In deze nieuwsbrief twee recensies van spraakmakende boeken, geschreven door maatschappelijk geëngageerde auteurs. Deze recensie gaat over het boek 'De zeven vinkjes' van journalist Joris Luyendijk. Verderop in deze nieuwsbrief staat een recensie van het boek 'Uitgewoond' van stadsgeograaf en onderzoeker Cody Hochstenbach (UvA).
Op 8 oktober vorig jaar zag en hoorde ik Joris Luyendijk tijdens het VTW ledencongres ‘Opgaven en middelen’. Het congres had het format van een talkshow en ik vond hem daarin buitengemeen fel. Hij was van mening dat we werk moesten maken van een verandering van de samenstelling van de gemiddelde RvC. Daar hoorde de doelgroep een (veel) prominentere plaats te krijgen. Voor mij was zijn boodschap op dat moment wat buiten het thema van de bijeenkomst en ik begreep zijn punt niet helemaal. Ik hoorde dat na de bijeenkomst ook terug van collega commissarissen. We hebben toch huurdersorganisaties? En heeft onze gemiddelde huurder wel voldoende opleiding en achtergrond om de -vaak ook technische en financiële- agenda van de RvC te kunnen volgen?
De zeven vinkjes
Onlangs is ‘De zeven vinkjes’ verschenen. Heel kort samengevat geeft Luyendijk aan dat onze maatschappij in hoge mate bepaald wordt door de mensen met de volgende 7 kenmerken: Ze zijn man, wit, heteroseksueel, hebben gymnasium of vwo gedaan en daarna de universiteit, hebben minstens één hoogopgeleide en/of welgestelde ouder en minstens één van de ouders is in Nederland geboren. En dat heeft consequenties die Luyendijk uitwerkt in zijn boek.
Op de dag dat het boek in mijn brievenbus viel publiceerde NRC ook een essay van Luyendijk over dit thema. Ik las het voordat ik aan het boek begon. Wat hij daarin schrijft is wat mij betreft de kern van de boodschap in zijn boek. Hij schrijft daarbij in de ‘wij’-vorm want ook hij heeft zeven vinkjes:
De zeven-vinkjes hebben een zeer ernstig tekort aan levenservaring. Wij weten niet hoe het leven eruit ziet op de armoedegrens of in een laaggeletterd milieu….Wij hebben geen idee hoe het is om op te groeien met een andere cultuur en taal thuis….of zonder ouders die kunnen begrijpen waar jij op school mee bezig bent. Evenmin kunnen wij navoelen wat ontmoediging, achterstelling, uitsluiting of intimidatie is op basis van huidskleur, geslacht, sociale klasse, seksuele identiteit of cultuur…
Ik was er stil van en snapte ineens wat Luyendijk op 8 oktober wilde overbrengen. Een corporatiebestuurder vertelde mij onlangs dat de levensverwachting van onze huurders gemiddeld 7 jaar korter is dan die van de gemiddelde Nederlander. Hoe verbinden wij ons met onze doelgroep? Ook in de RvC’s en RvT’s waar ik deel van uit maak tikken vrijwel alle leden tenminste 6 (de vrouwen) van de 7 vinkjes af.
Indringend
Het boek is een uitwerking van het essay en daar gebruikt Luyendijk 180 pagina’s voor. Het is vlot geschreven in een schrijfstijl die mij niet helemaal aanspreekt en de lijstjes met namen zijn wel heel veelvuldig, maar hij gebruikt veel aansprekende voorbeelden. Het indringende deel over ‘klassenmigratie’ en de gevolgen daarvan voor het individu verdienen wat mij betreft wel een apart boek.
Bewustwording
Helaas biedt ook Luyendijk - vanzelfsprekend - geen panklare oplossingen. Het gaat hem om de bewustwording. Misschien is zijn essay daar al wel voldoende voor maar aan de andere kant is een paar uur met je neus op de feiten gedrukt worden wel een louterende ervaring. Het geeft in elk geval stof tot nadenken en een aanleiding tot een goed gesprek.
Maud Groenberg, voorzitter RvC de Woonwensen (Apeldoorn) en Woonstede (Ede)
---
Kijk hier het online VTW-ledencongres van 8 oktober 2021 terug, waar in het eerste deel dagvoorzitter Marijke Roskam in gesprek gaat met Joris Luyendijk, Floor Milikowksi, Martin van Rijn en Guido van Woerkom.