Corporaties zijn de startmotor van de verduurzaming van alle woningen. Volgens Bernard Wientjes, voorzitter van de Taskforce Bouwagenda, is het noodzakelijk dat zij samenwerken in grootschalige projecten. Tijdens de VTW-themabijeenkomst riep hij de aanwezige toezichthouders op om hun bestuurder in deze aanpak te steunen. ‘Of hier en daar tot die aanpak te dwingen.’
Tekst: Lisette Vos
De lat ligt hoog: in 2050 moeten alle 7 miljoen woningen CO2-neutraal zijn. Dat betekent volgens Wientjes dat er 1000 woningen per dag van het gas af moeten. ‘Als het er 100 per week zijn, dan zijn het er veel. Dat betekent dat de achterstand elke dag oploopt,’ schetste Wientjes tijdens de VTW-bijeenkomst over vernieuwend opdrachtgeverschap en duurzaamheid in een notendop de stand van zaken.
Versnellen
Als voorzitter van de Taskforce Bouwagenda is Wientjes aangesteld om de verduurzaming van alle woningen te versnellen en belemmeringen weg te nemen. Corporaties spelen hierin, met de 2,4 miljoenen woningen die zij bezitten, een sleutelrol. ‘Hoe eerder we de trein in beweging krijgen, hoe groter de kans is dat we de ambities gaan halen. Bij de corporaties kunnen we beginnen om de verduurzaming uit te rollen.’
Corporaties kunnen volgens Wientjes alleen grote aantallen halen als ze samenwerken in grootschalige projecten. Denk aan vergelijkbare type woningen van verschillende corporaties. Wientjes stelt daarnaast de wijkaanpak centraal. ‘In de wijk heb je naast huurwoningen, soms van verschillende corporaties, ook particuliere woningen en andere gebouwen als scholen. Het gaat niet vanzelf. We zullen moeten samenwerken.’
 |
Technieken innoveren
De bal ligt volgens Wientjes ook bij de bouwsector die moet innoveren. Hiervoor is onder meer het Bouw en Techniek Innovatie Centrum opgericht, waarin overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven samenwerken. ‘Innovaties zijn essentieel. Met de warmtepompen die nu op de markt zijn, redden we het niet. Het doel is dat we met de juiste technieken de kostprijs kunnen verlagen, zodat we met een lagere energieprijs de kosten kunnen compenseren.’
Verhuurderheffing
Een derde fundament – naast een grootschalige aanpak en innovaties – is dat er voldoende geld beschikbaar moet zijn. Een heikel punt is en blijft de verhuurderheffing, waar niet aan wordt getornd. Het kabinet stelt wel 100 miljoen euro ter beschikking. Een subsidieregeling voor de sector is in de maak, waarin mogelijk de voorwaarde staat dat een corporatie minimaal met een andere corporatie moet samenwerken. ‘Je kan zeggen die 100 miljoen is te weinig. Maar het is een begin. We moeten starten.’
Betaalbaar voor de huurder
Een van de aanwezige toezichthouders stelde dat woningen wel betaalbaar moeten zijn voor de doelgroep van de corporaties. ‘Naar een Tesla van een ondernemer gaat meer belastinggeld dan naar een sociale huurwoning. In die woningen wonen de mensen die het hardst nodig hebben.’ Wientjes stelde dat de Bouwagenda politiek neutraal is, maar hij erkent dat de bijdrage van de overheid laag is. ‘Toch zou ik tegen corporaties willen zeggen: ga aan de slag. Dan komt de overheid ook meer in beweging.’
Opdrachtgeverschap op de agenda
In het tweede deel van de bijeenkomst was het woord aan Margriet Drijver, interim-bestuurder en boegbeeld van de Renovatieversneller (aanjager van de verduurzaming van sociale woningen). Samen met Emile Spek, toezichthouder bij De Key, houdt Drijver voor de VTW door het jaar heen workshops over toezicht op opdrachtgeverschap. De missie van Drijver en Spek is dat elke RvC professioneel opdrachtgeverschap op de agenda zet, of het nu gaat om onderhoud of verduurzaming.
 |
Verspillen
Ook tijdens de themabijeenkomst was Drijver gedreven om haar missie uit te dragen. Professioneel opdrachtgeverschap levert winst op, is haar overtuiging. ‘We hadden net een discussie over 100 miljoen. Dat die bijdrage van de overheid voor de verduurzaming veel te weinig is. We zijn allemaal tegen de verhuurderheffing. Tegelijkertijd stel ik dat we als sector veel geld verspillen. Door slimmer en beter samen te werken, ook met de bouwbedrijven, kunnen we geld verdienen.’
Een voorbeeld: Drijver sprak met een fabriek die betongevels produceert. ‘Als die fabriek helemaal vol zit, kan het bedrijf 15 procent korting leveren. Maar bij corporaties gaat vaak veel mis: er wordt getreuzeld over de besluitvorming of de voorbereiding is niet goed. Dat leidt tot uitstel waardoor de productie stilligt.’
Kleinschalige innovaties
Aan de hand van stellingen wakkerde Drijver de discussie aan met aanwezige toezichthouders. Niet iedereen kon zich vinden in de oproep om meer samen te werken om in grote aantallen woningen te verduurzamen. ‘Theoretisch klopt het, maar het is best moeilijk om samen te werken. En die aanpak kan leiden tot meer faalkosten. Ik zou meer kiezen voor kleinschalige innovaties. Als het werkt, kan je het grootschalig uitrollen.’
Eénduidige vraag
Volgens Drijver betekent meer samenwerken niet per definitie dat corporaties samen een project oppakken. Een andere vorm van samenwerking is dat dat de sector specificaties voor onderhoud standaardiseert, zoals dat ook gebeurt voor de ICT bij corporaties. ‘De industrie kan dan aan de slag met een éénduidige vraag.’
Experimenteren
Ze pleit daarnaast voor meer ruimte om te experimenteren. Gaat het mis, dan gaat het mis. ‘We moeten het lef hebben om iets uit te proberen en de kans te lopen om te struikelen. Van briljante mislukkingen leer je het meest.’
Sleutel tot succes
De toezichthouder heeft de sleutel tot succes in handen, stelt Drijver tot slot. ‘U bent diegene die de bestuurder kan aanspreken. Wat is zijn of haar visie, waar loopt hij of zij tegenaan, waar kan u als toezichthouder mee helpen. Stap daarbij niet in de valkuil van de inhoud, maar ga het goede gesprek aan. De VTW heeft samen Aedes een handreiking opgesteld, waarin vragen staan die u als RvC kan stellen.’
VTW-handreiking Toezicht op opdrachtgeverschap (waaraan Margriet Drijver heeft meegewerkt):
https://www.vtw.nl/publicaties/handreiking/toezicht-op-opdrachtgeverschap/
Interview VTW met Margriet Drijver en Emile Spek over opdrachtgeverschap:
Meer informatie over de Bouwagenda: https://debouwagenda.h5mag.com/de_bouwagenda/cover
Video kick-off Renovatieversneller:
https://www.youtube.com/watch?v=UBbdE4bwOhI