Visitaties 2018: duidelijke verbetering governance corporaties

Woningcorporaties laten zich eens in de vier jaar visiteren. Een belangrijk onderwerp dat daarin uitgebreid aan de orde komt is de governance: de kwaliteit van de besturing, het interne toezicht en de wijze waarop een corporatie zich tegenover belanghebbenden verantwoordt. In 2018 zijn er 75 visitaties van corporaties afgerond. De prestaties op het gebied van governance zijn in vergelijking met 2017 aanzienlijk verbeterd, zo blijkt uit een analyse van Stichting Visitaties Woningcorporaties Nederland (SVWN). Nog treffender is de vergelijking met de resultaten van de visitaties uit 2014. 51 van de 69 toen gevisiteerde corporaties zijn in 2018 opnieuw gevisiteerd. Hieruit blijkt duidelijk dat de corporaties op het gebied van governance een positieve ontwikkeling hebben doorgemaakt.

Vergelijking 2014-2018: corporaties actief aan de slag
Zoals te zien is in bovenstaande grafiek zijn de prestaties op alle onderdelen van governance verbeterd ten opzichte van de vorige visitatie vier jaar geleden. Uit een inhoudelijke analyse van de visitatierapporten blijkt dat de corporaties die een grote verbetering (> 1 punt) laten zien actief aan de slag zijn gegaan met de verbetersuggesties die er tijdens de vorige visitatie zijn gedaan. Een verbetering van (één of meer onderdelen van) de PDCA-cyclus, de naleving én doorleving van de governancecode, het aanscherpen van de rolopvatting van de raad van commissarissen en het structureren van de externe legitimatie zijn punten die in meerdere rapporten worden genoemd. 

Vooral grote corporaties hebben de governance op orde
Uit de cijfers blijkt opnieuw dat de grote corporaties (L, XL) beter scoren dan de overige corporaties. De corporaties in de categorie XS (minder dan 2.500 vhe) laten een gestage opwaartse ontwikkeling zien. Als ze deze lijn vast kunnen houden dan haken ze aan bij de middelgrote corporaties. De governance van de kleinste corporaties (XXS, minder dan 1.000 vhe) is ten opzichte van 2017 weliswaar flink verbeterd, maar vanwege hun geringe aantal in de visitaties 2018 is het te vroeg om te spreken van een inhaalslag. Kleine corporaties (XS en XXS) zijn nog steeds oververtegenwoordigd onder de onvoldoendes voor governance, met name op het gebied van intern toezicht.

Positieve ontwikkeling voor huurders
Door de governancescore te wegen naar het aantal verhuureenheden van de corporatie wordt zichtbaar bij welk percentage woningen (lees: huishoudens) welke gemiddelde governancescore hoort. Vanuit de huurder gezien is de governance de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Het aantal huishoudens dat een woning huurt van een corporatie die een score van 7 of hoger heeft, is de afgelopen jaren gestegen van 69% in 2014 tot 93% in 2018. Dit komt doordat vooral de grote corporaties beter scoren op het gebied van governance.

Verbetering intern toezicht
In vergelijking met 2017 is het intern toezicht flink verbeterd. 2017 kende overigens een sterke oververtegenwoordiging van kleine en zeer kleine corporaties. Maar ook vergeleken met de jaren daarvoor is het interne toezicht duidelijk beter geworden. Inmiddels scoort 65% van de gevisiteerde corporaties een 7 of hoger. Het aantal uitschieters met een 8 of hoger blijft met 4 corporaties echter nog vrij bescheiden. Op de onderliggende onderdelen (functioneren RvC, toetsingskader en naleving governancecode) zien we een vergelijkbare ontwikkeling, maar de verschillen zijn minder groot. Veel corporaties scoren niet op alle, maar slechts op één of twee onderdelen een 8 of meer.

Jos Koffijberg, directeur SVWN: “Het is mooi om te zien dat de aandacht voor ‘good governance’ heeft geleid tot zichtbaar betere resultaten. Vooral het feit dat de corporaties beter zijn gaan presteren dan in de visitatie van vier jaar geleden geeft aan dat de corporaties hier actief werk van maken. Het is belangrijk om deze aandacht vast te houden en te zorgen dat de goede governance zich ook vertaalt naar maatschappelijk rendement. Want daar is het uiteindelijk om te doen.”

Albert Kerssies, directeur VTW : “De resultaten spreken voor zich: dit is een verheugende ontwikkeling die we vast moeten blijven houden en verder moeten uitbouwen. De VTW ziet nog wel verbeterpunten ten aanzien van de kleinere corporaties. Dit hebben wij al eerder gesignaleerd en wordt nu nogmaals bevestigd in de governance scores. Binnenkort organiseren we samen met de Autoriteit Woningcorporaties een aparte bijeenkomst voor kleinere corporaties over governance uitdagingen.”

Voetnoot: Er is in de jaren 2014-2018 gevisiteerd methodiek 5.0, waarin op het gebied van governance gekeken wordt naar het functioneren van de RvC, het toetsingskader en de naleving van de Governancecode. Vanaf 2019 wordt er gewerkt volgens methodiek 6.0. Voor het onderdeel governance houdt dit in dat alle door de Aw getoetste onderwerpen worden geschrapt en het accent is verlegd naar de besturing resp. governance van het maatschappelijk presteren. Wat betreft het intern toezicht wordt de aandacht gericht op de maatschappelijke rol van de RvC.

Voor een uitgebreide analyse klik hier

Overzicht governance-scores visitatie 2018

Bekijk de gemiddelde governance-scores per jaar