Politiek nieuwsoverzicht 13 september 2021: Nederlanders straat op tegen woningnood, oplossing blijft complex

In het politieke nieuwsoverzicht van deze week: veel woonprotest, maar gaat het kabinet luisteren? Verder veel meningen over mogelijke oplossingen voor de wooncrisis en corporaties aan de lat voor allerlei maatschappelijke kwesties.

Het was druk op zondag 12 september in Amsterdam (en op andere plekken). Bezorgde inwoners van ons land gingen massaal de straat op vanwege het gebrek aan betaalbare woningen. De kranten stonden in aanloop daarnaartoe vol met experts die oplossingen aandragen, (waarover hieronder meer) maar gezien de grote variëteit aan oplossingen en de vele haken en ogen daarbij zal ook een nieuw kabinet de woningnood niet zomaar kunnen oplossen. Ook minister Ollongren liet afgelopen week in een interview in Trouw weten dat geduld nodig is. Verder wijst zij op de maatregelen die door het huidige kabinet al in gang zijn gezet. 

Het geduld lijkt echter steeds meer op te raken, zeker nu het erop lijkt dat de formatie niet heel snel rond is en het nog maar de vraag is of het kabinet de portemonnee gaat trekken op Prinsjesdag. 

"Wild west woningmarkt"
Jos van der Lans windt er in Trouw geen doekjes om. De woningmarkt is een "wild west" geworden die schreeuwt om regulering. Van der Lans is cultuurpsycholoog en o.a. één van de auteurs van de Canon van de Volkshuisvesting.

Een nieuw systeem moet beleggers verjagen en sociale huur bevoordelen. "Daar passen vergaande fiscale maatregelen bij, waardoor vermogens strenger worden belast en voor particuliere woningbezitters huurinkomsten gewoon als inkomen worden gezien en belast, tenzij kan worden aangetoond dat de gevorderde huur onder de sociale huurgrens is", aldus Van der Lans.

"Dat kan alleen succesvol worden ingevoerd als het verhuren van woningen, net als het bieden van zorg of onderwijs, gekoppeld wordt aan een vergunning van overheidswege. Zoals woningcorporaties zijn ‘toegelaten’, zo moeten ook particuliere verhuurders worden ‘toegelaten’."

Lees hier het artikel in Trouw

Huurquote
In NRC trekt economisch onderzoeker en oud-europarlementariër voor de PvdA Alman Metten de hervorming van de woningmarkt nog wat verder door. Volgens hem valt door de disbalans tussen kopers en huurders de woningmarkt samen met de discussie over arm en rijk. Daarom is een fundamentele wijziging in het woonbeleid nodig, stelt hij.

Metten stelt voor om een verplichte huurquote in te stellen. Dat wil zeggen dat huurders een percentage van het inkomen aan huur betalen. De rest wordt aangevuld door het Rijk.

"Dat kan als de overheid de huur boven 30 procent van het inkomen voor haar rekening neemt, en tegelijkertijd voor alle huurders de huurbescherming herstelt. Dat helpt specifiek lagere en middeninkomens, en draagt zo wezenlijk bij aan vermindering van de ongelijkheid in Nederland", aldus Metten.

"Om te voorkomen dat verhuurders de huren omhoog gooien omdat de staat toch betaalt, moeten wel alle huren door huurcommissies doorgelicht en gecorrigeerd kunnen worden. Reële huren moeten weer de norm worden. Verhoging van het minimumloon, waar alle politieke partijen voor lijken te zijn, kan de kosten van een door de overheid gefaciliteerde huurlimiet voor gezinnen verder beperken. Daarmee daalt immers de huurquote van de minst draagkrachtigen."

Artikel NRC: 'De deregulering van de vrije sector-huurmarkt heeft tot onbeschaamde huurstijgingen geleid'

Niet meer bakstenen
Ook in De Volkskrant wordt gepleit voor een radicale hervorming van het denken over volkshuisvesting als markt. Rens van Tilburg en Peter Blom van het Sustainable Finance Lab pleiten daarbij onder andere voor het uitbreiden van het puntensysteem in de huursector en het maximeren van de huurprijzen. Ook stellen ze voor dat de leennormen beperkt worden naar het niveau van de omringende landen en dat de hypotheekrenteaftrek verder wordt afgeschaft.

