Corporaties staan voor een grote opgave om hun woningen te verduurzamen. Door de krachten te bundelen en met bouwbedrijven langdurig samen te werken, kunnen corporaties meer bereiken. ‘Deze opgave vraagt om innovatie in techniek, opdrachtgeverschap én toezicht,’ stellen directeur-bestuurder René Scherpenisse en RvC-voorzitter Sander van Bodegraven van Tiwos.
Tekst: Lisette Vos
De VTW-themabijeenkomst op dinsdag 26 november a.s. gaat over de ambities van de sector om het woningbezit te verduurzamen: in 2050 moeten alle woningen CO-2 neutraal zijn. Om dat doel te bereiken, is vernieuwend opdrachtgeverschap nodig. Hoe pak je samenwerking met de markt aan en wat betekent dit voor het toezicht?
Als één van de voorlopers in de sector heeft Tiwos al de daad bij het woord gevoegd. Samen met Thuisvester, TBV Wonen en Wonen Breburg maakt de corporatie uit Tilburg deel uit van de Brabantse Duurzaamheids Alliantie (BDA). In deze alliantie werken zij samen met vijf bouwbedrijven waarmee zij al goede ervaringen hebben, en met Aedes en Bouwend Nederland. Doel is om woningen sneller, beter en goedkoper te verduurzamen.
Vraag bundelen
Volgens directeur-bestuurder René Scherpenisse van Tiwos vraagt deze aanpak om vernieuwend opdrachtgeverschap. Stap één is dat corporaties de vraag bundelen om die als één opdrachtgever aan de markt aan te bieden. Met de geselecteerde bouwbedrijven bouwen zij een langdurige relatie op. Dat biedt beide partijen voordelen: bouwbedrijven hebben continue werk voor de langere termijn en corporaties kunnen op de bouwbedrijven bouwen. Corporaties maken gebruik van de expertise van de aannemers en kunnen – vanwege het volume – een lagere prijs bedingen.
 |
(René Scherpenisse)
De eerste stap is gezet: de Brabantse Duurzaamheids Alliantie gaat in de komende vier jaar duizenden woningen van de vier corporaties in West-Brabant verduurzamen. Het gaat daarbij onder meer om het isoleren van de buitenschil van dezelfde type woningen: grondgebonden, naoorlogse woningen. ‘We beginnen met een beperkte opdracht, en we hopen dat meer corporaties zich bij de alliantie aansluiten. Daarnaast hebben we in het contract vastgelegd dat de deelnemende bouwbedrijven elk jaar met een innovatieve oplossing komen.’
Loslaten
Voor enkele corporaties was deelname aan de Brabantse Duurzaamheids Alliantie nog een stap te ver. Volgens Scherpenisse is het vernieuwend opdrachtgeverschap een spannend proces. ‘Je merkt dat bijvoorbeeld intern in de organisatie. We stellen als corporaties in de alliantie samen op wát we willen bereiken. Maar hóe dat gebeurt, dat laten we aan de bouwbedrijven over. Dat deel moet je durven loslaten.’
Pieken en dalen
RvC-voorzitter Sander van Bodegraven is ‘buitengewoon positief’ over de samenwerking in de alliantie. ‘We staan in de energietransitie als corporaties voor een grote maatschappelijke opgave. Het past ook bij Tiwos om buiten de gebaande paden te lopen. Maar we zijn op deze manier vooral op de langere termijn verzekerd van de capaciteit van de bouwbedrijven tegen een fatsoenlijke prijs. En in een markt die pieken en dalen kent, is dat een goede zet.’
 |
(Sander van Bodegraven)
Samenwerking in de BDA – inclusief het vernieuwend opdrachtgeverschap – is voor de RvC ook nieuw. Van Bodegraven: ‘We zijn door het bestuur mee op reis genomen. Toezicht op een alliantie of netwerk vraagt toch om een andere vorm van toezicht. Hoe, dat ontdekken we gaandeweg. Als RvC treden we meer naar buiten, bijvoorbeeld tijdens een werkbezoek. En ik heb een afspraak met RvC-leden van twee van de deelnemende Brabantse corporaties. De eerste stap is elkaar te leren kennen.’
Warmtewissel
Onzekere factor in de energietransitie is de warmtebron als alternatief voor het gas. In een andere samenwerkingsverband – Warmtewissel – zet onder meer Tiwos zich in voor technische innovaties om die omslag te maken. De deelnemende corporaties dagen de markt uit (de installatiebedrijven) om een innovatief alternatief voor de traditionele CV-ketel te ontwikkelen. Een jury onder leiding van Diederik Samsom zal de inzendingen beoordelen.
Volgens Scherpenisse is dé oplossing om alle woningen CO-2 neutraal te maken nog niet gevonden. Innovatie is nodig, en daarvoor moeten corporaties samenwerken. ‘Alleen op grote schaal kunnen we samen met de markt de innovatie aanjagen.’
Huurders betalen mee
Dat roept wél de discussie op of huurders moeten meebetalen aan technische innovaties die uiteindelijk ook voor eigenaren van een koopwoning op de markt komen. Volgens RvC-voorzitter Van Bodegraven moet elke corporatie zich daarvan bewust zijn. Toch ziet hij dat niet als een bezwaar. ‘Het bezit van de corporatie is maatschappelijk bezit, en we hebben een maatschappelijke taak om de energietransitie voor elkaar te krijgen. En het mes snijdt aan twee kanten.’
Scherpenisse erkent dat innoveren in het begin geld kost, maar dat betekent niet dat de corporaties (lees: huurders) voor alle kosten opdraaien. Als voorbeeld noemt hij het plan de Startmotor dat tot doel heeft de komende vier jaar 100.000 extra woningen aardgasvrij te maken. Hierin werken gemeenten, corporaties, bouwbedrijven en de energiesector samen. Om het plan mogelijk te maken voegt het kabinet 500 miljoen euro toe aan de investeringen van onder meer de corporaties.
VTW-themabijeenkomst en ALV: meld u aan!
De VTW-themabijeenkomst over duurzaamheid en vernieuwend opdrachtgeverschap is op dinsdag 26 november om 16.00 uur in Veenendaal, voorafgaand aan de Algemene Ledenvergadering. Sprekers zijn: Bernard Wientjes (voorzitter Taskforce Bouwagenda) en Margriet Drijver (boegbeeld van de Renovatieversneller).
Meer informatie over de themabijeenkomst en aanmelding (ook voor de ALV):
https://www.vtw.nl/agenda/121?source=external
Meer informatie over Warmtewissel:
www.warmtewissel.nl