‘Eengezinswoning nog te vaak de standaard’ - interview met Jessica van Eijs, Tweede Kamerlid D66 over wooncrisis en impact coronacrisis

Het gaat niet alleen om veel woningen bouwen, maar vooral ook om de woonbehoeften van mensen. Dat stelt kamerlid Jessica van Eijs van coalitiepartij D66 over de crisis op de woningmarkt. ‘De eengezinswoning is nog vaak de standaard, terwijl de eerste vraag moet zijn: voor wie wil je bouwen?’

Tekst: Lisette Vos

Net voor de coronacrisis uitbrak, debatteerde de Tweede Kamer – toen nog met de plaatsvervanger van minister Ollongren (D66) - over de crisis op de woningmarkt. Alle partijen zijn het erover eens dat bouwen, bouwen, bouwen noodzakelijk is om het grote tekort aan woningen terug te dringen. De coronacrisis én het stikstofdossier maken het er niet eenvoudiger op om die woningen snel te realiseren.

Crisis of niet: woningen gaan wellicht een eeuw mee, dus corporaties moeten de goede woningen bouwen, stelt Van Eijs. ‘De standaardwoning is nog steeds een eengezinswoning. Alleen woont er maar in 11 procent van de bestaande corporatiewoningen een traditioneel gezin. De bevolking is veel diverser. Senioren, eenoudergezinnen, alleenstaanden hebben ieder hun eigen wensen. Daar moet je op inspelen.’

Rem op investeringen
Volgens de corporaties zet de verhuurderheffing een rem op de investeringen. Vorig jaar hebben ze te weinig gebouwd, stelt Van Eijs daar tegenover, terwijl er geld op de plank lag. Op langere termijn zal die investeringsruimte wel minder worden, verwacht ze. Maar om precies te weten hoeveel ruimte corporaties hebben om te investeren in nieuwbouw en duurzaamheid, wacht ze de uitkomst van het onderzoek af (op basis van de motie Ronnes). ‘Dat onderzoek schept hopelijk duidelijkheid.’

De verhuurderheffing is voor D66 nog niet direct van de baan, stelt Van Eijs als ze vooruitkijkt naar de verkiezingen in 2021. ‘We houden de vinger aan de pols. Er moeten veel meer huizen worden gebouwd, dat is onze inzet. Maar we zijn niet van gratis bier. Als de verhuurderheffing vervalt, kan je op andere thema’s minder uitgeven. We moeten in een breder verband een afweging maken.’

Expertteam Woningbouw
Een ander knelpunt in de crisis op de woningmarkt, is het gebrek aan locaties. Eerder dit jaar diende D66 met de VVD en CDA een motie in om in te grijpen bij de bouwplannen op voormalig vliegveld Valkenburg, waarover al vijftien jaar werd gediscussieerd. ‘Dat is een extreem voorbeeld, maar geeft wel aan hoe complex de lokale situatie kan zijn. De machinerie moet in beweging komen. Provincies en gemeenten kunnen een beroep doen op het Expertteam Woningbouw om belemmeringen weg te nemen en de bouw te versnellen.’

Wat de impact is van de coronacrisis, is volgens Van Eijs moeilijk te voorspellen. ‘Maar we kunnen ons niet permitteren om meer vertraging in de bouw op te lopen. In de vorige crisis in 2008 is dat wel gebeurd. We moeten druk op de ketel houden.’ Volgens Van Eijs kunnen ook bouwbedrijven een belangrijke bijdrage leveren door sneller en slimmer te bouwen.

Huurverhoging per 1 juli
In de coronacrisis pleiten meerdere fracties ervoor om alle huurverhogingen per 1 juli te bevriezen om te voorkomen dat huurders in de problemen komen. Van Eijs vindt een algehele bevriezing van de huren een sympathiek voorstel, maar volgens haar lost dit niet de problemen op voor mensen die fors minder verdienen of geen inkomen meer hebben. ‘Belangrijk is dat zij een inkomen houden. Daar zijn regelingen voor, voor werknemers, zzp’ers en ondernemers.’

Als mensen ondanks deze maatregelen alsnog in de knel komen, dan moet daar een oplossing voor komen, zoals een maand geen huur betalen. Van Eijs: ‘Dat helpt mensen echt. Met verhuurders zijn afspraken gemaakt om zich soepel op te stellen als een huurder de huur niet kan betalen. D66 houdt de verhuurders aan deze afspraak.’ Bovendien, stelt Van Eijs, heeft de minister geregeld dat huurders in deze crisis niet uit hun huis gezet worden.

Stikstofdossier
Een andere complicerende factor in de crisis op de woningmarkt is het stikstofdossier. Het recente rapport Remkes laat volgens D66 aan duidelijkheid niets te wensen over: een halvering van de stikstofuitstoot in 2030 is nodig om de natuur te herstellen. ‘We willen de uitstoot van de landbouw fors terugdringen, zodat we ruimte hebben om huizen te bouwen. Woningbouw is ook niet de grootste vervuiler, dus zal ook niet het grootste deel van de oplossing zijn, maar we moeten daar wel naar kijken. Innovatie in de bouw kan deels een oplossing zijn.’

Eigen plan trekken
Van Eijs roept corporaties en toezichthouders op om niet te veel naar politiek Den Haag te kijken, maar vooral hun eigen plan te trekken. Wat is de strategie voor de lange termijn, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid? ‘Weet wat je wil voor de toekomst, dan kan je als corporatie vaak meer dan je denkt. Je kan afwachten tot er meer duidelijkheid is over de energietransitie die in 2050 klaar moet zijn. Maar je kan bij een schilderbeurt bijvoorbeeld ook het glas vervangen als dat nodig is.’

Woondroom
En tot slot: hoe beschrijft Van Eijs haar droom voor de woningmarkt? ‘Ik zie een bijenkorf voor mij in de natuur, waar bewoners in en uitvliegen. Waar zij kunnen wonen zoals zij willen. Met flexibele woonconcepten. Duurzaam en circulair.’

Interviews Tweede Kamerleden
De VTW laat in een interviewserie Tweede Kamerleden aan het woord over onder meer de crisis op de woningmarkt en de rol van (intern) toezicht. Dit is de zesde aflevering. Eerder kwamen Daniel Koerhuis (VVD), Erik Ronnes (CDA), Paul Smeulders (GroenLinks), Sandra Beckerman (SP) en Henk Nijboer (PvdA) aan het woord.