Politiek nieuwsoverzicht 13 juni 2022: Taskforce moet realisatie transformatie- en flexwoningen versnellen

In het politiek nieuwsoverzicht van deze week aan nieuws over de volkshuisvesting geen gebrek. De realisatie van flexwoningen en transformatie moet verder versneld worden; de minister roept corporaties op de aanbevelingen van de Taskforce Nieuwbouw te volgen; het wetsvoorstel Goed verhuurderschap naar de Tweede Kamer; het WoON onderzoek 2021; keuzevrijheid bij energietransitie; Programma Aardgasvrije Wijken; initiatiefvoorstel sociale huurwoningen lijkt kansloos; en de Eerste Kamer doet "welles, nietes" met de minister over de Omgevingswet.

Flexwoningen en transformatie
Minister De Jonge wil de realisatie van flexwoningen en de transformatie van gebouwen naar woningen versnellen. Dat liet hij afgelopen week weten in een Kamerbrief. Het kabinet heeft zich voorgenomen om 15.000 woningen door transformatie en 15.000 flexwoningen per jaar te realiseren.

De groeiende druk op de woningmarkt / in de volkshuisvesting heeft die missie extra urgentie gegeven en daarom wordt een Taskforce Versnelling Tijdelijke Huisvesting opgezet. "De Taskforce Versnelling Tijdelijke Huisvesting is opgericht om gemeenten, provincies en andere woningmarktpartijen zoals woningcorporaties en bouwbedrijven actief te ondersteunen bij de realisatie van tijdelijke huisvesting. Ook stellen wij financiële middelen ter beschikking om deze woonruimte versneld te realiseren," aldus de minister.

Taskforce
De taskforce gaat onder andere ondersteuning bieden door "vraag en aanbod bij elkaar te brengen, haalbaarheidsstudies uit te voeren, projecten aan te jagen en impasses te doorbreken". De taskforce bestaat onder andere uit een uitvoeringsorganisatie met "extern ingehuurde deskundigen die hun werkzaamheden verrichten via een stichting en daarnaast het expertteam woningbouw van RVO. De uitvoeringsorganisatie werkt nauw samen woningcorporaties, gemeenten, provincies, het Rijksvastgoedbedrijf en andere woningmarktpartijen."

Nationaal transformatieplan
Het ministerie van De Jonge heeft met betrekking tot het transitievraagstuk een Nationaal Transformatieplan opgesteld waar prestatieafspraken met regio's en gemeenten een onderdeel van zijn. Ook komen meer middelen vrij en komt expertise beschikbaar via een Nationaal transformatieloket. Met betrekking tot flexwoningen blijken businesscases lastig rond te komen en daarom wordt onder andere de RVO om advies gevraagd.

Oekraïense vluchtelingen
Met betrekking tot het vraagstuk van de huisvesting van Oekraïense ontheemden krijgen gemeenten meer middelen. Hiervoor wordt 100 miljoen uit de woningbouwimpuls die gepland stond voor 2026 naar voren gehaald.

Kamerbrief: Versnelling woningbouw

Minister wil dat corporaties aanbevelingen van de Taskforce Nieuwbouw opvolgen
Een andere Taskforce dan hierboven genoemd, de Taskforce Nieuwbouw, heeft cijfers gepubliceerd waaruit blijtk dat de bouw van nieuwe woningen door corporaties achterloopt op de planning. Minister De Jonge wil dat meer vaart gezet wordt achter de realisatie van nieuwe woningen. "Voor 72 procent van de nog te bouwen woningen is er nog geen onherroepelijke omgevingsvergunning. Daardoor kan de bouw niet starten en zijn opleverdata of zelfs realisatie onzeker. Belangrijkste conclusie van de Taskforce is dat versnelling noodzakelijk én mogelijk is als alle betrokken partijen de handen ineenslaan," aldus De Jonge.

De Taskforce doet in de voorjaarsrapportage aanbevelingen om de bouw aan te jagen. "Dit zijn onder andere praktische handvatten waarmee gemeenten, corporaties, en provincies nu al aan de slag kunnen om de bouw van sociale huurwoningen te bespoedigen. Bijvoorbeeld de toepassing van locatiescanners voor de identificatie van potentiële bouwlocaties, het vastleggen van opleverdata en exploitatietermijnen van sociale huurwoningen in anterieure overeenkomsten en het opzetten van een programmatische samenwerking met marktpartijen", aldus De Jonge, die de partijen aanspoort om deze aanbevelingen tot zich te nemen.

Goed verhuurderschap
Minister De Jonge heeft afgelopen week zijn wetsvoorstel Wet goed verhuurderschap gepresenteerd. Deze moet huurders en woningzoekers meer rechten geven en gemeenten meer mogelijkheden om huurders te beschermen.

