige handreiking integriteit kunt u hier vinden.
De zeven tools in de handreiking zijn afzonderlijk te gebruiken:
Tool A - Basis van integriteit
Tool B - Vuistregels voor integer handelen (pdf)
Tool C - Dilemmakaarten
Tool D - Aandacht voor integriteit in de sollicitatieprocedure en bij indiensttreding
Tool E – Integriteitsagenda (pdf)
Tool F - Red flags herkennen
Tool G - Wanneer bij wie en hoe doe je melding (pdf)
Meer informatie
VTW Nieuwsbericht over de geactualiseerde handreiking integriteit (8 juli 2022)