Artikel Volkskrant: Opinie: Met meer bakstenen los je de woningcrisis niet op

Ollongren heeft begrip, maar weinig te bieden
In een interview met Trouw in aanloop naar het Woonprotest heeft minister Ollongren weinig te bieden. Ze erkent dat er een probleem is, maar vult aan dat het complex is. Bovendien is er volgens haar al veel gedaan. "Het is verleidelijk om één oorzaak aan te wijzen. Maar echt, er spelen heel veel factoren mee. De vergrijzing bijvoorbeeld, en de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens. En ook de conjunctuur: na de financiële crisis van 2008 is de bouw enorm ingezakt. Er is geen toverstokje om alles in één keer op te lossen", aldus Ollongren.

Artikel Trouw: Alle begrip voor het Woonprotest, zegt de minister. ‘Maar alles kost tijd’

Meer ruimte voor corporaties
Sander Heinsman en Dirk Jan van der Zeep van woningcorporatie Portaal bepleiten in FD extra ruimte voor woningcorporaties om de wooncrisis op te lossen. Volgens hen zijn de corporaties zwaar de dupe van de verhuurderheffing. "Intussen hebben zij onvoldoende financiële middelen om te investeren in cruciale opgaven als sociale woningbouw, renovatie en verduurzaming. Het behoeft geen betoog dat deze noodzakelijke investeringen elk jaar dat ze worden uitgesteld dringender en ingrijpender worden", aldus de twee. De corporatie laat weten sympathiek te staan tegen het Woonprotest, maar dat een gevraagde huurbevriezing voor vijf jaar niet op te brengen is.

Artikel FD: Wie de wooncrisis wil oplossen, moet de corporaties de ruimte geven

Intussen in de Tweede Kamer... 
Tussen formatieperikelen, Afghanistan en corona deze week, wordt in de Tweede Kamer ook naar corporaties gekeken om maatschappelijke problemen op te lossen of daar een bijdrage aan te leveren.

Luchtvervuiling
Zo wil de PvdA dat het kabinet met corporaties in gesprek gaat over luchtvervuiling. Met name over schrijnende gevallen waarbij mensen ziek worden van de luchtvervuiling. Dat bleek afgelopen week bij het commissiedebat Leefomgeving. PvdA-Kamerlid De Hoop vroeg staatssecretaris Van Weyenberg in gesprek te gaan met corporaties. "Je moet kunnen vluchten naar een gezonde omgeving", stelde hij. Van Weyenberg zegde toe deze vraag bij zijn collega Ollongren neer te leggen.

Groen in de stad
GroenLinks en het CDA zijn voor 'Groen in de stad'. Kamerleden Laura Bromet (GL) en Derk Boswijk (CDA) dienden een initiatiefnota in, met daarin hun inzet op natuurinclusief bouwen. In een overleg vroeg de VVD zich af of deze ontwikkeling ten koste zou kunnen gaan van de bouwproductie, maar volgens CDA en GroenLinks is de klimaatopgave nu eenmaal ook urgent.

"Er moeten voor 2030 één miljoen woningen worden gebouwd. Echter staat Nederland ook voor grote uitdagingen als klimaatverandering, biodiversiteit en het welzijn van inwoners. Natuurinclusief bouwen biedt hiervoor een uitkomst. In iedere fase van het bouwproces moet slim worden nagedacht over hoe woningbouw en groen elkaar kunnen versterken", aldus de partijen.

Verder verdedigen de partijen de door hun voorgestelde afstandsnorm van 350 meter. Volgens hen moet voor iedereen binnen 350 meter van hun woning een groenvoorziening beschikbaar zijn.

Het kabinet werkt nog aan een reactie op de aangenomen motie die verzoekt om natuurinclusief bouwen op te nemen in het Bouwbesluit.

Internetconsultatie weeskinderen in corporatiewoningen
Afgelopen week is de ministeriële regeling in consultatie gegaan die het voor woningcorporaties mogelijk moet maken om weeskinderen maximaal twee jaar een tijdelijk huurcontract te geven. Dit moet voorkomen dat kinderen na het overlijden van hun ouder snel uit huis worden gezet. De afgelopen tijd was hierover veel ophef na een aantal vergelijkbare gevallen.

Internetconsultatie: Regeling tijdelijke huurcontracten wezen

Het politiek nieuwsoverzicht 'Actueel in de volkshuisvesting' op het gebied van belangenbehartiging wordt door de VTW gemaakt in samenwerking met 1848.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Geurts, senior beleidsmedewerker Public Affairs en Communicatie: h.geurts@vtw.nl // 06 46 87 99 28