Politiek nieuwsoverzicht 13 januari 2021: een nieuwe minister op Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening

In het politiek nieuwsoverzicht van deze week: een nieuwe minster voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening - en er liggen al Kamervragen te wachten; aanpakken sociale huurders met vermogen is 'complex', regeling voor weeskinderen in corporatiewoning; en experts zijn kritisch op plan om huurders hun woning te laten kopen.

Het zal niemand ontgaan zijn: op maandag 13 januari is het kabinet-Rutte IV beëdigd door koning Willem-Alexander op paleis Noordeinde. Bij het recordaantal van 20 ministers is de nieuwe minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) zeker geen onbekende: CDA-politicus Hugo de Jonge mag na de coronacrisis nu aan de slag met de wooncrisis. Hij is minister 'voor', dat wil zeggen minister zonder portefeuille, specifiek belast met één onderwerp. Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wordt duidelijk aan elkaar gekoppeld. Organisatorisch valt VRO onder het ministerie van BZK.

Van VRO naar VROM naar VRO
Veel mensen zullen zich nog het ministerie van VROM herinneren en is VRO misschien even wennen, maar tussen 1965 en 1982 was 'VRO' ook een ingeburgerd begrip. Bij het aantreden van het kabinet Cals in 1965 werd het toenmalige ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ingesteld. Daarvoor heette het ministerie 'Volkshuisvesting en Bouwnijverheid'. In 1982 werd Milieubeheer toegevoegd en de M achter VRO geplakt. Het ministerie van VROM werd in 2010 opgeheven. Tussen 2012 en 2017 was er ook een ministerie die zich specifiek met het woonbeleid bezig hield: Stef Blok als minister voor Wonen en Rijksdienst. Dat was overigens geen onverdeeld genoegen voor de corporatiesector. 

Kamervragen over coalitieakkoord
Minister De Jonge heeft direct al Kamervragen gekregen van diverse fracties over afspraken in het coalitieakkoord. Elf oppositiepartijen stelden een 78 vragen, onder meer of de verhuurderheffing direct wordt afgeschaft of geleidelijk in stapjes (vraag 63). SP-Kamerlid Beckerman stelde zelf ook nog een reeks vragen over het huurbeleid, huurprijzen en de aangekondigde huurbevriezing voor 2024. 

Eerste werkbezoek minister aan corporatiesector
Minister De Jonge was woensdag 12 januari al in Den Haag Zuidwest te vinden voor een werkbezoek. Samen met Mohamed Baba, bestuurder van Haag Wonen en Martin van Rijn, voorzitter van Aedes, nam hij een kijkje bij het grote herontwikkelingsproject dat daar gaande is. Een uitgebreid verslag vindt u op de website van Aedes.

Leeswerk heeft de minister ook. Het ministerie van BZK heeft het introductiedossier voor de nieuwe bewindslieden gepubliceerd. Dat zijn verder minister Hanke Bruins Slot (CDA) voor Binnenlandse Zaken en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) voor Koninkrijksrelaties en Digitalisering. 

Bekijk hier het introductiedossier

Huurders met vermogen aanpakken
Ook met een nieuwe minister inmiddels in functie, heeft de Kamer ook nog brieven ontvangen van de vorige minister. Staatsrechtelijk gezien is er continuïteit, ook al is de bewindspersoon gewijzigd. In de brief schrijft minister Ollongren dat zij terughoudend is met toezeggingen om huurders met vermogen en die huren bij een corporatiewoning aan te pakken. Dat laat ze weten in een Kamerbrief, naar aanleiding van ophef die was ontstaan toen bleek dat meerdere corporatiehuurders daarnaast een eigen woning bezaten. Ollongren staat er wel voor open om hiertegen maatregelen te treffen, maar wijst wel op de complexiteit. 

"Het hebben van enig vermogen betekent niet automatisch dat iemand zelfstandig in huisvesting kan voorzien. Tegen deze achtergrond is het zeer complex om heldere en toetsbare criteria te formuleren op basis waarvan getoetst kan worden of iemands vermogen al dan niet toegang zou moeten geven tot de sociale huursector", aldus de minister.