"Met dit wetsvoorstel introduceer ik in de vorm van algemene regels een landelijke basisnorm voor goed verhuurderschap. Deze norm ziet op het gedrag dat van verhuurders en verhuurbemiddelaars verwacht mag worden in relatie tot woningzoekenden en huurders. In aanvulling hierop kunnen gemeenten in bepaalde gevallen een verhuurvergunning instellen, waarmee zij extra eisen kunnen stellen aan verhuurders en waarmee het mogelijk wordt om malafide verhuurders harder aan te pakken", aldus De Jonge.

Een belangrijk onderdeel van de wet is de geïntroduceerde mogelijkheid voor gemeenten om gebiedsgericht met vergunningen te gaan werken. "Hiermee kunnen gemeenten in deze gebieden extra eisen stellen aan verhuurders in relatie tot het onderhoud en, in het geval van gereguleerde huurwoningen, de maximale huurprijs van een woning (gekoppeld aan het WWS)", aldus de minister.

Verder moet discriminatie worden voorkomen door een transparant selectieproces waar verhuurders zich aan moeten houden. "Hierbij dienen zij objectieve en niet-discriminerende selectiecriteria te gebruiken en te communiceren. Daarnaast moeten zij de keuze voor de uiteindelijke huurder motiveren aan de afgewezen kandidaat-huurders", zo valt te lezen.

Ook wordt het verplicht om een mondeling overeengekomen huurovereenkomst schriftelijk vast te leggen en moeten huurders "op een duidelijke en begrijpelijke wijze" worden geïnformeerd over hun rechten en plichten. 

Tot slot moeten gemeenten een laagdrempelig meldpunt instellen waar meldingen kunnen worden gedaan over verhuurgedrag. Gemeenten kunnen vervolgens handhaven of de huurder bijstaan. 

Nieuwsbericht wetsvoorstel Goed verhuurderderschap (Rijksoverheid.nl)

WoON-onderzoek 2021
Huurders zijn een groter deel van hun inkomen kwijt aan huur, de vrije huursector is afgelopen drie jaar fors duurder geworden, de woningprijzen zijn omhoog gegaan en de doorstroming van huur naar koop is teruggelopen. Dat zijn een aantal conclusies uit het grote WoON-onderzoek dat afgelopen week is gepubliceerd. Dit onderzoek wordt eens in de drie jaar uitgevoerd door BZK en het CBS en geeft inzicht in belangrijke trends op de woningmarkt.

Wat verder opvalt is dat meer huishoudens op zoek zijn naar een nieuwe woning. Zo zouden 3,2 miljoen huishoudens binnen twee jaar willen verhuizen en daarvan zijn 1,7 miljoen ook echt op zoek. Met name kopers zijn uiteindelijk wel heel tevreden over hun woning. Ruim 95 procent van hen is tevreden, tegenover 72 procent van de huurders.

De Jonge laat in de begeleidende Kamerbrief weten in het najaar op het onderzoek te reageren.

Lees meer in het nieuwsbericht van de VTW

Keuzevrijheid bij energietransitie
Minister De Jonge heeft op verzoek van de Kamer nog eens uiteengezet in welke mate er sprake is van keuzevrijheid bij de transitie naar schone energie. In de Kamer leven nog altijd veel zorgen over het dwangmatig opleggen van verduurzaming. In de brief erkent De Jonge dat de keuzevrijheid beperkt is, omdat anders de maatschappelijke kosten te hoog worden en de klimaatdoelstellingen niet gehaald worden.

"Het realiseren van een goede balans is belangrijk omdat met maximale keuzevrijheid de transitie uiteindelijk onbetaalbaar wordt en duurzaamheidsdoelen voor de gebouwde omgeving niet zullen worden gehaald. Aan de andere kant zal te beperkte keuzevrijheid het draagvlak verlagen en de energietransitie in de gebouwde omgeving gaan vertragen", aldus De Jonge.

De minister delegeert de handhaving overigens net als in het geval van de woningbouwopgave bij de lagere overheden. Hij werkt daarom aan de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) waarmee gemeenten zelf kunnen besluiten wanneer en hoe een wijk van het gas af gaat. Ook kiezen de gemeenten hiermee welke alternatieve opties worden aangeboden. Volgens De Jonge zal bij de duurzame alternatieven wel altijd sprake blijven van keuzevrijheid.

"Woning- en gebouweigenaren zijn niet verplicht om aan te sluiten op het (collectieve) alternatief voor aardgas dat de gemeente kiest. Zij kunnen kiezen voor een ander alternatief, mits dat minimaal even duurzaam is", aldus de minister. "Om de individuele keuzevrijheid te borgen, zullen op AMvB-niveau in het Besluit kwaliteit leefomgeving instructieregels worden gesteld waardoor de keuzevrijheid niet kan worden ingeperkt op gemeentelijk niveau. Keuzevrijheid met betrekking tot het duurzame alternatief zal hiermee worden gewaarborgd."

Verder zal er volgens De Jonge "in beginsel" geen sprake zijn van dwangsommen voor woningeigenaren.

