Politiek nieuwsoverzicht 16 mei 2022: Minister De Jonge wil 30% sociale woningbouw afdwingen

Terug van weg geweest na het meireces van de Tweede Kamer: het politieke nieuwsoverzicht. Minister De Jonge heeft niet stilgezeten: hij heeft zijn ambitieuze plannen voor de volkshuisvesting verder ingevuld. Zo wil hij dat minimaal 30% van de woningvoorraad van gemeenten onder de liberalisatiegrens valt. Verder eisen grote thema's de aandacht: de opvang van Oekraïense vluchtelingen en de stikstofproblematiek. Tenslotte is er (eindelijk) weer eens wat goed nieuws voor woningcorporatie Vestia.

Elke gemeente 30% social huur - maar is dat wel afdwingbaar?
Minimaal 30 procent van de woningvoorraad van gemeenten moet in principe onder de huurliberalisatiegrens. Dat wil minister De Jonge in zijn programma ‘Een thuis voor iedereen’, maar benadrukt dat er wel ruimte moet blijven voor de regionale behoefte. Maatwerk blijft dus mogelijk. Ook moeten corporaties tot 2030 in totaal 250.000 sociale huurwoningen gaan bouwen en moeten 350.000 woningen voor middeninkomens worden gerealiseerd. Hij wil hierover prestatieafspraken maken met gemeenten, provincies en corporaties. Ook wil hij afspraken maken over gemeentelijke zorgvisies, voorrang voor bepaalde groepen en het inrichten van een ondersteuningsstructuur.

Mochten gemeenten er onvoldoende in slagen de doelstellingen te halen dan wil De Jonge kunnen ingrijpen. Het ministerie bereidt daarom wetgeving voor die het mogelijk moet maken om in te grijpen wanneer gemeenten niet voldoende doen om de afspraken te halen. Via het wetsvoorstel Wet versterking regie volkshuisvesting (of Wet regie op de volkshuisvesting) moet aan de gemeenten normen kunnen worden opgelegd. Op plekken waar al genoeg sociale huur is, zoals bijvoorbeeld de gemeente Utrecht, moeten woningcorporaties gaan bouwen voor mensen met middeninkomens.

De Jonge wil met zijn plannen huurwoningen eerlijker verdelen, met name om kwetsbaren meer kans te geven. Het gaat onder andere over mensen die dak- en thuisloos zijn, uitstromen uit een intramurale (zorg)instelling of detentie, statushouders en mensen met sociale of medische urgentie.

Vanuit gemeenten klonk direct kritiek op de plannen van De Jonge, zo blijkt uit artikelen in het FD (mogelijk alleen abonnees) en NRC (idem). Sommige gemeenten hekelen de bemoeienis van de minister. Zo claimen steden dat het juist de provincies zijn die dwarsliggen bij bouwplannen of dat een beperkt aandeel sociale huur nu eenmaal historisch zo is gegroeid. Anderen wijzen erop dat het business model voor sociale huur moeilijker rond te maken is, waardoor daarnaast ook duur gebouwd moet worden. Dit zou ten koste kunnen gaan van middenhuur.

Persbericht Rijksoverheid: Betere landelijke spreiding: streven naar 30% sociale huur per gemeente

Kamerbrief bij programma 'Een thuis voor iedereen' (pdf)

Programma 'Een tijd voor iedereen' (pdf, 9 MB)

Luister ook de VTW Podcast van 20 mei 2022

Opvang Oekraïense vluchtelingen
De Tweede Kamer is voornemens om veel in het werk te stellen om Oekraïense vluchtelingen op te vangen, maar wil niet dat dit ten koste gaat van mensen die op dit moment in huurwoningen wonen. De motie van Van Haga, die de regering verzoekt om in overleg met verhuurders te voorkomen dat (tijdelijke) huurcontracten van woningen worden opgezegd vanwege de opvang van Oekraïense vluchtelingen, werd met een meerderheid aangenomen. De motie van GroenLinks vraagt het kabinet met voorstellen te komen om Rijksvastgoed te gebruiken voor de opvang. De motie van de ChristenUnie vraagt om een inventarisatie bij de VNG welke juridische belemmeringen er zijn bij gemeenten om snel flexibele woningen te kunnen bouwen - en hoe deze belemmeringen kunnen worden opgelost.

Stikstof
In de Tweede Kamer leven grote zorgen over de gevolgen van de stikstofuitspraak van de rechtbank in Noord-Holland op de woningbouw. De rechter oordeelde dat niet aannemelijk kan worden gemaakt dat de verlaging van de maximumsnelheid zorgt voor voldoende stikstofruimte om de woningbouw te kunnen realiseren. De maatregel zou daarmee in strijd zijn met Europese natuurregels. Op basis hiervan is echter wel voor zo'n 30.000 woningen aan vergunningen uitgegeven.
Tegenover het FD laat stikstofminister Van der Wal weten dat de gevolgen van de uitspraak mee kunnen vallen, omdat de snelheidsverlaging in haar nieuwe plannen al niet meer voorkomt als bron voor stikstofruimte. Op het ministerie zou al langer getwijfeld worden over de juridische houdbaarheid.

Toch diende de VVD een stapel Kamervragen in om de omvang van de problemen helder te krijgen. "Heeft deze uitspraak effect op reeds onherroepelijk geworden vergunningen voor woningbouw. Zo ja, op welke wijze is dit het geval? Zo nee, waarom niet? Welk effect heeft deze uitspraak op de vergunningverlening voor de korte termijn? Wat is het te verwachten effect van deze uitspraak voor het afgeven van vergunningen voor de opgenomen woningbouwprojecten in het programma Woningbouw?"De antwoorden worden later verwacht.

Vestia
Woningcorporatie Vestia voldoet voor het eerst in tien jaar aan de belangrijkste financiële eisen van de toezichthouder, schrijft het FD (mogelijk alleen voor abonnees). De organisatie heeft nog altijd veel schulden, maar door een reddingsplan en enkele meevallers is de financiële boekhouding een stuk gezonder geworden. Deels als gevolg van een speculatieschandaal heeft de huisvester een schuld van 4,2 miljard euro. Omdat de rente relatief hoog is met 5% blijft weinig geld over om bijvoorbeeld onderhoud te plegen aan woningen. In het reddingsplan is een leningenruil met andere corporaties opgenomen. De leningen met hoge rente van Vestia werden geruild met leningen met lagere rentes. Dit scheelt de organisatie jaarlijks 28 miljoen euro. Daarnaast heeft Vestia door het vrijvallen van agio op leningen een eenmalige meevaller van 224 miljoen kunnen bijschrijven en profiteert het van de stijgende huizenprijzen.

- - - 

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28