Recensie: 'Uitgewoond' van Cody Hochstenbach - door VTW-lid Frans Kooiker

In deze nieuwsbrief twee recensies van spraakmakende boeken, geschreven door maatschappelijk geëngageerde auteurs. Deze recensie is over het boek 'Uitgewoond' van stadsgeograaf en onderzoeker Cody Hochstenbach (UvA). Verderop in deze nieuwsbrief staat een recensie van 'De 7 vinkjes' van journalist Joris Luyendijk.

'Uitgewoond' is een boek over de wooncrisis. Cody Hochstenbach beschrijft bevlogen over hoe die crisis is ontstaan, wat de gevolgen ervan zijn en hoe we eruit kunnen komen. 

De mantra van het woningbezit
Hochstenbach wijt het ontstaan van de crisis aan de politieke stroming die sinds de jaren 80 van de vorige eeuw door de grootste partijen is omarmd, zowel in de kabinetten Lubbers (CDA), Kok (PvdA) als Rutte (VVD). Daarin is de omslag gemaakt naar het neoliberale marktdenken. Op zich is daar volgens Hochstenbach niks mis mee, maar het hangt er dan wel vanaf hoe de markt wordt ingericht en aangejaagd. Maar op de woningmarkt heeft de landelijke politiek (woning)bezit tot mantra verheven. Om dat te bevorderen is het aangaan van schulden (hypotheken) gestimuleerd en zijn huizen als beleggingsobject aangeprezen. Het heeft de huizenprijzen ten opzichte van hun intrinsieke waarde te sterk opgedreven. Er is immers voor een gering groeiend aantal woningen steeds meer geld beschikbaar.

Kloof tussen woningbezitter en niet-woningbezitters
Er is daardoor een kloof ontstaan tussen de bezittende klasse en de bezitloze klasse. Hochstenbach beschrijft met hart en ziel de gevolgen ervan voor die bezitloze klasse en hoe die in strijd zijn met de rechten van de mens: het recht op een betaalbare, passende, gezonde, zekere en veilige woonplek. Ook laat hij uitgebreid zien hoe het principe van de volkshuisvesting en de positie van woningcorporaties daarin is gemarginaliseerd.

Hij doet dat op een kritische en gemakkelijk leesbare manier. Die wordt mede ingegeven door zijn eigen achtergrond. Opgegroeid in Maastricht terwijl zijn vader buiten zijn schuld dakloos werd. In Amsterdam geconfronteerd met de mores van de hoofdstedelijke woningmarkt. Dan beleef je de wooncrisis toch anders en schrijf je bevlogener. Zelf zegt hij daarover: “wetenschappers brengen altijd ervaringen mee die invloed hebben op de onderwerpen die ze aan de kaak stellen, de vragen die ze stellen, de manier waarop ze de data interpreteren en op basis daarvan antwoorden formuleren.”

Radicale cultuurverandering
Hochstenbach bepleit een radicale cultuurverandering van het systeem. Het moet primair weer gaan om het recht op wonen, een thuis voor iedereen. Hij eist dat politici gaan inzien wat het woningmarktbeleid van de afgelopen decennia echt heeft betekend voor het (niet)thuisgevoel van een steeds groter wordende groep mensen. Dat ze daarnaar gaan handelen. En dat mensen in actie komen.

Parallelen met andere ontwikkelingen
Persoonlijk zie ik parallelen met andere ontwikkelingen:

• Joris Luyendijk: met zeven vinkjes denk je misschien wel te weten hoe het is om met minder vinkjes in het leven te staan, maar als je zélf minder vinkjes hebt voelt dat toch anders. (zie ook de recensie verderop in deze nieuwsbrief, red.)
• Mannen in machtsposities komen er deze dagen achter wat grensoverschrijdend gedrag met vrouwen doet.
• Volksvertegenwoordigers zien wat de toeslagenaffaire met de slachtoffers heeft gedaan.
• Machthebbers wordt om empathisch vermogen en cultuurverandering gevraagd.

Een must
Voor Hugo de Jonge en zijn politieke en ambtelijke adviseurs is 'Uitgewoond' daarom een must. Maar ook voor degenen – zeker ook onder leden van RvC’s van woningcorporaties – die meer gevoel willen krijgen bij wat volkshuisvesting was, hoe het geworden is en wat het weer zou moeten zijn, is dit boek een absolute aanrader!

Frans Kooiker, voorzitter RvC Wonen Noordwest Friesland