De overheid moet veel sterker sturen op de prestaties van woningcorporaties en gemeenten. Dat stelt de Raad van de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in het rapport Onderdak bieden. Maar ook toezichthouders van corporaties kunnen iets doen, vindt commissievoorzitter Niels Koeman.
Tekst: Christine van Eerd
De Nederlands overheid heeft de grondwettelijke taak om te voorzien in voldoende woongelegenheid. Daarbij zijn corporaties nuttig en nodig, stelt het Rli-rapport 'Onderdak bieden, sturen op prestaties van woningcorporaties' dat in mei verscheen. Ze zijn onmisbaar om voldoende betaalbaar huuraanbod veilig te stellen en als instrument om zorg te dragen voor een eerlijke verdeling van dat aanbod. Maar dat gaat niet vanzelf, stelt Koeman. ‘Het staat er niet goed voor in de Nederlandse volkshuisvesting. Het aantal woningzoekenden is groot, de wachttijden zijn lang, het aantal daklozen neemt toe en de asielzoekerscentra zitten overvol omdat statushouders niet kunnen doorstromen. Dat is ontstaan door het beleid van de afgelopen jaren. Er is een enorme inhaalslag nodig.’
 |
Prof. mr. Niels Koeman (bron: website Rli)
Nationale doelstellingen
Die inhaalslag vraagt om geld en bouwgrond. De afschaffing van de verhuurderheffing geeft de meeste corporaties voldoende ruimte en waar nodig moet de sector volgens de Rli onderlinge financiële solidariteit betrachten. ‘Maar als je geen plek hebt om te gaan bouwen wordt de sociale voorraad niet groter’, aldus Koeman. De eerste aanbeveling van de Rli gaat dan ook over nationale nieuwsbouwdoelstellingen voor sociale huur. Vastgelegd voor een langere tijd dan de gemiddelde zittingstermijn van een kabinet en via een instructieregel in het Besluit kwaliteit leefomgeving te verplichten voor gemeenten. ‘Zo’n verplicht percentage sociale huur per nieuwbouwproject, bijvoorbeeld 30 procent, maakt het debat in de gemeenteraad simpeler.’
Stok achter de deur
In veel gemeentelijke prestatieafspraken zijn doel voor sociale huur opgenomen. En op 30 juni ondertekenden minister De Jonge, Aedes en de Woonbond nationale prestatieafspraken. Toch is Koeman er niet gerust op. ‘De intenties zijn prima, maar het komt nog te vaak voor dat de ambities niet worden gehaald. Er is een extra stok achter de deur nodig om de afspraken op scherp te zetten. Zodat die prestaties tijdig worden gemaakt en voldoende ambitieus zijn. We moeten niet verzanden in goede bedoelingen.’ Dat kan volgens het Rli-rapport door aanpassing van de Woningwet, zodat de minister zowel gemeentes als corporaties dwingend kan aanspreken als voornemens onvoldoende zijn of niet worden waargemaakt.
Voorraad veilig stellen
De Rli is geen voorstander van het algemeen recht van huurders om hun woning te kopen, zoals is opgenomen in het coalitieakkoord. ‘De sociale huurvoorraad moet juist groeien’, stelt Koeman. ‘Zelfs als corporaties niet de hoofdprijs vragen, verdwijnt er bij verkoop wel een woning uit het sociale segment. Bovendien is het voor het beheer en onderhoud van complexen niet wenselijk als na splitsing een deel van de woningen wordt uitgepond. We zeggen niet dat een corporatie nooit mag verkopen, maar waarschuwen wel tegen de negatieve gevolgen van een algemeen kooprecht.’
Prikkelen
Het rapport Onderdak bieden is tot stand gekomen met bijdragen vanuit corporaties en sectorspecialisten in diverse expertsessies. Hoewel het formeel een advies is aan het Rijk, zijn de analyse van de woningmarkt en de aanbevelingen ook interessante kost voor toezichthouders. ‘Ik hoop dat dit advies ze prikkelt om naast de controlerende rol ook hun stimulerende rol te pakken. Dat ze in de geest van dit advies hun bestuurders aanspreken hoe er een tandje bovenop kan. Er is een inhaalslag nodig en die moeten we samen maken.’
Lees ook het uitgebreide nieuwsbericht op de website van de Rli en het nieuwsbericht op onze webstie met de reactie van Aedes op het advies.
Download hier het advies 'Onderdak bieden' (pdf, 4MB)
Lees hier het VTW-nieuwsbericht over de nationale prestatieafspraken.