Recensie: Goed Toezicht van Dick Ruimschotel

"Goed toezichthouden is een uitdaging en een zoektocht voor iedere RvC. Het boek 'Goed Toezicht' van DIck Ruimschotel biedt een indrukwekkende hoeveelheid theoretische bagage over toezichthouden vanuit veel verschillende invalshoeken."
 - Uit de recensie door Alice Jansen, RvC-lid van woningcorporatie Thuisvester in Oosterhout 

De VTW was op zoek naar recensenten voor een aantal boeken, dat leek me interessant! Ik kreeg het boek van Dick Ruimschotel toegestuurd en had me daar ook op verheugd, gezien de lovende recensies vanuit wetenschappelijke kringen. Het bleek een gewichtig boek. Het is niet alleen heel dik, maar heeft ook een heel klein lettertype.
Kennis opgedaan in 25 jaar wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten en bij private onderzoeksbureaus is allemaal samengebracht in dit indrukwekkende boekwerk.
Gelukkig geeft de auteur een aantal suggesties voor manieren waarop je zijn boek kunt lezen. Hierdoor kun je snel eruit halen wat jou als lezer interesseert. De klankkleur van het boek is wetenschappelijk. Er is vanuit de theorie, maar ook vanuit praktische casussen, gezocht naar een wetenschappelijk onderbouwd antwoord op de vraag wat 'goed toezicht' is. Er wordt veel gewerkt met tabellen, modellen en verwijzingen. Daarbij past ook dat toezicht in de ruimste zin van het woord is genomen. Niet alleen toezicht zoals wij dat als RvC's bij woningcorporaties uitoefenen, maar ook overheidstoezicht en sociaal informeel toezicht in wijken of buurten. Het is met recht een studieboek te noemen. Ik heb het lezen dan ook echt als 'werken' ervaren, maar uiteindelijk pakte het me wel en gaf het boek me veel stof tot nadenken en reflectie op mijn werk als toezichthouder en als zelfstandig adviseur op dit vlak.

Ik koos ervoor om na hoofdstuk 1 eerst een casus te lezen in mijn eigen werkveld, één van de leessuggesties van Ruimschotel. De keuze voor Vestia ligt dan voor de hand. Ruimschotel heeft alle publicaties over deze casus doorgenomen en geordend op basis van de criteria voor goed toezicht die hij in dit boek introduceert. Dit combineert hij met een eigen oordeelsvorming t.a.v. de gepresenteerde feiten. Het wordt daarmee in één oogopslag duidelijk dat de commissie Hoekstra niet voor alle geconstateerde tekortkomingen verbetervoorstellen heeft gedaan. De auteur is ook kritisch op de effectiviteit van de verbetervoorstellen. Voor mijzelf als toezichthouder biedt het lezen van deze casus helaas geen nieuwe inzichten. Vandaar dat ik verder ging met andere casussen over maatschappelijke ondernemingen. De rode draad in deze casussen was dat het niet zozeer misgaat door gebrekkige kwaliteitszorg in brede zin, maar door onvoldoende kennis van en toezicht op financiën. Een te zeer bestuurlijke blik binnen bestuur en RvC maakt dat financiële problemen onvoldoende worden onderkend en besproken. Dit benadrukt het belang van voldoende financiële expertise in iedere RvC en RvB. Het brengt mij ook bij het dilemma dat in elke RvC wel speelt: Wanneer zit je te veel op de stoel van de bestuurder? Wanneer bemoei je je te veel met de bedrijfsvoering? Met deze vragen ben ik gericht hoofdstukken in het boek gaan lezen. Mijn afdronk is dat dit ten aanzien van het verkrijgen van inzicht nog niet zo snel het geval is, maar dat het enorm helpt als er duidelijke criteria zijn waarlangs je toezicht houdt en informatie verzamelt. Het gebruik van het INK model wordt door Ruimschotel aanbevolen als basis hiervoor, alsook het in kaart brengen en actualiseren van strategische risico's als onderdeel van de informatiestrategie.

Goed toezichthouden is een uitdaging en een zoektocht voor iedere RvC. Het boek van Ruimschotel biedt een indrukwekkende hoeveelheid theoretische bagage over toezichthouden vanuit veel verschillende invalshoeken. Ruimschotel neemt als vertrekpunt dat verdiept begrip het beginpunt is van verbetering. Het is afhankelijk van de leerstijl van de lezer of dit ook daadwerkelijk zo werkt. Dit is geen boek om van voor naar achteren door te lezen, maar een boek om mee te werken en ter hand te nemen als je worstelt met specifieke vraagstukken op het gebied van toezicht. 

Recensie  geschreven door: Alice Jansen