'Met data-analyses beter toezicht' - Interview met Philippe Sprenger en Roeland Stolk (Berenschot) over digitalisering en informatisering

Digitalisering biedt kansen voor corporaties om maatschappelijke problemen als huurschulden en overlast – vóórdat ze aan de hand zijn - aan te pakken. Toezichthouders zijn nog vaak onwetend over de mogelijkheden die de inzet van data biedt, óók om beter toezicht te houden.

Tekst: Lisette Vos

Dat stellen Philippe Sprenger en Roeland Stolk, beiden managing director bij Berenschot. Uit onderzoek van Berenschot bleek vorig jaar dat in vier van de vijf RvC-jaarverslagen niets over het thema digitalisering is terug te vinden. ‘Veel commissarissen zijn niet opgegroeid in een digitaal tijdperk. De ontwikkelingen gaan bovendien razendsnel en zijn nauwelijks bij te houden,’ geeft Sprenger als mogelijke verklaring aan.

Philippe Sprenger 

De digitalisering van de samenleving gaat echter iedereen aan: niet alleen de corporatie, ook de belanghouders – onder wie de huurder - én de toezichthouder. Volgens Sprenger en Stolk moeten RvC’s inzicht hebben in digitale technologieën om beter toezicht te kunnen houden. Zij weten dan beter wat in de corporatie speelt om een goede sparringpartner te zijn voor de bestuurder. Daarnaast kunnen de RvC’s digitale technologieën gebruiken om zélf beter toezicht te houden. Door de digitalisering zijn steeds meer data beschikbaar en die kunnen steeds sneller worden verwerkt, stelt Sprenger: ‘Met data-analyses kunnen toezichthouders beter de vinger op de zere plek leggen. De mogelijkheden zijn vaak nog onderbelicht.’

Voorspellen
Voorbeelden genoeg. Op basis van data (van verschillende partners in de wijk) kunnen bijvoorbeeld voorspellingen worden gedaan over de kans op huurschulden of overlast in bepaalde wijken. Daar rollen – met dank aan de digitalisering – ook modellen uit waarmee de corporatie preventief kan handelen om huurschulden en overlast zoveel mogelijk te voorkomen. ‘Dat roept ook ethische vragen op: maak je op basis van voorspellingen beleid? Juist daar kan de toezichthouder zijn rol als sparringpartner pakken.’

Grote zorg is dat data – en bijbehorende voorspellingen - leidend worden in de besluitvorming, maar volgens Stolk is die zorg onterecht. ‘De inzet van data-analyse kan leiden tot beter onderbouwde besluiten. Maar de menselijke duiding moet je nooit loslaten. Dat geldt uiteraard ook voor de toezichthouders.’

Roeland Stolk

Blockchain gaat stap verder
Blockchain gaat een stap verder: dan neemt het digitale netwerk op basis van de beschikbare data een besluit, zonder tussenkomst van een organisatie of persoon. De techniek is beschikbaar, maar de toepassing daarvan is vaak nog een brug te ver, stelt Sprenger. ‘Je kan blockchain een besluit laten nemen of iemand in aanmerking komt voor een huurcontract. Maar daar zitten nog te veel haken en ogen aan.’

Repetitief en zonder oordeel
Volgens Stolk kunnen processen binnen een organisatie die steeds hetzelfde verlopen (repetitief), geen oordeel van een persoon nodig hebben, en alleen vragen met ja of nee moeten beantwoorden, wél volledig worden geautomatiseerd. Bij een grote gemeente in Zuid-Holland bijvoorbeeld wordt de wachttijd voor een aanvraag van een vergunning aanzienlijk verkort (van 6 weken naar 1 uur), omdat het digitale systeem automatisch een besluit neemt. Stolk: ‘Dat bespaart kosten én is veel klantvriendelijker.’

Beter toezicht door digitalisering
Nieuwe technologieën bieden ook mogelijkheden om beter toezicht te houden. Zo kan tekstmining - op basis van een analyse van formele documenten en e-mails - waardevolle informatie over de ervaringen van medewerkers opleveren, op tal van terreinen. Een medewerkersonderzoek kan worden aangevuld – en wellicht vervangen – door deze methode, stelt Sprenger. ‘De uitkomsten zijn uiteraard alleen op organisatieniveau, en niet terug te leiden naar de individuele medewerker. Het biedt de toezichthouder wél nieuwe inzichten om daarmee het goede gesprek met de bestuurder te voeren,’ aldus Sprenger.

Op de agenda zetten 
Sprenger en Stolk pleiten – gezien alle ontwikkelingen - voor een digi-commissaris en/of een commissie digitalisering in de RvC. De toezichthouders kunnen echter morgen al het onderwerp al op de agenda zetten, stellen ze. Centrale vraag is wat digitale technologieën kunnen bijdragen aan de missie van de corporatie. ‘Vraag aan de bestuurder in een A-4 op een rij te zetten wat de corporatie met digitalisering doet en wil. Dan kan je daar het gesprek over aangaan.’