‘Toezichthouders moeten rugdekking geven’ - interview met Dominic Schrijer over vitale coalities

Dominic Schrijer, toezichthouder bij twee corporaties, heeft een model ontwikkeld voor vitale coalities voor onder meer complexe problemen in wijken waarin corporaties een grote rol spelen. RvC-leden moeten kennis hebben over de rol van hun corporatie in die coalities en weten wat er speelt in de wijk, stelt Schrijer. ‘En als het nodig is rugdekking geven aan de bestuurder.’

Tekst: Lisette Vos

Schrijer is ruim zeven jaar toezichthouder bij Haag Wonen en ruim zes jaar bij Havensteder in Rotterdam. Daarnaast hij heeft 25 jaar ervaring in het openbaar bestuur, onder meer als wethouder in Rotterdam en burgemeester van Zwijndrecht. Op basis van die ervaring én op basis van inzichten uit de bestuurskunde schreef hij een essay over de verbindende kracht van vitale coalities. ‘Waarom werkt het de ene keer wel als partners samenwerken, en de andere keer niet?’

Samen mouwen opstropen
Schrijer kijkt in zijn essay in vogelvlucht terug op ontwikkelingen in Nederland. Schrijer, tegenwoordig voorzitter van de brancheorganisatie voor de binnenvaart, staat onder meer stil bij de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. De urgentie om het land samen weer op te bouwen was groot, alle partijen - de overheid, de maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en de burgers - stroopten samen de mouwen op om de samenleving te dienen.

Groeimodel
De wederopbouw is een sprekend voorbeeld van het groeimodel van vitale coalities dat Schrijer in zijn essay beschrijft. Als de vier partijen - overheid, maatschappelijke organisaties (zoals corporaties), bedrijfsleven en de burgers - samen en gelijkwaardig investeren in de samenleving, dan profiteert iedereen daarvan. Als één van de partijen echter te dominant wordt (zoals het bedrijfsleven in de periode dat de vrije markt een hoge vlucht nam), is de balans weg en spreekt Schrijer over een knoeimodel. ‘Dat leidt op zijn best tot suboptimale oplossingen.’

Voorwaarden vitale coalitie
Voor een vitale coalitie zijn vijf voorwaarden nodig, stelt Schrijer mede op basis van zijn ervaringen in het lokaal bestuur én inzichten van bestuurskundige Pieter Tops. Die voorwaarden zijn: urgentie om het probleem aan te pakken, een gedeelde visie over de toekomst, ruimte voor pioniers én mensen die verbinden, bestuurders die rugdekking geven aan de pioniers en, tot slot, voldoende geld en menskracht.

Inzicht beperkt
Maar ook dan kan het lastig zijn om in te schatten welke oplossing voor een complex probleem nodig is. Zelfs het inzicht in het probleem is soms beperkt. Denk bijvoorbeeld aan de energietransitie. Hoe ga je dan als vitale coalitie aan de slag? Volgens Schrijer volgen de partijen dan eerder de bekende weg, en nemen ze kleine stappen en varen ze deels op hun intuïtie. ‘Maar dan kan het moment komen dat de tijd rijp is om wel snel tot oplossingen te komen.’

Rugdekking bestuur en pioniers in de wijk
Toezichthouders (van bijvoorbeeld corporaties) noemt Schrijer niet in zijn essay. Volgens hem moeten zij – net als de bestuurders – rugdekking geven. ‘Zij moeten de urgentie kennen van de problemen die in de wijk spelen. Tijdens een werkbezoek bijvoorbeeld kunnen zij met eigen ogen zien wat er speelt. Als een vitale coalitie voor een vernieuwende aanpak kiest, moeten zij het bestuur en pioniers in de wijk rugdekking geven. Ook als je niet weet of de aanpak voor 100 procent goed uitpakt, als de urgentie hoog is moet je lef tonen.’

Uitnodiging om mee te denken
Schrijer heeft het essay geschreven voor mensen die betrokken zijn bij en/of werken aan het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken. Hij nodigt hen uit om mee te denken of te reageren. ‘Mijn denken over vitale coalities is zeker nog niet afgerond. Ik hoor graag wat anderen op basis van hun ervaring in de praktijk kunnen bijdragen.’

Meer informatie over essay vitale coalities:
Het essay Groeien aan de Maas: de verbindende kracht van vitale coalities van Dominic Schrijer (pdf, 8MB)

Meer informatie over Governance van lokale netwerken: 
De VTW heeft in september 2019 een ledencongres gehouden over het thema ‘Governance van lokale netwerken’. In de VTW-special over dit thema komt onder anderen directeur-bestuurder Hedy van den Berk van Havensteder aan het woord (zie pag. 15)

De VTW-special is doorbladerbaar te bekijken via:
https://issuu.com/ojocomm/docs/vt1901_magazine?fr=sZWNiZjMxNTkyOA