Uiteraard heb je bestuurders met bestuurlijke kwaliteiten nodig; daarop worden bestuurders geselecteerd. Als bestuurder gewerkt hebben, wil nog niet zeggen dat iemand de gewenste bestuurlijke kwaliteiten heeft. Andersom kan iemand zonder bestuurlijke ervaring, de bestuurlijke kwaliteiten wel hebben. Ik denk dat iedereen een gevoel heeft voor wat die bestuurlijke competenties zijn. Het is goed om die te expliciteren, niet alleen als een nieuwe bestuurder gezocht wordt, maar ook voor de jaarlijkse evaluatie van de bestuurder. Daar zou het niet alleen moeten gaan over de realisatie van corporatietargets, maar ook over de wijze van besturing en de houding van de bestuurder. Dat zijn voorwaarden voor het duurzaam presteren van de corporatie.
Ik doe een voorzet, die kan helpen om de bestuurlijke competenties die u voor uw corporatie belangrijk vindt, te expliciteren en concretiseren.
 |
De rol van de bestuurder
In de literatuur wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen 3 rollen.
Formatieve rol. Bestuurders kleuren de maatschappelijke rol en identiteit van ‘hun’ corporatie in met een heldere visie, strategische uitgangspunten en kernwaarden. Zij dragen die uit en zorgen ervoor dat de organisatie ervan doordrongen is.
Performance rol. Bestuurders zorgen voor de voorwaarden om de gewenste prestaties te bereiken. Zo zorgen ze voor de financiële middelen, de goede mensen op sleutelposities en een goed werkend extern netwerk. Het gaat dus niet alleen om visionair vermogen, maar ook om daadkracht.
Conformance rol. Bestuurders zijn zich bewust van de maatschappelijke positie en verantwoordelijkheid van de corporatie en leggen verantwoording af over het maatschappelijke presteren, de inzet van middelen en de naleving van wet- en regelgeving.
De positie van de bestuurder
Eindverantwoordelijk. Bestuurders zijn eindverantwoordelijk voor de corporatie. Daarmee onderscheiden ze zich wezenlijk van titulaire directeuren en managers.
Zichtbaar. Hun doen en laten ligt onder een vergrootglas, binnen en buiten de organisatie. Bij het huidige sentiment in de samenleving worden zij eerder met scepsis, dan met het voordeel van de twijfel bejegend.
Eenzaam. Zeker bij een eenhoofdig bestuur is sprake van een eenzame positie, waarmee de bestuurder om moet kunnen gaan.
Kwaliteiten van de bestuurder
Uit de rol en positie van de bestuurder zijn de gewenste competenties af te leiden:
Bestuurlijke kwaliteiten in de RvC
Ook in de RvC moeten bestuurlijke competenties aanwezig zijn. Met een optelsom van specialisten ben er je niet. Vele, maar niet alle, van hiervoor genoemde bestuurlijke kwaliteiten moeten ook bij alle of meerdere commissarissen aanwezig zijn.
Ik pretendeer met bovenstaande opsomming niet volledig te zijn, maar wil voeding leveren voor een verdiepend gesprek over bestuurlijke competenties. Een duidelijk gezamenlijk beeld van de competenties die men verwacht, vergemakkelijkt de evaluatie van bestuurders en van commissarissen.
Hildegard Pelzer
Hildegard Pelzer heeft 25 jaar ervaring als consultant en is al ruim 15 jaar expert op het gebied van governancevraagstukken. In haar werk met toezichthouders en bestuurders combineert Hildegard haar brede strategische en organisatiekundige ervaring met haar achtergrond als psychologe. In 2019 schrijft zij elke maand een artikel voor de VTW nieuwsbrief over governancevraagstukken.