Kamerbrief kosteneffectiviteit en keuzevrijheid

Programma Aardgasvrije Wijken
In de Kamerbrief naar aanleiding van de evaluatie van het Programma Aardgasvrije Wijken toont minister De Jonge zich optimistisch, maar moet hij wel erkennen dat het planproces trager gaat dan verwacht. Van de 51.000 geplande woningen die via het programma aardgasvrij moeten worden gemaakt blijkt dat er slechts 1.800 woningen aardgasvrij zijn gemaakt. Toch vindt De Jonge dit niet vreemd.

"De uitdaging om een wijk, buurt of dorp te verduurzamen is groot en blijkt complex. Dit verklaart ook waarom meer dan de helft van de proeftuinen nog moet starten met de uitvoeringsfase. Het gaat om verregaande beslissingen over woningen en gebouwen van mensen die samen in een proces met lokale partijen zoals netbeheerders, woningcorporaties en bewonersinitiatieven tot een duurzaam alternatief voor aardgas moeten komen", aldus de minister.

Initiatiefwetsvoorstel voldoende betaalbare woningen
Afgelopen week hebben PvdA, GroenLinks en SP in de Tweede Kamer hun wet verdedigd die gemeenten verplicht om het aantal sociale huurwoningen minimaal op peil te houden. Oftewel, bij sloop mag het aantal sociale huurwoningen niet dalen. Bij de linkse fracties is veel steun voor het plan, maar de kans dat het voorstel dinsdag (14 juni) zal worden aangenomen lijkt klein. Minister De Jonge heeft van de beschikbaarheid van voldoende betaalbare woningen een speerpunt gemaakt (elke gemeente minstens 30 procent sociale huur) en tijdens het debat zei hij dat de initiatiefwet bij de realisatie van zijn ambities eigenlijk geen toegevoegde waarde heeft.

"Want het mogen er niet minder worden. Dat helpt je nauwelijks aan meer woningen, of gewoon niet, eigenlijk. Maar het kan wel op een aantal momenten het juist ingewikkeld maken om bijvoorbeeld een herstructurering van een wijk op een goede manier te kunnen vormgeven. Dus nee, ik denk eerlijk gezegd niet dat het ons de goede kant op helpt", aldus De Jonge. "Ik denk wel dat het ons aan een hoop gedoe zou kunnen helpen in een situatie waarin je een wijk zou willen herstructureren. Om die reden denk ik niet dat dit de beste aanpak is om te bereiken wat we eigenlijk willen."

Aanpassing saneringskader
Minister De Jonge heeft afgelopen week de nota naar aanleiding van het verslag (het schriftelijk overleg met de Kamer) en de nota van wijziging naar de Kamer gestuurd van het wetsvoorstel dat de aanpassing van het saneringskader regelt. Met de wet moeten corporaties elkaar helpen als er een corporatie in financiële problemen komt. Hierbij zal een Adviescommissie noodzakelijke werkzaamheden toegelaten instellingen worden opgezet.

"Het advies van de adviescommissie is van andere aard dan het herstructureringsplan, omdat het niet alleen ingaat op de omvang van het noodzakelijk DAEB van de noodlijdende woningcorporatie, maar tevens ziet op beantwoording van de vraag in hoeverre in redelijkheid van regiocorporaties kan worden verlangd dat ze het noodzakelijk DAEB-bezit geheel of gedeeltelijk overnemen van de noodlijdende woningcorporatie", aldus minister De Jonge. "Als ondanks de bijdrage van de regiocorporaties in het overnemen van het noodzakelijk DAEB-bezit, in een concrete situatie een aanvraag tot saneringssteun door de noodlijdende woningcorporatie dient te worden gedaan, zal het advies bovendien betrokken worden bij de motivering van het besluit op de aanvraag voor saneringssteun."

Nota van wijziging inzake Wijziging van de Woningwet in verband met aanpassing van het saneringskader
Nota naar aanleiding van het verslag inzake Wijziging van de Woningwet in verband met aanpassing van het saneringskader

Omgevingswet
Minister De Jonge wil met spoed door met het traject om de Omgevingswet per 1 januari te kunnen invoeren, maar volgens FD ligt de Eerste Kamer dwars. De minister maande de Senaat tot spoed met het aannemen van de invoeringswet, maar gezien de vele vragen die nog leven lijkt het onwaarschijnlijk dat de wet voor 1 juli in het Staatsblad staat. Dit zou nodig zijn om het half jaar voorbereiding voor de gemeentes te kunnen vastleggen. Het is onduidelijk wat de gevolgen zijn van het uitstel. De minister heeft telkens gezegd, ook in de Tweede Kamer, dat hij niet wil uitstellen en vasthoudt aan de datum van 1 juli. Maar dat kan uiteraard niet zonder instemming door de Senaat. 

Artikel FD: Eerste Kamer ligt dwars bij invoering Omgevingswet (mogelijk alleen voor abonnees)

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28