Reactie VTW op internetconsultatie saneringskader

Op 4 februari jl. is de internetconsultatie over een wijzing van de Woningwet inzake het saneringskader gesloten. Het saneringskader voor woningcorporaties is in 2019 geëvalueerd in de evaluatie van de Woningwet. Het ministerie van BZK heeft hierop een aantal wijzigingsvoorstellen gedaan waarmee ze beogen de Woningwet te verbeteren. De VTW is kritisch op de beoogde wetswijziging. Ook Aedes, mr. Eelkje van de Kuilen (AKD) en Finance Ideas laten zich in dergelijke bewoordingen uit over divers onderdelen van de wetswijzging.

De VTW richt zich in haar reactie met name op de toevoeging in een nieuw artikel 56b in de Woningwet. Hierin wordt een aanwijzingsbevoegdheid gegeven aan de minister (lees: de Autoriteit Woningcorporaties) bij een sanering. De VTW hoopt allereerst dat dit een theoretische bevoegdheid zal zijn, die in de praktijk niet hoeft worden ingezet. Toch vindt de VTW dit een principieel verkeerde ontwikkeling; het geeft de Aw een nieuwe mogelijkheid om in het beleid van een corporatie in te grijpen. In het wetsvoorstel en de toelichting wordt 'aanwijzing' maar liefst 33 keer genoemd, wat een indicatie geeft hoe veel gewicht het ministerie aan deze aanwijzingsbevoegdheid hecht.

Uit onze reactie: 'Het maakt inbreuk op de interne governance van de corporatie en de facto kan de Rijksoverheid (middels de Aw) voor één specifieke corporatie of meerdere corporaties in de regio rondom een te saneren corporatie besluiten nemen. Aedes geeft bijvoorbeeld aan dat de Aw corporaties kan dwingen te fuseren. Bij de invoering van de Woningwet 2015 is ook duidelijk bepaald dat de Autoriteit Woningcorporaties geen volkshuisvestelijk toezichthouder is. We zien nu op dit punt en op andere dossiers dat die ontwikkeling van de Aw tot volkshuisvestelijk toezichthouder stapje voor stapje wel gemaakt wordt. Al met al vinden wij de nieuwe aanwijzingsbevoegdheid in art. 56b een ongewenste inmenging van de Rijksoverheid op woningcorporaties als private organisaties.'

Aanbestedingsplicht corporaties?
De VTW geeft bovendien aan (net als Aedes) dat deze nieuwe aanwijzingsbevoegdheid de slepende discussie tussen Nederland en de Europese Commissie over een eventuele aanbestedingsplicht kan beïnvloeden. Met deze voorgestelde wijziging kan de overheid immers ingrijpen in het beleid van de corporatie, wat uitgelegd kan worden dat corporaties onder 'beheer' van het Rijk staan - en daarmee verplicht kunnen worden Europeesrechtelijk te moeten aanbesteden.

Kritiek van anderen
In haar reactie geeft Van de Kuilen, juridisch expert op het gebied van de Woningwet, het ministerie in overweging om deze aanwijzingsbevoegdheid niet in te voeren. In haar woorden is het 'middel erger dan de kwaal'. Ook is zij kritisch op de normen voor financiële ruimte voor regiocoporaties en andere onderwerpen. 

Vanuit Finance Ideas zijn twee reacties gekomen: van Daan Vrijmoedt en prof. Johan Conijn. Vrijmoedt gaat in op de wijzigingsvoorstellen en concludeert onder andere: 'De regelgeving maakt saneren hoe langer hoe meer een uitzondering, waarbij regionale corporaties gedwongen kunnen worden mee te werken aan een oplossing. De lat voor deze gedwongen hulp (niet binnen tien jaar aan de ratio’s voldoen), ligt lager dan de lat voor sanering (acute financiële problemen). De werking van de sanering zelf wordt niet volledig scherp.' 

Prof. Conijn heeft een uitgebreide notitie geschreven. Hij schrijft in de oplegger: 'Samenvattend is de eindconclusie dat het voorgestelde saneringskader niet in het belang is van de huurders en niet in het belang is van de volkshuisvesting. Deze conclusie rechtvaardigt dat het voorgestelde wetsvoorstel wordt heroverwogen.'

Reacties op saneringskader
VTW
Aedes
AKD- Eelkje van de Kuilen
Finance Ideas - Daan Vrijmoedt
Finance Ideas - Johan Conijn