Politiek nieuwsoverzicht 1 november 2021: Brede roep in Kamer om compensatie corporaties

Vorige week was er vanwege de herfstvakantie geen politiek nieuwsoverzicht,maar afgelopen week is er veel gebeurd dat ook relevant is voor (toezichthouders) bij woningcorporaties. De verhuurderheffing stond weer prominent op de agenda van de Kamer bij het Belastingplan. In een debat met minister de Jonge (VWS) kwam de prestatieafspraken bij ouderenhuisvesting aan de orde. De Woningbouwimpuls is wederom overtekend met meer aanvragen dan beschikbaar budget. De bouwkosten blijven intussen stijgen. 

Verhuurderheffing
De behandeling van het Belastingplan leverde vorige week maandag een fel debat op over de uitwerking van de korting van 500 miljoen op de verhuurdersheffing. Veel partijen wezen erop dat deze korting grotendeels verdampt, omdat de opbrengst van de verhuurderheffing veel hoger uitvalt dan geraamd: 1,8 miljard in plaats van 1,4 miljard. Diverse partijen wijten dit aan het feit dat de hoogte van de heffing gekoppeld is aan de snel stijgende WOZ-waarde.

Met name VVD-Kamerlid Idsinga (woordvoerder Belasingen) kreeg de volle laag toen hij geen duidelijk antwoord kon geven of corporaties gecompenseerd moeten worden, maar ook de andere coalitiepartijen hielden hun kaarten tegen de borst zolang de formatiegesprekken lopen.

In de schriftelijke beantwoording op de vragen spreekt het kabinet tegen dat de gestegen opbrengsten vooral het gevolg zijn van een hogere dan geraamde WOZ-waarde. De hogere opbrengst zou het gevolg zijn van het feit dat er minder heffingsverminderingen voor bouw en verduurzaming zijn aangevraagd.

"Heffingsverminderingen kunnen pas worden verzilverd op het moment dat het totale project waarvoor heffingsvermindering is aangevraagd is afgerond. Door vertraging in de bouw zijn projecten minder snel afgerond dan was ingeschat. Hierdoor is de raming van toegekende heffingsverminderingen in 2021 bijgesteld van € 421 miljoen naar € 197 miljoen", zo valt te lezen.

Ook is het volgens de bewindslieden niet zo dat het effect van de 500 miljoen verdampt. "Het effect van deze structurele tariefverlaging loopt op tot € 922 miljoen in 2026 als gevolg van de WOZ-stijging. De maatregel heeft dus een structureel effect, dat niet verdampt maar mee oploopt met de WOZ-stijging", aldus de bewindslieden.

Wel erkent het kabinet dat de stijgende WOZ-waarde de opbrengst van de verhuurderheffing uiteindelijk weer op het niveau van 2021 zal brengen. "De € 500 miljoen tariefverlaging maakt het mogelijk de verwachte WOZ-stijging tot 2025 op te vangen. Als gevolg van deze en andere al geplande tariefverlagingen in 2022 en 2023 zal de opbrengst van de verhuurderheffing naar verwachting in 2030 weer op het niveau van 2021 liggen."

In het debat legde PvdA-Kamerlid Henk Nijboer nogmaals zijn eisen neer voor steun van de PvdA-fractie. Zo wil hij grotere stappen zetten in het afschaffen van de verhuurderheffing, wil hij een belasting invoeren voor verhuurders en moet het volkshuisvestingsfonds worden verlengd. De coalitie is in de Eerste Kamer afhankelijk van steun van de PvdA en GroenLinks. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Prestatieafspraken ouderenhuisvesting
Tijdens het notaoverleg Wonen en ouderenzorg, geïnitieerd door GroenLinks, maakte VVD'er Daniel Koerhuis afgelopen week gebruik van de mogelijkheid om na te vragen hoe de prestatieafspraken met corporaties worden ingevuld als voorwaarde voor de verlaging van de verhuurderheffing. Deze verlaging werd tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen afgesproken. 

