Niet de prestatieafspraken zelf, maar het goede gesprek over die afspraken levert de meeste toegevoerde waarde op voor de lokale volkshuisvestelijke opgave. Dat stelt adviseur Jos Koffijberg die samen met bestuurskundige Hans de Bruijn een essay schreef over de dynamiek in de lokale driehoek, in opdracht van de stichting Visitatie Woningcorporaties (SVWN).
Tekst: Lisette Vos
Jos Koffijberg (Galan Groep en tot februari 2020 directeur van SVWN) heeft samen met Hans de Bruijn (TU Delft) 100 visitaties geanalyseerd en verdiepende gesprekken met betrokkenen gevoerd. Op basis van hun inzichten schreven zij een essay over de dynamiek in de lokale driehoek, met onder meer lessen voor gemeente, corporatie en huurders in de lokale driehoek (zie overzicht onderaan). Sinds 2019 maken de kwaliteit van prestatieafspraken én het proces om tot die afspraken te komen onderdeel uit van de visitatie.
 |
Maatschappelijke rol RvC
Toezichthouders van corporaties zitten niet aan tafel bij het overleg in de driehoek over de prestatieafspraken, maar spelen – in de tweede ring – volgens Koffijberg wel degelijk een rol. In de visitatie ligt de nadruk op de maatschappelijke rol van RvC. ‘De maatschappelijke prestaties van de corporaties, daar draait het om. Als RvC houd je toezicht op de prestaties, maar ben je ook een klankbord voor het bestuur. Als RvC kan je aan de voorkant van gedachten wisselen over de prestatieafspraken.’
Jaarlijks ritueel
Volgens Koffijberg en de Bruijn ligt het gevaar op de loer dat het maken van prestatieafspraken een jaarlijks ritueel wordt. Toezichthouders die dat signaleren kunnen dat aan de orde stellen. ‘Je moet voorkomen dat prestatieafspraken éénmalig worden opgesteld, en dat het dan klaar is. Je moet in de lokale driehoek in gesprek blijven over de lokale volkshuisvestelijke opgave. Die lokale situatie kan veranderen. Het gaat dus niet zozeer om de afspraken zelf, juist de dialoog is van toegevoegde waarde. De RvC kan dit proces bewaken.’
Conflict
Volgens Koffijberg kan de RvC eventueel een rol spelen als een conflict in de lokale driehoek dreigt of de verhoudingen niet goed zijn. ‘Het loopt niet altijd goed. Neem bijvoorbeeld een wethouder die welwillend is, maar de gemeenteraad tegenover zich heeft die geen sociale woningbouw wil. RvC-leden hebben hun eigen netwerk en, als het goed is, een antenne voor wat er speelt. Als zij signalen ontvangen dat het niet goed loopt in de lokale driehoek, dan moeten zij dat minstens aan de orde stellen.’
Complexiteit
De complexiteit van de lokale opgave die verder gaat dan alleen woningen bouwen, werpt de vraag op over welke thema’s de lokale driehoek prestatieafspraken moet maken én welke partners zouden moeten aanschuiven. Koffijberg constateert dat bijvoorbeeld zorgpartijen geen partij zijn in de prestatieafspraken. ‘Het is een risico om het overleg over de prestatieafspraken uit te laten dijen, maar indirecte verbindingen met de zorg en andere partners zijn er natuurlijk wel. Dat maakt het complex. Het wemelt lokaal vaak van losse convenanten en afspraken. Als RvC moet je daar alert op zijn.’
Lokale vierhoek
Is een lokale vierhoek, inclusief de zorg, wenselijk? Koffijberg heeft niet een eensluidend antwoord. ‘Ik verbaas mij erover dat de zorg soms alleen ad hoc bij de lokale driehoek aanschuift, maar de afspraken niet ondertekent. Je zou dat dan toch verwachten. Aan de andere kant heb er ik begrip voor dat de lokale driehoek de opgave, juist vanwege die complexiteit, afbakent. Dat neemt niet weg dat corporaties verbindingen moeten zoeken, in lokale netwerken om complexe problemen in de wijken samen op te lossen. Houd daar als RvC ook toezicht op.’
---
Lessen voor de driehoek
---
Meer informatie
Het volledige essay Dynamiek in de lokale driehoek te downloaden op de website van SVWN: https://www.visitaties.nl/nieuws/dynamiek-in-de-lokale-driehoek
Platform 31 heeft Hans de Bruijn (TU Delft) en Claudia Swiers (directeur SVWN) over dit thema geïnterviewd. Bekijk de 'Deep Dive Lokale Samenwerking' op YouTube.