Essay uit 2019 van Dominic Schrijer, geschreven na 25 jaar in het openbaar bestuur als wethouder en burgemeester in verschillende (deel-)gemeenten aan de Maas, vandaar de titel. Deze recensie is van de hand van Ben Plandsoen, lid RvC Woongroep Marenland.
De ondertitel: ‘de verbindende kracht van Vitale Coalities’ geeft de kern van het essay weer. De stelling van Schrijer is dat grote maatschappelijke opgaven alleen op te lossen zijn in gemeenschappelijkheid. Er is een samenspel nodig tussen de publieke sector (overheden en overheidsdiensten), de private sector (bedrijven en kapitaalverstrekkers), de particuliere sector (burgers en burgerinitiatieven) en de maatschappelijke sector (woningcorporaties, scholen, verenigingen en ook kerken). De voorwaarden voor deze Vitale Coalities onderbouwt hij vanuit sociologisch en bestuurskundig onderzoek.
Schrijer noemt dit het ‘Groeimodel’, geënt op het Rijnlands Model: in plaats van je te richten op de korte termijn, op het eigen rendement en succes, is het beter uit te gaan van een bredere visie en gezamenlijk te investeren in maatschappelijke ontwikkelingen die pas op wat langere termijn effect sorteren. Overigens staat dat ieders eigenbelang niet in de weg omdat wanneer de samenleving er beter van wordt, iedereen profiteert.
Tegenover het ‘Groeimodel’ zet Schrijer het ‘Knoeimodel’ dat ontstaat wanneer een speler uit één van de vier sectoren ontbreekt of juist dominant is; de gedeelde maatschappelijke verbondenheid niet onderschrijft. Dit ontbreken van de betrokkenheid bij elkaar en bij de samenleving, onderbouwt hij mooi aan de hand van de ontwikkeling van marktwerking in de verzorgingsstaat en de participatiesamenleving.
Ook het Groeimodel wordt geïllustreerd vanuit de naoorlogse geschiedenis zoals de wederopbouw en de industriepolitiek in die jaren, aangevuld met voorbeelden uit de praktijkervaringen van Schrijer zelf. Zijn beschrijving van de twee modellen vult Schrijer goed aan met enkele pagina’s over besluitvormingsprocessen en de mogelijkheden verandering te bewerkstelligen. Vooral hier kom je de ervaren bestuurder tegen. Met zijn analyse en reflecties laat hij verder zien dat het concept van Vitale Coalities niet alleen lokaal en regionaal kan werken, maar ook interessant is voor maatschappelijke problemen op nationaal en internationaal niveau; een mooi voorbeeld is wel de coronacrisis waar we ten tijde van het schrijven van deze recensie nog in zitten.
Waarom is dit essay interessant voor woningcorporaties? Meer en meer is in de Raden van Commissarissen oog voor de maatschappelijke rol van de woningcorporatie. Daarom moet de vraag beantwoord zijn welke waarde de woningcorporatie toevoegt aan de lokale en regionale samenleving. Het antwoord op deze vraag gaat verder dan de zorg voor volkshuisvesting zoals we die allemaal kennen, het gaat ook over duurzaamheid en leefbaarheid in de lokale samenleving, het gaat over de eigen leefwereld van elke afzonderlijke huurder. Dan is een goede interactie met de maatschappelijke context belangrijk, voor de bestuurder en voor de toezichthouder. Dan is het inzicht in welke factoren bijdragen aan een vruchtbare samenwerking heel interessant, evenals zicht op de voorwaarden waaraan een woningcorporatie moet voldoen om hierin een goede speler te zijn.
Ben Plandsoen
lid RvC Woongroep Marenland