Minister De Jonge liet doorschemeren dat het kabinet werkt aan landelijke prestatieafspraken, omdat deze effectiever zijn dan afspraken op corporatieniveau. Dit antwoord zorgde direct voor een lijst Kamervragen aan de verantwoordelijk minister Ollongren. "Hoe overweegt u te voorkomen dat corporaties kunnen meeliften op de landelijke prestaties van andere corporaties, zonder zelf prestaties te leveren?" aldus Koerhuis.

In de schriftelijke beantwoording van de gestelde vragen bij het debat over het Belastingplan werd dit bevestigd: "Daarbij lees het kabinet de motie zo dat in ieder geval op landelijk niveau afspraken gemaakt worden met de corporatiesector over de wijze waarop de extra middelen als gevolg van de verlaging van de verhuurderheffing de komende jaren worden ingezet".

Uit de beantwoording blijkt verder dat met de extra middelen "in theorie circa 45.000-50.000 extra sociale huurwoningen" kunnen worden gebouwd tot 2035. Minister Ollongren werkt momenteel de afspraken uit met Aedes en verwacht de Kamer hierover voor het einde van het jaar te informeren. 

De Jonge steunde tijdens het overleg de oproepen vanuit de Kamer om extra in te zetten op voldoende ouderenwoningen. Hij gaf beide onderstaande moties 'oordeel Kamer'. Deze zullen dus naar verwachting worden aangenomen. Het overleg markeerde verder vooral de urgentie van de taak om voor genoeg kwalitatieve ouderenhuisvesting te zorgen.

Ingediende moties, inclusief oordeel minister:

1) Motie CDA: verzoekt de regering de Rijksbouwmeester advies te vragen over (ver)bouwen voor ouderen en hun leefomgeving; Oordeel Kamer
2) Motie GroenLinks / VVD: verzoekt de regering bestaande obstakels voor tijdelijke mantelzorgwoningen te elimineren en te regelen dat onder de nieuwe Omgevingswet tijdelijke mantelzorgwoningen ook zijn toegestaan; Oordeel Kamer

Aanvragen woningbouwimpuls overschrijden beschikbare budget
Het In de derde tranche van de Woningbouwimpuls is al voor 358 miljoen aan aanvragen gedaan, terwijl er een budget van 250 miljoen beschikbaar is. Dat laat minister Ollongren weten in antwoord op Kamervragen van de VVD. "De uitkomst wordt eind dit jaar bekend gemaakt. Dan is er ook meer zicht op mogelijke overvraging van het budget in de derde tranche," aldus de minister. Nog even afwachten voor corporaties die een aanvraag hebben ingediend. 

Bouwkosten stijgen
Corporaties en bouwbedrijven roepen de hulp in van politiek Den Haag om de stijgende prijzen voor gas en stroom. Deze kostenstijgingen komen bovenop de gestegen kosten van bouwmaterialen. Corporaties vrezen dat bouwprojecten in de knel komen en bouwers komen in financiële moeilijkheden, omdat ze kosten niet kunnen doorberekenen aan hun opdrachtgevers.

Coen Springelkamp van corporatie Ymere bij BNR: "We maken ons wel zorgen. De gemiddelde bouwkostenstijging per jaar is twee à drie procent, maar we hebben nu een stijging tussen de zes en tien procent. Dat betekent dat we bij projecten die nog moeten starten, eerst kijken of we nog wel kunnen beginnen met de bouw."

Onder andere Bouwend Nederland vreest dat de door het kabinet aangekondigde compensatie voor de hogere energierekening niet genoeg zal zijn. Zij roepen op in gesprek te blijven. "Ook omdat forse stijgingen van materiaalkosten direct raken aan politiek maatschappelijke discussies over de betaalbaarheid van bijvoorbeeld woningen", aldus een woordvoerder in FD.

Artikel in het FD: 'Grote zorgen in de bouw over oplopende kosten' (mogelijk alleen abonnees)

Artikel BNR: 'Woningcorporaties in het nauw door hoge kosten materiaal en arbeid'

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28