"Een aanpak van de problematiek rond huurders in sociale huurwoningen die ook een koopwoning bezitten dient dus rekening te houden met het geringe aantal huurders van corporatiewoningen dat mogelijk een eigen woning bezit, het feit dat het zeer complex is om heldere en toetsbare criteria over toelaatbaar vermogen te definiëren en de administratieve lasten die het opzetten van een extra toetsingscriterium met zich mee brengt. Deze aanpak moet bovendien aansluiten bij de bredere problematiek rond goedkoop scheefwonen. Deze inzichten rond corporatiehuurders met vermogen kunnen dan ook het beste betrokken worden bij verdere discussies over de aanpak van huishoudens met een hoger inkomen in sociale huurwoningen."

Volgens de minister blijkt uit CBS-cijfers dat maximaal 7.400 huishoudens in een corporatiewoningen ook een koopwoning bezitten.

In de brief laat Ollongren verder weten per 1 januari 2023 de inkomenstoets te laten vervallen voor huurders die via een zorgaanbieder gehuisvest worden. "Samen met de betrokken partijen werk ik de komende tijd nader uit hoe bovenstaande juridisch vorm kan krijgen", aldus de minister.

Regeling voor weeskinderen in een corporatiewoning
Minister Ollongren kwam kort voor het Kerstreces met de aankondiging van een wettelijke regeling zodat weeskinderen langer in hun huurhuis kunnen blijven wonen. Nu moeten deze kinderen in principe na twee maanden het huis verlaten. Dat wordt nu twee jaar. De regeling is volgens Ollongren nodig, omdat de wijziging van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 (RTIV) en de onlangs opgestelde gedragscode niet afdwingbaar zijn.

De minister zegt zeker te willen stellen "dat alle jongvolwassen wezen in ouderlijke huurwoningen de gewenste bescherming kunnen genieten in de moeilijke periode na het overlijden van hun ouder(s). Dit zou niet afhankelijk mogen zijn van de medewerking van de verhuurder of het type huurwoning waarin zij met hun ouder(s) woonden." Deze regeling moet zowel voor de sociale huursector als de vrije huursector gaan gelden.

In de aangekondigde gedragscode is onder andere opgenomen dat goede communicatie belangrijk is, maar ook dat de kinderen een huurcontract aangeboden kan worden. Ook zijn er gedragsregels voor verhuurders opgesteld. "De gedragscode is door Aedes omarmd en zij zal de gedragscode onder de aandacht brengen bij haar leden, zodat de corporaties die met deze situaties te maken weten wat er van hen verwacht wordt en hoe zij in deze situaties kunnen en moeten handelen", aldus de minister.

"Ik ben daarnaast constructief in gesprek met Vastgoed Belang over de wijze waarop ook hun leden de uitgangspunten uit de gedragscode op een goede wijze kunnen toepassen. Ik verwacht hierover in januari samen met Vastgoed Belang meer details te kunnen geven. IVBN heeft aangegeven de principes van de gedragscode met de achterban te bespreken."

Initiatief wetsvoorstel Kamer
In navolging van de maatregelen van Ollongren willen VVD, BBB en ChristenUnie de bescherming van weeskinderen nog verder uitbreiden. Zij kwamen met een wetsvoorstel dat de weeskinderen tot het 27e levensjaar de mogelijkheid geeft om in de woning te blijven wonen. Ook regelt het wetsvoorstel dat corporaties de huur moeten verlagen.  

Experts zijn kritisch op kopen van corporatiewoning door huurder
Experts zijn kritisch op het voorstel van de nieuwe coalitie om huurders de mogelijkheid te bieden de woning van hun corporatie te kopen. Deze VVD-wens heeft het regeerakkoord gehaald, maar Cody Hochstenbach en Johan Conijn zijn sceptisch. "In het Verenigd Koninkrijk hebben ze dit beleid al sinds de jaren tachtig. Daar hebben de rijkere huurders de wat mooiere woningen gekocht en blijven de armere huurders over in de minder mooie huizen. Bovendien is 40 procent van de verkochte woningen daar doorverkocht aan beleggers, die ze nu weer tegen een veel hogere prijs verhuren", aldus Hochstenbach in de Volkskrant, die bovendien stelt dat het probleem van scheefhuur wordt overdreven. Volgens Conijn is het bovendien lastig om in te breken in het eigendomsrecht van corporaties.

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28