‘Vanuit de maatschappelijke opgave naar de regels kijken’ - interview met Hugo Eekhof (Aw) over nieuw beoordelingskader Aw en WSW

In het gezamenlijk beoordelingskader van Aw en WSW – dat per 1 april geldt – zijn de risicogebieden cultuur en gedrag én het volkshuisvestelijk belang toegevoegd, als onderdeel van de beoordeling op governance. De Autoriteit woningcorporaties organiseert bijeenkomsten om met bestuurders en toezichthouders in gesprek te gaan over het geactualiseerde kader. 

Tekst: Lisette Vos

De Autoriteit woningcorporaties (Aw) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) beoordelen de risico's van corporaties op basis van een gezamenlijk beoordelingskader. Op hoofdlijnen is het kader gelijk gebleven, op een aantal onderdelen is het geactualiseerd. Volgens Hugo Eekhof, tot voor kort programmamanager Governance bij Aw, zijn cultuur en gedrag én het volkshuisvestelijk belang als risicogebieden toegevoegd en uitgewerkt, maar zijn deze niet nieuw voor de Aw.

Cultuur en gedrag
In de toezichtnotitie Bouwen aan vertrouwen (2017) staan cultuur en gedrag tijdens de Governance inspecties al centraal. Goed bestuur gaat over cultuur en gedrag. De focus lag tot nu toe vooral op de relatie tussen bestuur en toezicht, de Aw kijkt nu – waar nodig – breder in de organisatie naar cultuur en gedrag. ‘Welke signalen beluisteren we in de organisatie? Dat onderzoeken we alleen als daar aanleiding toe is, bijvoorbeeld als er een onverklaarbaar hoog verloop is van personeel.’

Op basis van die bevindingen over cultuur en gedrag in de organisatie gaat de Aw in gesprek met bestuur en toezicht, met open vizier. ‘We oordelen niet. We leggen op tafel wat ons opvalt, vragen of ze de signalen uit de organisatie herkennen. Als ze plausibele antwoorden hebben, dan is het goed. Alleen als we risico’s zien, nemen we nadere stappen.’

Volkshuisvestelijk belang
Het volkshuisvestelijk belang heeft de Aw al eerder benoemd in Contouren van toezicht (2016). Uit een evaluatie van het extern toezicht in 2018 bleek dat de Aw minder vanuit het systeem en regels  zou mogen denken, en meer vanuit de maatschappelijke opgaven van corporaties. ‘Het gaat ook om het volkshuisvestelijk beleid. Doen corporaties de goede dingen. Juist in deze tijd, waarin corporaties voor grote opgaven staan. Wij moeten daarom vanuit de maatschappelijke opgave naar de regels kijken, en niet andersom,’ stelt Eekhof.

Eekhof vindt niet dat de Aw – met het volkshuisvestelijk belang in het beoordelingskader -  te veel op de stoel van de RvC gaat zitten. De RvC en de Aw hebben ieder hun eigen rol. Het gaat in het kader om de beoordeling van de governance – hebben bestuur en intern toezicht een goede onderbouwing voor de gemaakte keuzes – , het gaat niet om de kwantitatieve prestaties van corporaties te beoordelen, stelt Eekhof. De prestatieafspraken tussen corporatie en gemeente, daar blijft de Aw bijvoorbeeld verre van. ‘Wij zijn geen toezichthouder op de gemeente.’

Het blijft een spanningsveld, erkent Eekhof, maar hij wil het onderwerp niet te groot maken. ‘Ik begrijp dat de VTW kritisch is. Voor ons is het volkshuisvestelijk belang één van de vele onderdelen uit het kader. Bovendien doen verreweg de meeste corporaties goed werk. We houden risicogericht toezicht, ook op dit onderdeel.’

Bijeenkomsten Aw over gezamenlijk beoordelingskader
De Autoriteit woningcorporaties organiseert binnenkort regionale bijeenkomsten over het gezamenlijk beoordelingskader voor bestuurders en toezichthouders. De Aw geeft tekst en uitleg over het geactualiseerde kader. Daarnaast gaan bestuurders, toezichthouders en inspecteurs van de Aw met elkaar in gesprek over onderdelen uit het kader, aan de hand van actuele praktijkvoorbeelden. ‘Hoe pakt het nieuwe kader uit in de praktijk? Daar kunnen we als Aw van leren.’

Vertrouwen als uitgangspunt
De Autoriteit woningcorporaties kiest daarnaast voor een andere werkwijze. De vierjaarlijkse Governance inspectie is niet meer de standaard. De Aw gaat uit van risicogericht toezicht (alleen nader onderzoek als daar aanleiding toe is), maar wil ook een relatie opbouwen met bestuurders en toezichthouders. Vertrouwen is daarbij het uitgangspunt, stelt Eekhof. ‘Let wel, met verreweg de meeste corporaties gaat het goed. Het is goed om elkaar beter te leren kennen. Dan weet je wat je aan elkaar hebt, en kan je eerder uit vertrouwen loslaten.’

Meer informatie
Reactie VTW op gezamenlijk beoordelingskader Aw en WSW

Nieuwsbericht Aw over nieuw gezamenlijk beoordelingskader