Recensie: 'Inclusief strategisch partnerschap' van Rienk Goodijk - door VTW-lid Maarten Vermeulen

Onlangs is het boek 'Inclusief strategisch partnerschap' van hoogleraar Rienk Goodijk gepubliceerd. Bij inclusief strategisch partnerschap gaat het vooral ook om het zoeken naar passende verbindingen en dialoog met stakeholders ten einde de maatschappelijke opdracht van de organisatie te kunnen realiseren. VTW-lid Maarten Vermeulen, lid RvC Woonconcept Meppel, heeft een recensie over 'Inclusief strategisch partnerschap' geschreven. Dit boek is vervolg op 'Strategisch partnerschap: wat is wijsheid?' uit 2017.

Ik heb met grote interesse het boek ‘Inclusief strategisch partnerschap’ van Rienk Goodijk gelezen. Allereerst omdat ik oprecht geloof dat hetgeen in dit boek beschreven staat de juiste weg naar voren is en daarnaast omdat de discussie die wij thans binnen onze RvC voeren precies hierover gaat. Dit laatste met name als gevolg van het feit dat Woonconcept als corporatie ook doorontwikkelt en de nieuwe organisatiesturing en -inrichting vraagt om een andere vorm van governance.

Verder is het belangrijk te vermelden dat dit boek het vervolg is op het boek ‘Strategisch partnerschap’ dat geschreven is door dezelfde auteur en in 2017 is verschenen. Ondanks de relatief beperkte dikte bevat het boek veel informatie en kan ik in deze recensie niet alles bespreken wat ik zou willen bespreken. Ik beperk mij daarom slechts tot de voor mij belangrijkste inzichten.

Waarden-gedreven bestuur / toezicht
De wereld van tegenwoordig verandert steeds sneller en wordt met de dag complexer. Dit vraagt om wendbaar (agile) bestuur en toezicht. Dit betekent dat er een verschuiving plaats moet vinden van een cultuur, gebaseerd op regels, naar een cultuur die meer uitgaat van vertrouwen.

Bij inclusief strategisch partnerschap gaat het erom dat bestuur en RvC in tandem opereren maar wel met duidelijke eigen taken en verantwoordelijkheden en met het concept van een waarden-gedreven bestuur / toezicht als uitgangspunt. Concreet betekent dit dat bestuur en RvC in dialoog met elkaar moeten over hetgeen het bestuur en RvC zich gezamenlijk door laten leiden. Het zogenaamde morele kompas van de organisatie.

Vervolgens is van belang dat wordt gewerkt aan een organisatiecultuur die zich kenmerkt door openheid en aanspreekbaarheid. Niet enkel van de bestuurder maar ook van de RvC. Verder gaat het vooral ook over het gezamenlijk creëren van waarde en ergens voor staan (de maatschappelijke opdracht). In deze wordt de RvC, of worden bepaalde leden van de RvC, gezien als expert op bepaalde gebieden en treden zij hierover in dialoog met de organisatie. De thema’s waarvoor dit geldt zijn overigens wel eerst van tevoren besproken en vastgelegd tussen bestuurder en RvC.

Als laatste vraagt deze nieuwe vorm van governance om een intensiever contact van de RvC met relevante externe en interne stakeholders alsmede met de ‘samenleving’ waarbinnen de semipublieke organisatie (of corporatie) opereert.

Herpositionering
Met andere woorden de positie van de RvC verschuift van een primair controlerende rol naar een meer generatieve rol die zich inhoudelijk kenmerkt door een combinatie van ‘netwerken’ en het bijdragen aan de ontwikkeling van de organisatie met inhoudelijke kennis en expertise. Dit alles in een veilige omgeving waar kritische tegenspraak, constructieve feedback en het ontvangen daarvan positief en respectvol wordt ingevuld.

Toezichtkader 
Op zich is het nog best eenvoudig voor bestuur en RvC om het over het voorgaande eens te worden maar ingewikkelder wordt het wanneer concreet invulling aan het voorgaande moet worden gegeven.

Belangrijk is het daarom dat gezamenlijk een toezichtkader wordt opgesteld. Dit toezichtkader beschrijft met name de volgende onderwerpen: maatschappelijke opdracht, strategische richting en ambities, hoofdthema’s en jaaragenda, relatie in- en externe stakeholders, strategische netwerkpositionering en wijze van verantwoorden en legitimatie.

Inclusief strategisch partnerschap samengevat
Inclusief strategisch partnerschap kenmerkt zich in essentie derhalve door waarde-creatie via tegen- en samenspel tussen bestuur en toezicht, door inclusiviteit (het betrekken van relevante interne en externe stakeholders), door partnerships met partijen in de omgeving om maatschappelijke vraagstukken op te pakken en tot slot door het vormen van netwerkrelaties waardoor de zichtbaarheid en aanspreekbaarheid van bestuur en RvC worden vergroot.

Tot slot
Het hoeft geen betoog dat het belangrijk is voor bestuurders en toezichthouders binnen semipublieke organisaties om kennis te nemen van de inhoud van dit boek. Inclusief strategisch partnership is wat mij betreft hèt governance antwoord op nieuwe organisatievormen en -structuren die volgen op de (snelheid van) ontwikkelingen en trends waar de maatschappij in het algemeen, en de sector in het bijzonder, mee wordt geconfronteerd.

Maarten Vermeulen, lid RvC Woonconcept